Đề tài Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội hai thái cực trong thời dịch Covid-19

Nội dung text: Đề tài Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội hai thái cực trong thời dịch Covid-19

1. TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI VIỆN KINH TẾ & QUẢN LÝ BÀI TẬP LỚN MÔN HỌC: VĂN HOÁ KINH DOANH VÀ TINH THẦN KHỞI NGHIỆP ĐỀ TÀI: ĐẠO ĐỨC KINH DOANH VÀ TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI HAI THÁI CỰC TRONG THỜI DỊCH COVID-19 Giảng viên hướng dẫn: ThS. Nguyễn Quang Chương Sinh viên thực hiện: Họ và tên MSSV Mã lớp Nguyễn Việt Tùng 20176902 125504 Lê Đức Anh 20181985 125504 Nguyễn Chí Thiện 20182082 125504 Nguyễn Trọng Du 20181998 125504 Hà Nội, 05/2021
2. Mục lục Phần mở đầu 3 Phần nội dung 4 Chương 1: Cơ sở lý thuyết 4 1. 1 Khái niệm đạo đức 4 1.2 Đạo đức kinh doanh 4 1.2.1 Khái niệm 4 1.2.2 Các nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức 5 1.2.3 Vai trò 5 1.3 Trách nhiệm xã hội 7 1.3.1 Khái niệm 7 1.3.2 Các khía cạnh của trách nhiệm xã hội 7 1.3.3. Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội 11 Chương 2: Đạo đức kinh doanh và Trách nhiệm xã hội: Hai thái cực trong đại dịch Covid-19 12 2.1 Thời dịch: Khi đạo đức kinh doanh bị lãng quên 12 2.1.1 Trục lợi từ sản xuất hàng giả 12 2.1.2 Đầu cơ, găm hàng và tăng giá hàng hoá 16 2.2 Đại dịch Covid-19: Khi trách nghiệm xã hội của doanh nghiệp được lan toả 17 2.2.1 ATM: Ấm áp – Tương trợ- Một Việt Nam 18 2.2.2 Sự hỗ trợ từ các tập đoàn lớn 22 2.2.3 Trách nhiệm xã hội từ các doanh nghiệp, hộ kinh doanh vừa và nhỏ 26 Chương 3: Đánh giá và bình luận 29 Phần kết luận 34 Danh mục tài liệu tham khảo 35
3. Phần mở đầu Đạo đức là một khái niệm đã tồn tại từ rất lâu, gắn liền với sự phát triển của xã hội. Với bất kỳ lĩnh vực nào, đạo đức đều đóng vai trò vô cùng quan trọng. Đối với nền kinh tế thị trường hiện nay, đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội đi đôi cùng sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Đó là các yếu tố quyết định đến sự thành công của doanh nghiệp. Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội doanh nghiệp là một phần không thể thiếu để tạo ra lợi nhuận trong môi trường cạnh tranh, là quy tắc ứng xử cần thiết đối với mọi doanh nghiệp cần sự trường tồn và phát triển bền vững. Trong bối cảnh toàn cầu đang trải qua đại dịch Covid-19 và Việt Nam chúng ta đang chống chọi với đợt dịch lần thứ tư có diễn biến vô cùng phức tạp, Covid-19 đã cho chúng ta cái nhìn rõ nét hơn về hành vi của các doanh nghiệp, qua đó thể hiện rõ đạo đức trong kinh doanh và trách nhiệm đối với xã hội của họ. Hai thái cực được phân chia rõ rệt, một bên lợi dụng dịch bệnh để trục lợi trên nỗi đau của cộng đồng, một bên san sẻ một phần khó khăn với xã hội, chung tay hỗ trợ, giúp đỡ đồng bào, cùng nhau vượt qua dịch bệnh. Bài tiểu luận nhằm phân tích hành vi của các doanh nghiệp trong thời dịch, qua đó đưa ra nhận xét và đánh giá về tầm quan trọng của đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội đối với sự phát triển của doanh nghiệp.
4. Phần nội dung Chương 1: Cơ sở lý thuyết 1. 1 Khái niệm đạo đức Từ góc độ khoa học: “Đạo đức là một bộ môn khoa học nghiên cứu về bản chất tự nhiên của cái đúng – cái sai và phân biệt khi lựa chọn giữa cái đúng – cái sai, triết lý về cái đúng – cái sai, quy tắc hay chuẩn mực chi phối hành vi của các thành viên cùng một nghề nghiệp” (từ điển Điện tử American Heritage Dictionary). Với tư cách là một hình thái ý thức xã hội, đạo đức có đặc điểm: i. Đạo đức có tính giai cấp, tính khu vực, tính địa phương. ii. Nội dung các chuẩn mực đạo đức thay đổi theo điều kiện lịch sử cụ thể. Chức năng cơ bản của đạo đức là đạo đức điều chỉnh hành vi của con người theo các chuẩn mực và quy tắc đạo đức đã được xã hội thừa nhận bằng sức mạnh của sự thôi thúc lương tâm cá nhân, của dư luận xã hội, của tập quán truyền thống và của giáo dục. Đạo đức quy định thái độ, nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người đối với bản thân cũng như đối với người khác và xã hội. Vì thế đạo đức là khuôn mẫu, tiêu chuẩn để xây dựng lối sống, lý tưởng mỗi người. Những chuẩn mực và quy tắc đạo đức gồm: Độ lượng, khoan dung, chính trực khiêm tốn, dũng cảm, trung thực, thí, thiện, tàn bạo, tham lam, kiêu ngạo, hèn nhát, phản bội, bất tín, ác Đạo đức khác với pháp luật ở chỗ: i. Sự điều chỉnh hành vi của đạo đức không có tính cưỡng bức, cưỡng chế mà mang tính tự nguyện, các chuẩn mực đạo đức không được ghi thành văn bản pháp quy. ii. Phạm vi điều chỉnh và ảnh hưởng của đạo đức rộng hơn pháp luật, pháp luật chỉ điều chỉnh những hành vi liên quan đến chế độ xã hội, chế độ nhà nước còn đạo đức bao quát mọi lĩnh vực của thế giới tinh thần. Pháp luật chỉ làm rõ những mẫu số chung nhỏ nhất của các hành vi hợp lẽ phải, hành vi đạo lý đúng đắn tồn tại bên trên luật. 1.2 Đạo đức kinh doanh 1.2.1 Khái niệm Đạo đức kinh doanh là một tập hợp các nguyên tắc, chuẩn mực có tác dụng điều chỉnh, đánh giá, hướng dẫn và kiểm soát hành vi của các chủ thể kinh doanh.
5. Đạo đức kinh doanh chính là đạo đức được vận dụng vào trong hoạt động kinh doanh. Đạo đức kinh doanh là một dạng đạo đức nghề nghiệp. Đạo đức kinh doanh có tính đặc thù của hoạt động kinh doanh – do kinh doanh là hoạt động gắn liền với các lợi ích kinh tế, do vậy khía cạnh thể hiện trong ứng xử về đạo đức không hoàn toàn giống các hoạt động khác: Tính thực dụng, sự coi trọng hiệu quả kinh tế là những đức tính tốt của giới kinh doanh nhưng nếu áp dụng sang các lĩnh vực khác như giáo dục, y tế hoặc sang các quan hệ xã hội khác như vợ chồng, cha mẹ, con cái thì đó lại là những thói xấu bị xã hội phê phán. Song cần lưu ý rằng đạo đức, kinh doanh vẫn luôn phải chịu sự chi phối bởi một hệ giá trị và chuẩn mực đạo đức xã hội chung. 1.2.2 Các nguyên tắc và chuẩn mực đạo đức Tính trung thực: Không dùng các thủ đoạn gian dối, xảo trá để kiếm lời. Giữ lời hứa, giữ chữ tín trong kinh doanh, nhất quán trong nói và làm, trung thực trong chấp hành luật pháp của nhà nước, không làm ăn phi pháp như trốn thuế, lậu thuế, không sản xuất và buôn bán những mặt hàng quốc cấm, thực hiện những dịch vụ có hại cho thuần phong mỹ tục, trung thực trong giao tiếp với bạn hàng (giao dịch, đàm phán, ký kết), và người tiêu dùng không làm hàng giả, khuyến mại giả, quảng cáo sai sự thật, sử dụng trái phép những nhãn hiệu nổi tiếng, vi phạm bản quyền, phá giá theo lối ăn cướp, trung thực ngay với bản thân, không hối lộ, tham ô, thụt két, “chiếm công vi tư”. Tôn trọng con người: Đối với những người cộng sự và dưới quyền, tôn trọng phẩm giá, quyền lợi chính đáng, tôn trọng hạnh phúc, tôn trọng tiềm năng phát triển của nhân viên, quan tâm đúng mức, tôn trọng quyền tự do và các quyền hạn hợp pháp khác. Đối với khách hàng: tôn trọng nhu cầu, sở thích và tâm lý khách hàng. Đối với đối thủ cạnh tranh, tôn trọng lợi ích của đối thủ. Gắn lợi ích của doanh nghiệp với lợi ích của khách hàng và xã hội, coi trọng hiệu quả gắn với trách nhiệm xã hội. Bí mật và trung thành với các trách nhiệm đặc biệt. 1.2.3 Vai trò Đạo đức kinh doanh giúp điều chỉnh hành vi của chủ thể kinh doanh. Đạo đức kinh doanh là tổng hợp những quy tắc, luật lệ có tác dụng điều chỉnh, kiểm soát hành vi của con người mà cụ thể ở đây là các chủ thể kinh doanh. Chính vì vậy, đạo đức kinh doanh có vai trò quan trọng giúp định hướng con người không làm những việc sai trái, vi phạm pháp luật cũng như làm trái với chuẩn mực đạo đức của con người.
