Đô thị di sản - Nền tảng xây dựng sản phẩm du lịch mới phát triển du lịch An Giang

Nội dung text: Đô thị di sản - Nền tảng xây dựng sản phẩm du lịch mới phát triển du lịch An Giang

1. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Ngô Minh Hùng và tgk ĐÔ THỊ DI SẢN - NỀN TẢNG XÂY DỰNG SẢN PHẨM DU LỊCH MỚI PHÁT TRIỂN DU LỊCH AN GIANG HERITAGE CITY - A BASE TO DEVELOP NEW TOURISM PRODUCTS TO PROMOTE AN GIANG’S TOURISM NGÔ MINH HÙNG và TRẦN THỊ MỸ DIỆU TÓM TẮT: Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn đến năm 2020 và Việt Nam trở thành quốc gia có ngành du lịch phát triển đến năm 2030 đã được khẳng định tại Quyết định số 201/QĐ-TTg, ngày 22-1-2013 của Chính phủ và Quyết định số 381/QĐ- UBND về phát triển ngành du lịch tỉnh An Giang từ năm 2014 đến năm 2020, ngày 23-2- 2016 của tỉnh An Giang. Dưới góc nhìn di sản kiến trúc - đô thị, các chương trình du lịch của tỉnh từ trước đến nay chưa đề cập rõ các giá trị thẩm mỹ của hình thái đô thị, nghệ thuật kiến trúc và không gian cảnh quan gắn với lối sống bản địa ở An Giang. Do đó, mục tiêu bài viết này nhằm xem xét và gợi mở tiềm năng mới trên cơ sở đô thị lịch sử của tỉnh có tính “thuộc địa” (đô thị từng là khu vực thuộc địa Pháp) làm nền tảng khởi đầu mới cho phát triển kinh tế “toàn cầu” giai đoạn sắp tới. Từ khóa: di sản, thuộc địa, toàn cầu, sản phẩm du lịch. ABSTRACTS: The target of developing tourism into a spearhead economic sector by 2020, and Vietnam to become a country with a developed tourism industry by 2030, has been affirmed in Decision No. 201/QD-TTg dated January 22, 2013, and Decision No. 381/QD-UBND dated February 23, 2016 on developing tourism in An Giang province from 2014 to 2020. From the perspective of architectural-urban heritage, previous tourism programs of the province have not clearly mentioned the aesthetic values of urban form, architectural art and landscape associated with local lifestyle in An Giang. Therefore, this article aims to study and point out new potentials on the basis of the "colonial" historic city (a formerly French colonial city) as the new starting point for the “globalized” economic development in the coming period. Key words: heritage, colonial, global, tourism product. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ gồm: Thành phố Hồ Chí Minh (phía Đông), An Giang có vị trí “trung tâm” (theo thành phố Cần Thơ, sông Hậu thông quan điểm không gian vùng của tác giả) thương cửa biển Định An và Trần Đề (phía giữa các điểm đô thị tầm cỡ quốc tế ở phía Đông Nam), thành phố Cà Mau, cửa biển Tây - Nam Bộ. Các điểm đô thị kể đến kết nối khu vực Đông Nam Á (phía Nam), TS. Trường Đại học Văn Lang, hungnm_vn@vanlanguni.edu.vn, Mã số: TCKH10-08-2018 PGS.TS. Trường Đại học Văn Lang, tranthimydieu@vanlanguni.edu.vn 95
2. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 10, Tháng 7 - 2018 đảo Phú Quốc, vịnh Thái Lan (phía Tây), nước ngoài và Ấn Độ. Khi đó, An Giang thành phố Phnôm Pênh (phía Bắc). Đây là là một khu đô thị sầm uất có lớp văn hóa cổ tỉnh có nhiều đặc trưng riêng mang dấu ấn Óc Eo- Ba Thê (Vọng Thê - Thoại Sơn), đá của nền văn hóa đa sắc thái - dân tộc trong Nổi (Phú Hòa cách thị xã Long Xuyên khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. khoảng 7 km), Định Mỹ (núi Sập), Tráp Đá Nghiên cứu của Nguyễn Ngọc Thủy (núi Chóc), Lỗ Mô (Châu Phú), Núi Sam, [7] cho thấy, An Giang từ thế kỷ I đến Phum Quao, Trà Cột (Tịnh Biên) và Đam thế kỷ VII là một điểm quần cư quan Pô (Tri Tôn). trọng ở miền Tây sông Hậu. Khởi đầu, Trong thế kỷ VIII, người Khơme đã nơi đây mạnh về kinh tế với thương đến An Giang cư trú rải rác trên những cảng Óc Eo - lớn nhất Đông Nam Á thời vùng đất (giồng) cao ven sông thuận lợi đó. Nơi đây cũng từng diễn ra cuộc chiến cho kinh tế nông nghiệp. Tiếp đến đầu thế dài giữa Campuchia và Chămpa (giai đoạn kỷ XVIII, cư dân Việt (chủ yếu binh lính 1113-1220) trên sông Tiền, sông Hậu. Qua theo Nguyễn Hữu Cảnh, người khai phá đó cho thấy, An Giang trở thành đầu mối đầu tiên vùng đất An Giang) đã có mặt từ giao thông thương mại chiến lược; đồng Chợ Mới đến Cái Hố. thời, là trung tâm tiếp nhận văn hóa Hình 1. Bản đồ Đông Dương và An Giang năm 1872 Nguồn: www.bandovietnamtreotuong.com (tháng 6-2018) Cho đến năm 2015, tỉnh An Giang Thủ tướng Chính phủ ra quyết định công đang trên đà phát triển mọi mặt và đã có 2 nhận là đô thị loại II. Đến năm 2017, thành thành phố Châu Đốc và Long Xuyên được phố Long Xuyên đang trên hành trình trở 96
3. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Ngô Minh Hùng và tgk thành đô thị loại I [12] thuộc tỉnh, tập trung trung tâm hành chính, tôn giáo và xung phát triển mạng lưới các điểm, tuyến du quanh là quần thể các khu dân cư rộng với lịch sinh thái, sản xuất công nghiệp-tiểu thủ nhà sàn và mạng lưới kênh đào thủy nông công nghiệp. Về hạ tầng kỹ thuật, thành (trên 200 km) và cảng chính Óc Eo nằm phố ưu tiên đầu tư xây dựng hệ thống thoát sâu trong đất liền (cách biển gần 5km). nước và xử lý nước thải Long Xuyên, triển Ngoài ra, các tiền cảng như: Trăm Phố, khai các đề án nâng cấp giao thông và các Ông Ngọc, Cần Giờ đều có mối quan hệ dự án trọng điểm khác (hạ tầng khu Tây với trung tâm giao thương Óc Eo bằng Sông Hậu, khu hành chính thành phố, cụm những con sông và kênh đào. Hệ thống dân cư Tây Khánh 3 mở rộng, khu hành cảng này gắn với đường thủy nối liền các chính Mỹ Hòa Hưng, khu văn hóa và thể con sông lớn và đổ ra biển cho thấy cảng thao tỉnh An Giang. Ở vùng biên giới Tây rất phát triển hoạt động buôn bán với nhiều Nam, thành phố Châu Đốc nằm trong vùng nước trong khu vực và trên thế giới [7]. nhiều tiềm năng gắn liền với cửa khẩu Tịnh Ở lối tụ cư, người Việt, Hoa, Khơme, Biên, Vĩnh Xương và cửa khẩu quốc gia Chăm đã sử dụng đường thủy, đường bộ di Khánh Bình. Dân số thành phố trên 159 