6. Đạo đức kinh doanh ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của doanh nghiệp. Một doanh nghiệp có chất lượng sẽ tạo được sự tin tưởng cho khách hàng cũng như các đối tác làm việc. Bởi lẽ, khách hàng thường có xu hướng lựa chọn những công ty có uy tín, chất lượng hơn là những công ty làm ăn không rõ ràng cho dù chất lượng cũng như giá cả của sản phẩm, dịch vụ công ty bạn có thể cũng chỉ ngang bằng so với các đối thủ khác trong cùng ngành. Đối với các nhà đầu tư, họ cũng sẽ ưu tiên hợp tác, làm việc với các công ty có đạo đức kinh doanh. Bởi lẽ, các nhà đầu tư tin rằng, đạo đức kinh doanh quyết định trực tiếp đến hiệu quả và lợi nhuận kinh doanh của doanh nghiệp. Đạo đức kinh doanh ảnh hưởng đến sự tận tâm làm việc của nhân viên. Một nhân viên luôn có xu hướng gắn bó, tận tâm với công ty hơn khi họ tin rằng lợi ích của họ gắn liền với lợi ích của doanh nghiệp đồng thời nhận được sự tin tưởng, quan tâm đối đãi phù hợp từ cấp trên. Những sự quan tâm đó được thể hiện ở việc tạo môi trường làm việc năng động, an toàn; trả thù lao hợp lý cũng như thực hiện đúng theo những điều đã ghi trong hợp đồng lao động Khi mà môi trường đạo đức trong công ty được thực hiện cũng sẽ thúc đẩy đội ngũ công nhân viên làm việc hăng say, tăng năng suất lao động. Chính vì vậy, đạo đức kinh doanh là sợi dây liên kết vững chắc nhất giữa nhà quản lý và người lao động, thúc đẩy tinh thần làm việc và tăng năng suất. Đạo đức kinh doanh ảnh hưởng đến lợi nhuận của công ty. Một công ty có đạo đức kinh doanh sẽ tạo được lòng tin đối với khách hàng nên sẽ bán được nhiều sản phẩm, dịch vụ hơn, từ đó thu về lợi nhuận cũng sẽ tốt hơn. Mặt khác, đối với các công ty đã niêm yết trên thị trường chứng khoán, đạo đức kinh doanh cũng ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị cổ phiếu. Trong trường hợp thị trường có biến động thì những công ty có đạo đức kinh doanh cũng có thể thu về lợi nhuận tốt do đạt được sự tín nhiệm từ phía khách hàng và các nhà đầu tư. Đạo đức kinh doanh ảnh hưởng đến sự vững mạnh của quốc gia. Tại sao đạo đức kinh doanh lại ảnh hưởng đến sự vững mạnh của quốc gia? Tại sao các nhà đầu tư lại có xu hướng đầu tư vào nền kinh tế của nước này thay vì nước khác? Một trong những lý do quan trọng ảnh hưởng đến quyết định đó chính là đạo đức kinh doanh. Một nền kinh tế có thể chế chính trị rõ ràng, trung thực, sự phát triển về kinh tế đem lại những lợi ích về xã hội, không có tham nhũng tạo niềm tin cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Từ đó mà nền kinh tế chung của đất nước cũng ngày càng phát triển vững mạnh.
7. 1.3 Trách nhiệm xã hội 1.3.1 Khái niệm Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp (Corporate Social Responsibility hay CSR), theo chuyên gia của Ngân hàng thế giới được hiểu là “Cam kết của doanh nghiệp đóng góp cho việc phát triển kinh tế bền vững, thông qua việc tuân thủ chuẩn mực về bảo vệ môi trường, bình đẳng về giới, an toàn lao động, quyền lợi lao động, trả lương công bằng, đào tạo và phát triển nhân viên, phát triển cộng đồng theo cách có lợi cho cả doanh nghiệp cũng như phát triển chung của xã hội”. Các doanh nghiệp có thể thực hiện trách nhiệm xã hội của mình bằng cách đạt một chứng chỉ quốc tế hoặc áp dụng những bộ quy tắc ứng xử (Code of Conduct – COC). Trách nhiệm xã hội là nghĩa vụ mà một doanh nghiệp phải thực hiện đối với xã hội. Có trách nhiệm với xã hội là tăng đến mức tối đa các tác dụng tích cực và giảm tới tối thiểu các hậu quả tiêu cực đối với xã hội. 1.3.2 Các khía cạnh của trách nhiệm xã hội Nhiều lãnh đạo của doanh nghiệp cho rằng, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là tham gia vào các chương trình trợ giúp các đối tượng xã hội như hỗ trợ người tàn tật, trẻ em mồ côi, xây dựng nhà tình nghĩa, ủng hộ đồng bào lũ lụt và thiên tai Điều đó là đúng nhưng hoàn toàn chưa đủ, mặc dù các hoạt động xã hội là một phần quan trọng trong trách nhiệm của một công ty. Mà quan trọng hơn, một doanh nghiệp phải dự đoán được và đo lường được những tác động về xã hội và môi trường hoạt động của doanh nghiệp và phát triển những chính sách làm giảm bớt những tác động tiêu cực. Đồng thời trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp còn là cam kết của doanh nghiệp đóng góp vào sự phát triển kinh tế bền vững, hợp tác cùng người lao động, gia đình họ, cộng đồng và xã hội nói chung để cải thiện chất lượng cuộc sống cho họ sao cho vừa tốt cho doanh nghiệp vừa ích lợi cho phát triển. Nếu doanh nghiệp sản xuất xe hơi, phải tính toán được ngay cả năng lượng mà cơ sở tiêu thụ và tìm cách cải thiện nó. Và nếu doanh nghiệp sản xuất giấy, phải xem chất thải ra bao nhiêu và tìm cách xử lý nó Vì vậy ngày nay một doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội liên quan đến mọi khía cạnh vận hành của một doanh nghiệp. Trách nhiệm xã hội bao gồm 4 khía cạnh: kinh tế, pháp lý, đạo đức và lòng bác ái.
8. Hình 1: Tháp trách nhiệm xã hội Khía cạnh kinh tế Khía cạnh kinh tế trong trách nhiệm xã hội của một doanh nghiệp là phải sản xuất hàng hóa và dịch vụ mà xã hội cần và muốn với một mức giá có thể duy trì doanh nghiệp ấy và làm thỏa mãn nghĩa vụ của doanh nghiệp với các nhà đầu tư; là tìm kiếm nguồn cung ứng lao động, phát hiện những nguồn tài nguyên mới, thúc đẩy tiến bộ công nghệ, phát triển sản phẩm; là phân phối các nguồn sản xuất như hàng hoá và dịch vụ như thế nào trong hệ thống xã hội. Trong khi thực hiện các công việc này, các doanh nghiệp thực sự góp phần vào tăng thêm phúc lợi cho xã hội, đảm bảo sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Đối với người lao động, khía cạnh kinh tế của doanh nghiệp là tạo công ăn việc làm với mức thù lao xứng đáng cơ hội việc làm như nhau, cơ hội phát triển nghề và chuyên môn, hưởng thù lao tương xứng, hưởng môi trường lao động an toàn, vệ sinh và đảm bảo quyền riêng tư, cá nhân ở nơi làm việc. Đối với người tiêu dùng, trách nhiệm kinh tế của doanh nghiệp là cung cấp hàng hoá và dịch vụ, trách nhiệm kinh tế của doanh nghiệp còn liên quan đến vấn đề về chất lượng, an toàn sản phẩm, định giá, thông tin về sản phẩm (quảng cáo), phân phối, bán hàng và cạnh tranh. Đối với chủ sở hữu doanh nghiệp, trách nhiệm kinh tế của doanh nghiệp là bảo tồn và phát triển các giá trị và tài sản được uỷ thác. Những giá trị và tài sản này có thể là của xã hội hoặc cá nhân được họ tự nguyện giao phó cho tổ chức, doanh
9. nghiệp – mà đại diện là người quản lý, điều hành – với những điều kiện ràng buộc chính thức. Đối với các bên liên đới khác, nghĩa vụ kinh tế của doanh nghiệp là mang lại lợi ích tối đa và công bằng cho họ. Nghĩa vụ này được thực hiện bằng việc cung cấp trực tiếp những lợi ích này cho họ qua hàng hoá, việc làm, giá cả, chất lượng, lợi nhuận đầu tư Khía cạnh kinh tế trong trách nhiệm xã hội của một doanh nghiệp là cơ sở cho các hoạt động của doanh nghiệp. Phần lớn các nghĩa vụ kinh tế trong kinh doanh đều được thể chế hoá thành các nghĩa vụ pháp lý. Khía cạnh pháp lý Khía cạnh pháp lý trong trách nhiệm xã hội của một doanh nghiệp là doanh nghiệp phải thực hiện đầy đủ những quy định về pháp lý chính thức đối với các bên hữu quan. Những điều luật như thế này sẽ điều tiết được cạnh tranh, bảo vệ khách hàng, bảo vệ môi trường, thúc đẩy sự công bằng và an toàn và cung cấp những sáng kiến chống lại những hành vi sai trái. Các nghĩa vụ pháp lý được thể hiện trong luật dân sự và hình sự. Về cơ bản, nghĩa vụ pháp lý bao gồm năm khía cạnh: (1) điều tiết cạnh tranh; (2) bảo vệ người tiêu dùng; (3) bảo vệ môi trường; (4) an toàn và bình đẳng và (5) khuyến khích phát hiện và ngăn chặn hành vi sai trái. Thông qua trách nhiệm pháp lý, xã hội buộc các thành viên phải thực thi các hành vi được chấp nhận. Các tổ chức không thể tồn tại lâu dài nếu họ không thực hiện trách nhiệm pháp lý của mình. Khía cạnh đạo đức Khía cạnh đạo đức trong trách nhiệm xã hội của một doanh nghiệp là những hành vi và hoạt động mà xã hội mong đợi ở doanh nghiệp nhưng không được quy định trong hệ thống luật pháp, không được thể chế hóa thành luật. Khía cạnh này liên quan tới những gì các công ty quyết định là đúng, công bằng vượt qua cả những yêu cầu pháp lý khắc nghiệt, nó chỉ những hành vi và hoạt động mà các thành viên của tổ chức, cộng đồng và xã hội mong đợi từ phía các doanh nghiệp dù cho chúng không được viết thành luật. Các công ty phải đối xử với các cổ đông và những người có quan tâm trong xã hội bằng một cách thức có đạo đức vì làm ăn theo một cách thức phù hợp với các
10. tiêu chuẩn của xã hội và những chuẩn tắc đạo đức là vô cùng quan trọng. Vì đạo đức là một phần của trách nhiệm xã hội nên chiến lược kinh doanh cần phải phản ánh một tầm hiểu biết, tầm nhìn về các giá trị của các thành viên trong tổ chức và các cổ đông và hiểu biết về bản chất đạo đức của những sự lựa chọn mang tính chiến lược. Khía cạnh đạo đức của một doanh nghiệp thường được thể hiện thông qua những nguyên tắc, giá trị đạo đức được trình bày trong bản sứ mệnh và chiến lược của công ty. Thông qua các công bố này, nguyên tắc và giá trị đạo đức trở thành kim chỉ nam cho sự phối hợp hành động của mỗi thành viên trong công ty và với các bên hữu quan. Khía cạnh nhân văn (lòng bác ái) Khía cạnh nhân văn trong trách nhiệm xã hội của một doanh nghiệp là những hành vi và hoạt động thể hiện những mong muốn đóng góp và hiến dâng cho cộng đồng và xã hội. Ví dụ như thành lập các tổ chức từ thiện và ủng hộ các dự án cộng đồng là các hình thức của lòng bác ái và tinh thần tự nguyện của công ty đó. Những đóng góp có thể trên bốn phương diện: Nâng cao chất lượng cuộc sống, san sẻ bớt gánh nặng cho chính phủ, nâng cao năng lực lãnh đạo cho nhân viên và phát triển nhân cách đạo đức của người lao động. Khía cạnh này liên quan tới những đóng góp về tài chính và nguồn nhân lực cho cộng đồng và xã hội lớn hơn để nâng cao chất lượng cuộc sống. Khía cạnh nhân ái của trách nhiệm pháp lý liên quan tới cơ cấu và động lực của xã hội và các vấn đề về chất lượng cuộc sống mà xã hội quan tâm. Người ta mong đợi các doanh nghiệp đóng góp cho cộng đồng và phúc lợi xã hội. Các công ty đã đóng góp những khoản tiền đáng kể cho giáo dục, nghệ thuật, môi trường và cho những người khuyết tật. Các công ty không chỉ trợ giúp các tổ chức từ thiện địa phương và trên cả nước mà họ còn tham gia gánh vác trách nhiệm giúp đào tạo những người thất nghiệp. Lòng nhân ái mang tính chiến lược kết nối khả năng của doanh nghiệp với nhu cầu của cộng đồng và của xã hội. Đây là thứ trách nhiệm được điều chỉnh bởi lương tâm. Chẳng ai có thể bắt buộc các doanh nghiệp phải bỏ tiền ra để xây nhà tính nghĩa hoặc lớp học tình thương, ngoài những thôi thúc của lương tâm. Tuy nhiên, thương người như thể thương thân là đạo lý sống ở đời. Nếu đạo lý đó ràng buộc mọi thành viên trong xã hội thì nó không thể không ràng buộc các doanh nhân. Ngoài ra, một xã hội nhân bản và bác ái là rất quan trọng cho hoạt động kinh doanh. Bởi vì trong xã hội như vậy, sự giàu có sẽ được chấp nhận. Thiếu điều này, động lực của hoạt động kinh doanh sẽ bị tước bỏ.
11. 1.3.3. Đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội Khái niệm “đạo đức kinh doanh” và “trách nhiệm xã hội” thường hay bị sử dụng lẫn lộn. Trên thực tế, khái niệm trách nhiệm xã hội được nhiều người sử dụng như là một biểu hiện của đạo đức kinh doanh. Tuy nhiên, hai khái niệm này có ý nghĩa hoàn toàn khác nhau. Nếu trách nhiệm xã hội là những nghĩa vụ một doanh nghiệp hay cá nhân phải thực hiện đối với xã hội nhằm đạt được nhiều nhất những tác động tích cực và giảm tối thiểu các tác động tiêu cực đối với xã hội thì đạo đức kinh doanh lại bao gồm những quy định và các tiêu chuẩn chỉ đạo hành vi trong thế giới kinh doanh. Trách nhiệm xã hội được xem như một cam kết với xã hội trong khi đạo đức kinh doanh lại bao gồm các quy định rõ ràng về các phẩm chất đạo đức của tổ chức kinh doanh, mà chính những phẩm chất này sẽ chỉ đạo quá trình đưa ra quyết định của những tổ chức ấy. Nếu đạo đức kinh doanh liên quan đến các nguyên tắc và quy định chỉ đạo những quyết định của cá nhân và tổ chức thì trách nhiệm xã hội quan tâm tới hậu quả của những quyết định của tổ chức tới xã hội. Nếu đạo đức kinh doanh thể hiện những mong muốn, kỳ vọng xuất phát từ bên trong thì trách nhiệm xã hội thể hiện những mong muốn, kỳ vọng xuất phát từ bên ngoài. Tuy khác nhau nhưng đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội có quan hệ chặt chẽ với nhau. Đạo đức kinh doanh là sức mạnh trong trách nhiệm xã hội vì tính liêm chính và sự tuân thủ đạo đức của các tổ chức phải vượt xa cả sự tuân thủ các luật lệ và quy định. Chỉ khi các công ty có những mối quan tâm về đạo đức trong cơ sở và các chiến lược kinh doanh của mình thì khi đó trách nhiệm xã hội như một quan niệm mới có thể có mặt trong quá trình đưa ra quyết định hàng ngày được.