chuyển đến Châu Đốc - núi Sam, buôn bán nghìn người, tỷ lệ đô thị hóa lên tới 92,55% tại những đầu mối giao thông thuận lợi. Đó (năm 2014) [13]. Đến nay, Châu Đốc được là, chợ ở Châu Đốc được hình thành khiến xem là một thành phố đồng bằng đặc biệt cho bộ mặt vùng Châu Đốc thay đổi trở có sông, núi với cảnh quan tự nhiên hấp thành trung tâm kinh tế của cả vùng. Trong dẫn, nhiều di tích lịch sử-văn hóa được xếp khi đó, người Hoa ngày càng đông đảo ở hạng cấp Quốc gia và tỉnh; đồng thời, được Tân Châu, Châu Đốc và Châu Phú. Rồi xác định là thành phố du lịch tâm linh đặc năm 1840, khâm sai Lê Văn Đức từ trấn sắc tại khu vực ngã ba sông Tiền-sông Hậu Tây Thành rút về Châu Đốc cùng một số [14]. Thành phố gồm 5 phường: Châu Phú người Chăm về cư trú và định cư dọc theo A, Châu Phú B, núi Sam, Vĩnh Mỹ, Vĩnh sông Hậu nhờ chính sách “tận dân vi binh” Ngươn, và 2 xã Vĩnh Tế, Vĩnh Châu gắn và của vua Thiệu Trị [7]. Những năm 40, thế trải dài dọc các nhánh sông. kỷ XIX dân cư ở các tỉnh miền Trung tìm 2. NỘI DUNG tới vùng Năng Gù (do chính sách cấm đạo 2.1. Những giá trị “tiền - đô thị” và “hậu của nhà Nguyễn) để lập làng Năng Gù. - thuộc địa” tiềm ẩn Theo đặc điểm làng xóm, người Việt, Ở giai đoạn “tiền - đô thị” (qua nghiên Hoa ở An Giang sống tập trung, xen kẽ cứu của tác giả, khái niệm này chỉ đặc điểm trong các làng. Làng không lũy tre, nhà một khu vực trong giai đoạn trước khi nơi không rào. Trong mỗi làng đều có một ngôi đó chính thức được công nhận là đô thị), di đình làm nơi sinh hoạt của làng. Người Hoa tích Óc Eo cho thấy hình ảnh một quần thể sống trong làng cùng những người chung cổ với nhiều di chỉ cư trú, sản xuất đạt đến hoàn cảnh, gốc gác, ngôn ngữ, ngành nghề trình độ cao về kiến trúc và kỹ thuật xây và tuân thủ những quy ước của làng. Họ dựng. Khu vực Óc Eo là một trong những cũng tiến hành xây dựng miếu ông Bổn và 97
4. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 10, Tháng 7 - 2018 miếu bà Thiên Hậu ở mỗi làng. Người lối tư duy “công binh”, “kiểu ô cờ” được áp Chăm cất nhà sàn ở dọc theo bờ sông, bờ dụng nhiều thành phố lớn nhỏ từ Nam ra kênh và không ở dạng quây quần mà tổ Bắc. Đây dường như trở thành hình mẫu đô chức nhà thành từng dãy và lối đi ở giữa. thị hiện đại tại thời điểm đó dưới sự thống Người Khơme sống tập trung trong các trị của Pháp tại Nam Kỳ nói chung và An phum và chùa Khơme trở thành trung tâm Giang nói riêng. tôn giáo, văn hóa, xã hội, nơi bảo lưu và Song song, họ đầu tư xây dựng hệ truyền kế di sản văn hóa. thống hạ tầng, trường học và trụ sở để phục Đối với công trình nhà ở, nhà sàn được vụ cho quản lý và phát triển thuộc địa. Việc người Khơme, Chăm, Việt, Hoa sử dụng để giới thiệu hệ thống và phương tiện giao ở phía trên; chăn nuôi, kho vật liệu bên thông mới (ô tô, tàu hỏa, tàu thủy hơi nước) dưới, thích hợp với mùa nước nổi. Người đã liên kết Nam Kỳ với Campuchia hình Khơme cất nhà nơi cao ráo, đất