12. Chương 2: Đạo đức kinh doanh và Trách nhiệm xã hội: Hai thái cực trong đại dịch Covid-19 Bắt đầu từ các ca nghi nhiễm đầu tiên ở Vũ Hán được báo cáo vào ngày 31 tháng 12 năm 2019, cho đến nay đại dịch Covid-19 vẫn còn tiếp tục diễn biến căng thẳng trên toàn cầu. Việt Nam chúng ta đang trải qua đợt dịch thứ tư, với tốc độ, phạm vi lây lan nhanh và diễn biến phức tạp hơn nhiều so với các đợt dịch trước. Hai phái cực về đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp, những hành động biểu hiện của họ sẽ được chia sẻ phần nội dung dưới đây của bài tiểu luận. 2.1 Thời dịch: Khi đạo đức kinh doanh bị lãng quên 2.1.1 Trục lợi từ sản xuất hàng giả Trường hợp sản xuất trang phục phòng dịch giả từ công ty Đức Anh Trong đợt dịch đầu tiên, giữa lúc cả nước huy động mọi nguồn lực cho công tác chống dịch Covid-19 thì thông tin về việc VKSND Hà Nội truy tố Trương Thị Bình, Phó Giám đốc Công ty Đức Anh, các đồng phạm và điều dưỡng Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Bạch Mai về tội "Sản xuất, buôn bán hàng giả", theo khoản 3, Điều 192, Bộ luật Hình sự 2015 đã khiến dư luận đặc biệt quan tâm. Công ty Đức Anh chủ yếu buôn bán trang thiết bị, vật tư y tế. Đầu năm 2020, lợi dụng nhu cầu sử dụng trang phục phòng dịch Covid-19 tăng cao, Bình cùng đồng phạm đã tổ chức sản xuất, buôn bán số lượng lớn quần áo bảo hộ y tế giả, thu lời bất chính. Việc VKSND Hà Nội truy tố những đối tượng này đã dấy lên làn sóng bức xúc, phẫn nộ trong dư luận xã hội, bởi đây được xem là điển hình của hành vi lợi dụng dịch bệnh để trục lợi, biểu hiện của sự tham lam, vô cảm không thể chấp nhận. Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân Thành phố Hà Nội cho thấy, ngày 8/4/2020, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an Thành phố Hà Nội phối hợp với Cục Quản lý thị trường Hà Nội kiểm tra việc chấp hành pháp luật trong kinh doanh vật tư, thiết bị y tế đối với Công ty Đức Anh. Tại thời điểm kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện, các nhân viên Công ty Đức Anh đang đóng gói bộ trang phục phòng dịch có dấu hiệu làm giả bộ trang phục phòng dịch của Công ty Cổ phần Dược và thiết bị y tế Phúc Hà (viết tắt là Công ty Phúc Hà) và Công ty TNHH In và dịch vụ thương mại Quang Trung (viết tắt là Công ty Quang Trung). Qua xác minh, cơ quan chức năng xác định, mặc dù biết rõ Nhà nước nghiêm cấm việc sản xuất, buôn bán, lưu thông trên thị trường Việt Nam những hàng hóa
13. giả mạo nhãn hiệu, chất lượng của các doanh nghiệp, các nhà sản xuất kinh doanh đã đăng ký bản quyền và được bảo hộ tại Việt Nam nhưng do hám lợi, từ tháng 1/2020 đến ngày 8/4/2020, Trương Thị Bình cùng đồng phạm là Hoàng Văn Tới, La Văn Thi và Nguyễn Đức Việt Anh đã có hành vi mua các bộ trang phục bảo hộ rời, in tem nhãn mác giả các nhãn hiệu của Công ty Phúc Hà và Công ty Quang Trung. Sau đó, Trương Thị Bình chỉ đạo nhân viên đóng gói, dán tem thành bộ trang phục bảo hộ hoàn chỉnh, đem bán thu lời bất chính. Tổng số hàng hóa Trương Thị Bình làm giả là 14.587 bộ trang phục phòng dịch giả, tương đương với hàng thật trị giá hơn 1 tỷ đồng. Trong đó, hàng giả nhãn mác của Công ty Phúc Hà là 4.285 bộ (tương đương hàng thật trị giá gần 720 triệu đồng); hàng giả nhãn mác Công ty Quang Trung là 10.302 bộ (tương đương hàng thật trị giá 365 triệu đồng). Trong số 4.285 bộ trang phục phòng dịch giả nhãn hiệu của Công ty Phúc Hà, Trương Thị Bình cùng đồng phạm đã bán 2.970 bộ cho 7 cá nhân, tổ chức; còn lại 1.315 bộ chưa kịp tiêu thụ đã bị phát hiện, thu giữ. Hình 2: Công an làm việc tại công ty Đức Anh về trang phục phòng dịch giả Tại phiên tòa, Hội đồng xét xử nhận định bị cáo Trương Thị Bình là đối tượng chủ mưu, trực tiếp thực hiện hành vi phạm tội. Hoàng Văn Tới đóng vai trò thứ 2 trong vụ án, là đối tượng bán 4.000 bộ (tương đương giá trị hàng thật là 672 triệu đồng) cho Trương Thị Bình để Bình bán lại kiếm lời.
14. Các bị cáo La Văn Thi và Nguyễn Đức Việt Anh là đồng phạm giúp sức, tham gia bàn bạc cùng Trương Thị Bình sản xuất, buôn bán hàng giả, giúp Trương Thị Bình đặt in tem nhãn giả của Công ty Phúc Hà, đồng thời trực tiếp tham gia làm giả bộ trang phục bảo hộ y tế. Theo đó, Tòa án nhân dân TP. Hà Nội đã quyết định tuyên phạt Trương Thị Bình (sinh năm 1982) - Phó Giám đốc Công ty TNHH Thương mại và dịch vụ y tế Đức Anh (gọi tắt là Công ty Đức Anh) 4 năm 6 tháng tù về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả”, theo quy định tại Điều 192 - Bộ luật Hình sự năm 2015. Cũng với tội danh trên, La Văn Thi (sinh năm 1982) - Giám đốc kinh doanh Công ty Đức Anh bị tuyên phạt 36 tháng tù; Nguyễn Đức Việt Anh (sinh năm 1987), nhân viên kinh doanh Công ty Đức Anh bị tuyên phạt 30 tháng tù và Hoàng Văn Tới (sinh năm 1989), nhân viên một bệnh viện tại Hà Nội cũng bị áp dụng 42 tháng tù. Hình 3: Các bị cáo tại phiên toà xét xử Công ty TNHH Việt Hàn: giấy vệ sinh cũng có thể sản xuất thành khẩu trang
15. Ngày 13-2-2020, Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) cho biết đoàn kiểm tra của tổng cục cùng Cục Quản lý thị trường Hà Nội phối hợp với lực lượng chức năng đã tiến hành kiểm tra xưởng sản xuất khẩu trang y tế của Công ty TNHH Việt Hàn, trụ sở tại thôn Khôn Thôn, xã Minh Cường, huyện Thường Tín (Hà Nội). Tại đây, cơ quan quản lý thị trường phát hiện, số khẩu trang này được gắn mác là khẩu trang y tế có lớp kháng khuẩn nhưng lõi lại được làm từ giấy vệ sinh. Cụ thể, lực lượng Quản lý thị trường đã phát hiện các loại khẩu trang y tế do xưởng này sản xuất được dùng nguyên liệu là các cuộn giấy to mềm, loại dùng làm giấy vệ sinh. Hình 4: Quy trình sản xuất khẩu trang từ giấy vệ sinh của công ty TNHH Việt Hàn Lớp giấy vệ sinh được dùng làm lớp lót giữa (với khẩu trang y tế thật là lớp kháng khuẩn, không bị tan trong nước). Số nguyên liệu này chứa trong các thùng nằm la liệt trên sàn của xưởng. Kiểm tra tại hiện trường cũng ghi nhận xưởng sản xuất của Công ty TNHH Việt Hàn không đăng ký ngành nghề kinh doanh là thiết bị y tế, khẩu trang y tế. Công ty
16. chỉ có chức năng kinh doanh như in và các dịch vụ liên quan đến in; sản xuất, kinh doanh khăn giấy, giấy vệ sinh, bông băng vệ sinh, tã lót, các sản phẩm từ giấy, từ bông; chế biến thực phẩm; đại lý, ký gửi hàng hóa; xuất nhập khẩu thiết bị máy móc phục vụ ngành công nghiệp chế biến Lực lượng chức năng đã lập biên bản và tạm giữ toàn bộ số khẩu trang này để điều tra xử lý theo quy định. Hình 5: Cơ quan chức năng thu giữ lô hàng khẩu trang giả Công ty Đức Anh & công ty TNHH Việt Hàn chỉ là hai trong số một thành phần không nhỏ các công ty, doanh nghiệp lợi dụng dịch bệnh để trục lợi. Các hành vi đó đều vi phạm nghiêm trọng đạo đức trong kinh doanh. Trong bối cảnh cả hệ thống chính trị, mọi tầng lớp Nhân dân đang căng mình dốc mọi nguồn lực chống dịch với tinh thần “chống dịch như chống giặc”, chỉ mong khống chế, đẩy lùi được dịch bệnh thì các đối tượng lại thực hiện hành vi trục lợi là không thể chấp nhận. Việc kiếm tiền trên nỗi sợ hãi của xã hội không chỉ là biểu hiện của sự tham lam, ham lợi nhuận, mà còn là sự vô cảm, coi thường sức khoẻ, tính mạng của chính khách hàng của mình. 2.1.2 Đầu cơ, găm hàng và tăng giá hàng hoá
17. Trong thời gian xảy ra dịch viêm phổi cấp do virus Covid-19, nhiều hộ kinh doanh, hộ dân đã tranh thủ đầu cơ, tích trữ, thậm chí sản xuất hàng giả nhằm thu lợi bất chính. Vào những ngày đầu của đợt dịch đầu tiên mùa xuân năm Canh Tý 2020, cơn sốt khẩu trang “bùng nổ” trên thị trường. Giá bán các mặt hàng khẩu trang được đẩy lên gấp 5 - 7 lần ngày thường nhưng vẫn trong tình trạng “cháy hàng”. Cao điểm có lúc giá khẩu trang được các hiệu thuốc bán với giá 50 ngàn đồng/50 chiếc ngày thường, nhưng vào những ngày dịch được bán với giá ưu đãi 10 ngàn đồng/chiếc, bởi “khan” hàng. Tại chợ thuốc Hapulico, chợ thuốc lớn nhất Hà Nội, cũng diễn ra tình trạng tương tự. Sau khi bị Cục Quản lý thị trường xử phạt vì bán khẩu trang tăng giá, từ ngày 3/2/2020, nhiều cửa hàng đã đồng loạt treo biển “không có khẩu trang, nước rửa tay miễn hỏi” tại quầy. Nhưng khi lực lượng chức năng kiểm tra kho của các cửa hàng này, thì các sản phẩm trên vẫn có tại kho. Khó khăn cho người dân càng tăng lên, khi nhu cầu mua ngày một gia tăng nhưng không được đáp ứng. Chị Hoàng Thị Mai Anh, sống tại đường Lê Trọng Tấn, quận Hà Đông (Hà Nội) chia sẻ: “Nhiều ngày nay tôi tìm mua khẩu trang đều không được. Đến các hiệu thuốc, cửa hàng đại lý và ngay cả chợ thuốc lớn nhất Hà Nội cũng không có hàng để mua. Tìm qua một số trang mạng xã hội đều thấy rao bán với giá lên đến gần 300 nghìn đồng/hộp”. Thực trạng thi nhau tăng giá còn diễn ra ở nhiều mặt hàng khác như: Găng tay y tế, thuốc tăng cường sức đề kháng và thậm chí đến thực phẩm dùng trong tiêu dùng hàng ngày cũng dần đội giá lên cao. Dễ nhận thấy, hễ chỉ cần là sản phẩm liên quan đến phòng chống dịch là các gian thương sẵn sàng tăng giá. Theo thống kê của Bộ Công Thương, tính đến hết ngày 7/2/2020 đã có đến 3.000 vụ việc bị kiểm tra và tiến hành xử phạt với những hành vi mang tính vụ lợi, đầu cơ nêu trên. Có thể thấy đạo đức, lương tâm của một số bộ phận người dân lại dễ dàng xuống cấp đến vậy. Kinh doanh, trục lợi trên nỗi đau, khó khăn của xã hội, trước sinh mạng của người khác là hành vi thiếu đạo đức và cần được lên án, xử lý nghiêm để răn đe, tránh có thêm nhiều gian thương. 2.2 Đại dịch Covid-19: Khi trách nghiệm xã hội củadoanh nghiệp được lan toả Xung quanh ta vẫn luôn tồn tại rất nhiều những việc tử tế. Những doanh nghiệp vi phạm đạo đức kinh doanh nói trên chỉ là “con sâu làm rầu nồi canh”. Bên cạnh đó, vẫn còn rất nhiều các doanh nghiệp làm đúng với đạo đức kinh doanh và
18. trách nhiệm xã hội của mình. Đáng nói nhất, những khía cạnh đạo đức, khía cạnh nhân văn, lòng nhân ái lại được nhân lên và lan rộng, hỗ trợ cả nước chống chọi với đại dịch Covid-19. Cùng nhau, Việt Nam sẽ chiến thắng. 2.2.1 ATM: Ấm áp – Tương trợ- Một Việt Nam Trước đây, khi nhắc đến máy ATM, người ta sẽ nghĩ ngay đến các giao dịch liên quan đến tài chính, các giao dịch tiền mặt giữa con người và ngân hàng. Nhưng giờ đây, ATM còn mang nhiều ý nghĩa cao cả hơn, khi cung cấp những nhu yếu phẩm: khẩu trang, gạo, hỗ trợ người nghèo, người khó khăn vì dịch bệnh Covid- 19. Đây là hành động ấm áp, tương trợ lẫn nhau cùng vượt qua khó khăn, một chất riêng, một truyền thống rất Việt Nam. Chiếc máy ATM gạo được cho ra đời bởi anh Hoàng Tuấn Anh – CEO của PHG Lock chuyên phân phối khoá thông minh, khoá điện tử. Trước khi sáng chế ra ATM gạo, anh đã tặng hàng trăm chuông cửa, camera cho các bệnh viện dã chiến Củ Chi, Cần Giờ, Viện Pasteur và hàng ngàn chai nước rửa tay, khẩu trang cho các nhân viên vệ sinh của các công ty dịch vụ công ích. Anh Hoàng Tuấn Anh cho biết, việc phát minh ra máy “ATM gạo” khá ngẫu nhiên và bắt nguồn từ ý tưởng của chiếc ATM thường. Theo đó, máy ATM có thể “nhả” ra tiền thì cũng có thể “nhả” ra gạo, thay vì dùng thẻ ATM rút tiền thì mọi người có thể nhấn nút để gạo chảy ra. Để “chế” máy “ATM gạo”, anh Tuấn Anh cho lắp ráp một hệ thống ống nối chuyển gạo từ trong kho ra bên ngoài. Người điều khiển máy sẽ thông qua camera để nhận diện người đến lấy gạo, từ đó có thể phân phát gạo đúng người và nhiều người nhất.
19. Và từ đó, mô hình ATM gạo được nhân rộng.
20. Sau khi cho ra đời ATM gạo, anh Hoàng Tuấn Anh tiếp tục chế tạo ra chiếc máy ATM khẩu trang để phát miễn phí cho người dân phòng dịch Covid-19. Sáng ngày 6/8, cây "ATM khẩu trang" miễn phí đầu tiên ở Việt Nam đã chính thức hoạt động tại số 204B đường Vườn Lài, Q. Tân Phú, TP.HCM. Cây "ATM khẩu trang” miễn phí này do Công ty PHGLock sáng chế có chức năng cũng tương tự như “ATM gạo” mà đơn vị này đã đưa vào hoạt động trong thời gian qua để phát gạo miễn phí cho những người vô gia cư, bán vé số, ve chai hoặc có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn giúp họ vượt qua khó khăn trong mùa dịch Covid-19. Khi đến nhận khẩu trang, người dân phải xếp hàng trên những vạch màu xanh có hình bàn chân, sau đó lần lượt di chuyển đến bàn đã được chuẩn bị sẵn nước rửa tay khô để diệt khuẩn. Xong công đoạn này, người dân mới được đi đến “ATM khẩu trang” bấm nút để nhận diện khuôn mặt rồi nhận khẩu trang. "So với “ATM gạo” thì chiếc máy này phức tạp hơn vì khẩu trang có nhiều bao bì, nhãn hiệu khác nhau nên quy trình lập trình, lắp ráp phức tạp hơn thì máy mới có thể chạy ra khẩu trang", anh Hoàng Tuấn Anh, CEO Công ty PHGLock, người sáng lập ra “ATM khẩu trang”, chia sẻ. Cũng theo anh Tuấn Anh, khẩu trang trong chiếc máy này có nhiều loại do một số công ty sản xuất khẩu trang tài trợ. Đối với khẩu trang vải, có thể sử dụng trên 30 lần/cái thì mỗi lần đến nhận người dân chỉ được nhận 1 cái. Còn đối với loại dùng được 3-4 lần, người dân sẽ nhận được số lượng nhiều hơn, có thể đủ dùng trong tuần. 2.2.2 Sự hỗ trợ từ các tập đoàn lớn Tập đoàn Vingroup Trong đợt dịch vào tháng 7 năm ngoái tại Đà Nẵng, Vingroup đã trao tặng 1.700 máy thở xâm nhập và tài trợ hoá chất cho 56.000 xét nghiệm Covid-19. Ngày 7/8/2020, Tập đoàn Vingroup đã tiến hành bàn giao lô máy thở đầu tiên cho Bộ Y tế, đồng thời tặng hóa chất thực hiện 56.000 xét nghiệm virus SARS-CoV-2 (Real Time - PCR) cho Đà Nẵng, Hải Phòng và Bắc Ninh. Bệnh viện Vinmec Đà Nẵng (thuộc Vingroup) cũng cam kết tiếp nhận mẫu từ CDC Đà Nẵng để xét nghiệm virus SARS-CoV-2 miễn phí với công suất tối đa 500 test/ngày.
21. Hình 6: Lễ tiếp nhận ủng hộ từ tập đoàn Vingroup Kế hoạch trao tặng máy thở nằm trong công bố tặng 5.000 máy thở không xâm nhập VFS-310 cho Bộ Y tế ngày 3/4/2020 của Tập đoàn Vingroup. Tuy nhiên, căn cứ vào tình hình thực tế và nhu cầu từ Bộ Y tế, Vingroup đã đồng ý chuyển gói tài trợ 5.000 máy thở không xâm nhập VFS-310 thành 3.000 máy thở xâm nhập VFS-410. Cùng với việc chuyển đổi sang máy VFS-410, Vingroup quyết định tặng thêm 200 máy thở xâm nhập VFS-510 cho Bộ Y tế nhằm tăng cường khả năng chống dịch Covid 19. Theo kế hoạch trong vòng 1 tuần, kể từ ngày 7/8/2020, 1.700 máy thở xâm nhập đợt 1 gồm 1.500 máy VFS-410 và 200 máy VFS-510 sẽ được Vingroup bàn giao dần cho Bộ Y tế. Vsmart VFS-410 và VFS-510 là hai mẫu máy thở xâm nhập “made in Việt Nam”, được phát triển và sản xuất hoàn toàn từ hệ sinh thái Vingroup, với tỷ lệ nội địa hóa lên đến 70%. Trong đó, VFS-410 là mẫu máy do Vingroup phát triển chủ động, dựa trên công nghệ tạo khí bằng turbin, có tính năng tương đương với các máy thở xâm nhập lưu động cao cấp trên thị trường. VFS-510 được phát triển từ mẫu máy PB560 của nhà sản xuất máy thở hàng đầu thế giới Medtronic (Mỹ), đang được sử dụng phổ biến ở các cơ sở y tế. Cả hai mẫu máy thở xâm nhập trên đều đạt tiêu chuẩn chất lượng quốc tế và đã được Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành tại Việt Nam. Với công năng và chất lượng tiêu chuẩn quốc tế, VFS-410 và VFS-510 không chỉ đáp ứng kịp thời cho nhu cầu điều trị dịch COVID-19 trước mắt; mà còn có thể tiếp tục sử dụng trong các khoa hồi sức cấp cứu (ICU), mang lại giá trị và hiệu quả dài hạn. Đặc biệt, với ưu điểm nhỏ, gọn, VFS-410 có thể được trang bị cho các xe cấp cứu hoặc các trường hợp cấp cứu tại hiện trường, các bệnh viện.
22. Đồng thời Tập đoàn Vingroup đã đề xuất tặng hóa chất để thực hiện 56.000 xét nghiệm chẩn đoán phát hiện virus SARS-CoV-2 bằng kỹ thuật sinh học phân tử (Real Time - PCR) cho Đà Nẵng, Hải Phòng và Bắc Ninh. Trong đó, hóa chất cho 50.000 xét nghiệm sẽ được vận chuyển nhanh chóng đến tâm dịch Đà Nẵng, hóa chất cho 6.000 xét nghiệm còn lại chia đều cho Hải Phòng và Bắc Ninh. Tổng giá trị tài trợ hóa chất xét nghiệm lên tới gần 35 tỷ đồng. Ngoài ra, Bệnh viện Vinmec Đà Nẵng cũng cam kết tiếp nhận mẫu từ CDC Đà Nẵng để thực hiện xét nghiệm với công suất tối đa là 500 test/ngày. Thời gian thực hiện từ ngày 08/08/2020 đến ngày 22/08/2020. Phát biểu về việc liên tiếp hỗ trợ cộng đồng phòng chống đại dịch Covid 19, ông Nguyễn Việt Quang - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Vingroup cho biết:“Là một doanh nghiệp Việt, chúng tôi tự đặt cho mình trách nhiệm chung tay cùng cộng đồng đẩy lùi dịch bệnh. Cho dù là máy thở, trang thiết bị y tế, bộ kit xét nghiệm, hóa chất sinh phẩm hay y bác sỹ . bất cứ yêu cầu nào Vingroup có thể đáp ứng trong khả năng và phạm vi của mình - chúng tôi đều sẽ nỗ lực ở mức cao nhất”. Vingroup là một trong những doanh nghiệp tiên phong hành động, quyết liệt hỗ trợ cộng đồng ngay từ những ngày khởi phát đại dịch Covid 19. Đến nay, Tập đoàn đã tài trợ cho ngành y tế, các địa phương và đối tác hơn 900 tỷ đồng nhằm chung tay đẩy lùi dịch Covid 19. Tổng giá trị tài trợ trên chưa bao gồm chương trình 3.200 máy thở xâm nhập tặng Bộ Y tế, 100 máy thở VFS -510 cho Đà Nẵng; 34 máy thở VFS-410, VFS-510 cho Quảng Nam, Quảng Ngãi, 35 tỷ đồng hóa chất sinh phẩm và các hoạt động xét nghiệm tại Bệnh viện Vinmec Đà Nẵng. Không chỉ hỗ trợ người dân trong nước, Tập đoàn Vingroup cũng góp phần giúp Việt Nam ghi điểm với cộng đồng quốc tế khi trao tặng 2400 máy thở, trong đó đã trao 800 máy thở VFS-510 đợt 1 cho Nga, Ucraina và 200 máy VFS 510 cho Singapore vào tháng 7/2020. Với những đóng góp kịp thời, Vingroup đã được các cơ quan thông tấn báo chí thế giới tôn vinh là đại diện tiêu biểu trong số những doanh nghiệp lớn trên toàn cầu có hành động quyết liệt phòng chống đại dịch Covid 19, và là một trong hai tập đoàn có đóng góp nổi bật nhất khu vực châu Á. Gần đây, trong đợt dịch thứ 4 có diễn biến đầy phức tạp, Bộ Y tế đã tiếp nhận hỗ trợ 160 tỷ đồng và 4 triệu liều vaccine cho quỹ mua vaccine phòng Covid-19 từ Vingroup. Trong thời gian qua, Tập đoàn Vingroup đã đi tiên phong, hiện đang là nhà tài trợ lớn nhất cho cuộc chiến phòng chống COVID- 19 tại Việt Nam với các hoạt động thiết thực như: sản xuất máy thở, cung ứng sinh phẩm, chẩn đoán Đồng thời Tập đoàn Vingroup cũng mong muốn đầu tư đưa công nghệ sản xuất vắc xin vào Việt Nam để chúng ta có thể chủ động trong sản xuất vắc xin.
23. Tập đoàn Liên Thái Bình Dương – IPPG Ngày 20/3/2020, tại lễ phát động của Uỷ ban MTTQ Việt Nam, tập đoàn Liên Thái Bình Dương do ông Johnathan Hạnh Nguyễn là chủ tịch đã ủng hộ 25 tỷ đồng chung tay cùng chính phủ chống dịch. Ông chia sẻ: “Tiền đóng góp của tôi hôm nay không mang giá trị về mặt con số, cũng không phải chỉ là hưởng ứng lời kêu gọi hôm nay, mà tôi cùng gia đình đã âm thầm đóng góp từ nhiều tuần trước, bởi hơn lúc nào hết tôi hiểu rằng chỉ khi đối diện với những khó khăn vất vả, những thử thách do dịch bệnh, thiên tai gây ra thì sự chia sẻ dù ít hay nhiều mới là đáng quý, đáng trân trọng.” Trước đó, gia đình ông Johnathan Hạnh Nguyễn cũng đã hỗ trợ cho TP.HCM 9 máy áp lực âm để đóng góp vào việc điều trị và phòng chống dịch Covid- 19 với chi phí hơn 6 tỉ đồng. Sau khi ủng hộ 25 tỷ đồng phòng chống dịch bệnh Covid-19, ông Johnathan Hạnh Nguyễn tiếp tục sử dụng mặt bằng siêu thị miễn thuế Mộc Bài hỗ trợ miễn phí cho tỉnh Tây Ninh làm khu cách ly tránh dịch Covid-19. Vào tháng 4 năm 2020, tập đoàn Liên Thái Bình Dương đã tặng 750.000 khẩu trang và 16.500 bộ bảo hộ chống Covid-19 cho Philippines. Ông Johnathan Hạnh Nguyễn viết: "Kính gửi ngày Teddy Locsin- Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Philippines, chúng tôi xin gửi đến ông món quà vật dụng y tế, tuy nhỏ nhưng chứa đựng cả trái tim và tấm lòng lớn từ Việt Nam chúng tôi. Cùng với nhau, chúng ta sẽ chiến đấu và khống chế được dịch bệnh".
24. Hình 7: Chủ tịch tập đoàn Liên Thái Bình Dương trao tặng khẩu trang và đồ bảo hộ chống dịch cho Philippines 2.2.3 Trách nhiệm xã hội từ các doanh nghiệp, hộ kinh doanh vừa và nhỏ Những hỗ trợ, giúp đỡ từ các hộ doanh nghiệp, hộ kinh doanh vừa và nhỏ, có thể coi là những điều phi thường nhỏ bé. Đó có thể là một vài thùng mỳ tôm, vài bao gạo, vài bộ đồ bảo trợ, những thùng khẩu trang, từ trong chính kho hàng của mình. Hay cũng có thể là tinh thuần tương thân tương ái, của cô bán rau, bà bán gạo, anh bán thịt, họ bỏ qua lợi nhuận thu được, ủng hộ chỗ hàng hoá của mình và giúp đỡ cộng đồng. Vào đợt dịch đầu tiên năm 2020, từ lời kêu gọi của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cùng chung tay đẩy lùi dịch bệnh, dù doanh nghiệp mình cũng đang gặp khó khăn, nhưng xuất phát từ lòng hảo tâm, bà Trần Thị Bích Thủy (ở Lạng Giang, Bắc Giang) đã ủng hộ 50 tấn gạo cho các đơn vị bộ đội với mong muốn góp phần công sức cùng đẩy lùi dịch bệnh. Bà hiện đang làm giám đốc một công ty chuyên về sản xuất, vận tải, thương mại. Bà Bích Thủy cho biết thêm: “Từ khi dịch bùng phát, tôi xem trên tivi thấy các bác sĩ, các chiến sĩ bộ đội vô cùng vất vả, phải nhường cả nơi ở, sẵn sàng nằm ngoài trời để kiểm soát dịch bệnh không cho tràn vào nước ta. Thấy những hình ảnh đó tôi rất khâm phục và quyết định mình phải làm gì đó để giúp đỡ. Từ đó, tôi quyết định trích tiền ra mua 50 tấn gạo ủng hộ công tác phòng chống dịch. Hiện số gạo này đã được chuyển đến các nơi phòng dịch”.
25. Ngoài ra còn rất nhiều các minh chứng sống, và có thể cảm nhận rõ nhất qua các hình ảnh dưới đây. Hình 8: Hộ gia đình đem nông sản hỗ trợ người dân xung quanh thay vì đem đi bán
26. Hình 9: Tiểu thương hỗ trợ thịt lợn Hình 10: Chủ một quán ăn thực hiện cho người dân trong khu cách ly hơn 200 suất ăn hỗ trợ cho các chiến sĩ tuyến đầu chống dịch vào đêm khuya Hình 11: Các hộ kinh doanh nhỏ lẻ tiếp tế nhu yếu phẩm cho khu cách ly (ảnh minh hoạ)
27. Chương 3: Đánh giá và bình luận Sự xuất hiện của Covid-19 đã giúp chúng ta có cái nhìn sắc nét hơn về đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Những hành động của doanh nghiệp là sự phản ánh rõ ràng và xã hội đều có thể nhìn thấy và đánh giá. Xã hội chính là khách hàng của doanh nghiệp, những con người trong cộng đồng chính là nhân tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của công ty. Bên cạnh những doanh nghiệp vì lợi nhuận trước mắt mà coi thường khách hàng, có những hành động vi phạm đạo đức, pháp luật đáng bị lên án; vẫn còn tồn tại nhiều các công ty sẵn sàng giúp đỡ, hỗ trợ, cùng cộng đồng vượt qua những khó khăn trước mắt, mà Covid-19 là một trong những thách thức lớn với tất cả mọi người, trong đó có cả những doanh nghiệp đó. Doanh nghiệp muốn phát triển bền vững đều phải dựa trên những giá trị cốt lõi, những giá trị thật mà khách hàng có thể cảm nhận được. Những doanh nghiệp lợi dụng dịch bệnh để trục lợi, đều không thể tồn tại được lâu. Khi sự thật được phơi bày, chắc chắn doanh nghiệp không những phải chịu trách nhiệm về pháp lý cho hành vi của mình; mà còn phải đối mặt với sự mất đi một lượng lớn khách hàng của mình, chịu sự thất thoát về kinh tế không hề nhỏ. Người tiêu dùng đã biết chọn lọc, đấu tranh loại trừ cái xấu bằng cách không sử dụng sản phẩm của họ, góp một phần không nhỏ bài trừ những gian thương đó ra khỏi thị trường. Đối với các doanh nghiệp thực hiện tốt trách nhiệm xã hội của mình, có thể cái họ chia sẻ là một phần vật chất hiện tại, nhưng trong tương lai, thứ thu lại được lại là những giá trị vô hình mà khó một khoản vật chất cụ thể nào đem lại được. Đó chính là sự ủng hộ, là niềm tin, là một phần khách hàng mới tìm đến doanh nghiệp khi họ biết đến những hoạt động mà công ty đã làm. Nhóm tác giả đã thực hiện một cuộc khảo sát nhằm thu thập ý kiến liên quan đến đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong đại dịch Covid-19, qua đó có thể chứng minh cho những luận điểm trên. Nhóm tác giả thực hiện khảo sát trên phạm vi quy mô nhỏ, với độ tuổi từ 18 đến 50, trong đó có cả ý kiến từ các thương nhân. Khi được hỏi về mức độ quan trọng của đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội đối với doanh nghiệp, 100% câu trả lời đều cho rằng yếu tố này rất quan trọng và là một phần không thể thiếu.
28. Biểu đồ 1: Tầm quan trọng của đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội đối với doanh nghiệp ( với mức độ quan trọng tăng dần từ 1 đến 4) Với câu hỏi yếu tố đạo đức kinh doanh có ảnh hưởng đến quyết định mua hàng hay không, có 85,7% câu trả lời khẳng định có, 4/28 câu trả lời trung lập. Biểu đồ 2: Ảnh hưởng của đạo đức kinh doanh đến quyết định mua hàng (1- Không, 2-Trung lập, 3-Có) Với vấn nạn kinh doanh vi phạm đạo đức trong các đợt dịch Covid-19 vừa rồi, hơn ½ người tham gia khảo sát là nạn nhân của các hành vi kinh doanh này. Trong đó, với người tham gia khảo sát là thương nhân cũng cho câu trả lời là có, theo chia
29. sẻ của họ, vào thời điểm nhu cầu mua đồ nhu yếu phẩm tích trữ của người dân tăng mạnh (vd: mỳ tôm, gạo, ), các nhà phân phối tự động đẩy giá lên mặc dù lượng hàng hoá trong kho vẫn đảm bảo để cung cấp, không có hiện tượng “cháy hàng”. Về cảm nhận đối với những hành vi đó, 100% người tham gia khảo sát cảm thấy phẫn nộ và bất bình Biểu đồ 3: Cảm nhận về hành vi kinh doanh vi phạm đạo đức (Từ 1-5 mức độ tăng dần từ “Hoàn toàn thoải mái” đến “Cực kỳ phẫn nộ”) Cuối cùng là hai biểu đồ về các quyết định đối với các doanh nghiệp thuộc hai thái cực. Đối với các doanh nghiệp vi phạm đạo đức kinh doanh, gần 80% khách hàng sẽ không tiếp tục sử dụng sản phẩm dù trước đó họ đã từng là khách hàng tiềm năng hoặc trung thành của doanh nghiệp.
30. Biểu đồ 4: Quyết định mua hàng đối với doanh nghiệp vi phạm đạo đức kinh doanh (1-Không; 2-Trung lập; 3-Có) Đối với các doanh nghiệp thực hiện tốt trách nhiệm xã hội của mình, có các hoạt động từ thiện cứu trợ cộng đồng, 25/28 khách hàng sẽ ủng hộ sản phẩm của doanh nghiệp khi có nhu cầu, chiếm tỷ lệ gần 90%. Biểu đồ 5: Quyết định mua hàng đối với doanh nghiệp thực hiện tốt trách nhiệm xã hội (1-Không; 2-Trung lập; 3-Có)
31. Dưới đây là bảng so sánh giữa hai thái cực đạo đức kinh doanh của các doanh nghiệp: Doanh nghiệp trục lợi Doanh nghiệp thực hiện tốt ĐĐKD&TNXH • Đem về lợi nhuận ngay tức thời • Chia sẻ một phần lợi ích ở thời • Phải chịu trách nhiệm pháp lý, điểm hiện tại thiệt hại về kinh tế-xã hội khi • Danh tiếng của công ty được lan những hành vi được “đưa ra ánh rộng theo chiều hướng tích cực sáng” tới cộng đồng • Khả năng lớn mất đi lượng • Cơ hội mở rộng thị trường, thu khách hàng trung thành, tiềm được về thêm nhóm khách hàng năng vốn có của doanh nghiệp tiềm năng khi họ biết đến những • Không bền vững, sẽ tự động bị hoạt động của doanh nghiệp đào thải khỏi thị trường • Phát triển bền vững
32. Phần kết luận Đạo đức đóng vai trò quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội. Đạo đức kinh doanh là thứ không thể thiếu nếu một doanh nghiệp muốn phát triển bền vững và có chỗ đứng trong thị trường. Bên cạnh đó, việc thực hiện tốt trách nhiệm xã hội cũng góp một phần không nhỏ để giúp cho doanh nghiệp thành công. Trách nhiệm xã hội được xem như một cam kết với xã hội trong khi đạo đức kinh doanh lại bao gồm các quy định rõ ràng về các phẩm chất đạo đức của tổ chức kinh doanh, mà chính những phẩm chất này sẽ chỉ đạo quá trình đưa ra quyết định của những tổ chức ấy. Nếu đạo đức kinh doanh liên quan đến các nguyên tắc và quy định chỉ đạo những quyết định của cá nhân và tổ chức thì trách nhiệm xã hội quan tâm tới hậu quả của những quyết định của tổ chức tới xã hội. Khi toàn xã hội đều đang trải qua khoảng thời gian khó khăn, đại dịch Covid- 19 vẫn còn tiếp diễn, một vài doanh nghiệp đã lãng quên đi đạo đức trong kinh doanh của mình, thứ mà họ đã được dạy xuyên suốt quá trình học tập và trưởng thành, cả trong trường lớp lẫn ngoài xã hội. Những hành vi sản xuất hàng giả, đầu cơ, găm hàng, tăng giá, tất cả đều bị lợi nhuận phía trước mà làm doanh nghiệp “mờ mắt”, họ trục lợi trên chính nỗi đau của cộng đồng mình. Chút lợi nhuận ít ỏi đấy là cái giá quá đắt phải trả cho những mất mát phía sau, có thể là sự tận cùng của chính doanh nghiệp. Tuy nhiên, chút “mây giông” không thể cản được “ánh hào quang của mặt trời”. Xung quanh ta vẫn còn tồn tại rất nhiều những điều tử tế. Không ít các doanh nghiệp, dù cho họ cũng đang trải qua gia đoạn khó khăn, nhưng vẫn luôn tận tâm với cộng đồng, chung tay hỗ trợ, giúp đỡ, cùng nhau chúng ta vượt qua đại dịch. Những cây ATM gạo, khẩu trang xuất hiện mang theo sự Ấm áp, Tương trợ và Một chất rất riêng của Việt Nam. Dù lớn hay nhỏ, dù nhiều hay ít, các doanh nghiệp, hộ kinh doanh chung tay góp sức, cứu trợ cộng đồng khó khăn. Những gì xuất phát từ trái tim sẽ chạm đến trái tim, sự tin tưởng, ủng hộ của khách hàng là những gì mà doanh nghiệp sẽ nhận được sau này, đi kèm với những giá trị thật mà công ty cung cấp cho khách hàng. Tóm lại, những quyết định của các doanh nghiệp đều tự mình chọn lựa. Nhưng để phát triển bền vững theo thời gian, đạo đức kinh doanh và trách nhiệm xã hội là những yếu tố mà doanh nghiệp không thể bỏ qua. Khách hàng hãy là những người tiêu dùng thông minh, cùng nhà nước và cơ quan chức năng bài trừ những hành vi kinh doanh trái đạo đức, coi thường pháp luật.
33. Danh mục tài liệu tham khảo 1. Bài giảng Văn hoá kinh doanh và Tinh thần khởi nghiệp – ThS. Nguyễn Quang Chương 2. Hình ảnh từ đợt dịch Covid-19 lần thứ tư tại tâm dịch Bắc Giang 3. phong-dich-gia-n189685.html 4. 5. 1581651348762.htm 6. 20200412234741985.htm 7. gioi-20200617223034096.htm 8. y-te-tiep-nhan-ho-tro-160-ty-ong-va-4-trieu-lieu-vaccine-cho-quy-mua- vaccine-phong-covid-19 9. may-tho-xam-nhap-va-tai-tro-hoa-chat-cho-56000-xet-nghiem-covid-19 10. dong-chong-covid19-898467.html 11. bo-bao-ho-chong-covid-19-cho-philippines-456947/ 12. quan-doi-chong-dich_88997.html