giồng ven thành không gian thương mại và đô thị mới núi hoặc ven các đường mòn. Trong khi đó, có tính chất liên vùng quốc tế. Từ đó, xu người Việt, Hoa, Chăm cất nhà theo các thế di cư “Nam tiến” của người Việt dần kênh, rạch, bờ sông và ưu tiên mặt tiền chuyển sang “Tây tiến” phục vụ cho sự quay ra mặt sông. Nên, dân cư thường tập phát triển kinh tế chính trị Đông Dương [3]. trung đông tại những nơi giáp mặt nước, Và Châu Đốc, Long Xuyên trở nên quan ngã ba (tư) sông, để rồi hình thành nên trọng hơn trong trục không gian kết nối điểm quần cư, trao đổi mua bán “trên bến Đông - Tây và Nam Kỳ. Hai điểm đô thị dưới thuyền”. Chính vì lối tụ cư, phong tục trên một dòng sông đã dần phát triển theo tập quán của cư dân bản địa mà hầu như hình thức thành phố phương Tây hiện đại các điểm dân cư xưa phát triển tự do theo tại thời kỳ đó. Lối tổ chức “ô cờ” kết nối kiểu “làng xóm nông nghiệp”, “buôn bán sông Châu Đốc với trục giao thông chính gắn với sông nước” (dưới góc nhìn phát (đường Thủ Khoa Nghĩa ngày nay) cho triển đô thị). thấy sự kế thừa lối sinh hoạt và giao thương Toàn quyền Đông Dương Albert “trên bến dưới thuyền” của người Việt và Sarraut áp đặt tư tưởng cai trị và khai thác Hoa (hình 2). Đi cùng với hình thái đô thị thuộc địa ứng với hoàn cảnh thực tế [3]. đặc trưng đó là hệ thống các ô phố khá rõ Khu vực phía Tây - Nam Kỳ, người Pháp cùng các công trình kiến trúc tiêu biểu. đã mở rộng lãnh thổ với chế độ bảo hộ sang Trước kia, Châu Đốc từng được ví phần đất Campuchia (1863) và định ra khu trung tâm của một vùng rộng lớn [1]. Rồi vực thuộc địa của Pháp giữa Việt, Xiêm và Châu Đốc được người Pháp dùng làm nơi Trung Quốc qua hiệp ước năm 1884. Như trông giữ một vùng bao trùm Long Xuyên vậy, không gian “thuộc địa mới” được mở (Long Xuyên và Sa Đéc ngày nay). Người rộng và không còn đơn thuần “Việt Nam” Pháp đã cho xây dựng nhiều công trình trụ nữa. Kế tiếp, người Pháp đã khép kín để sở, nhà ở phục vụ dân sinh (chợ, trường xây dựng vùng thuộc địa riêng này. Bước học, ) mang đặc điểm kiến trúc Pháp, đầu, quy hoạch đô thị được thực hiện bằng Pháp - Việt phục vụ bộ máy cai trị và công 98
5. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Ngô Minh Hùng và tgk chức chính quyền tại Châu Đốc và Long Xuyên. Ngoài chợ Châu Đốc (xây năm 1876) còn có đình Thần Châu Phú, Thoại Ngọc Hậu, nhà các quan chức và người dân. Ngôi biệt phủ xứ Trương Tấn Dĩ, xây năm 1921, còn gìn giữ kiểu dáng ban đầu, trang trí kiểu Pháp cho đến ngày nay. Qua các giai đoạn thăng trầm của vùng đất Nam Bộ và „hậu - thuộc địa‟ (dưới góc nhìn về kiến trúc để chỉ thời kỳ phát triển sau khi một vùng lãnh thổ không còn chịu sự cai trị trực tiếp về chính trị của Pháp nữa), cấu trúc Long Xuyên xưa đã thay đổi Hình 3. Long Xuyên năm 1920 Nguồn: sites.google.com (tháng 6/2018) khá nhiều và có phần hiện đại cho một Có thể thấy một số công trình còn tồn thành phố trẻ và năng động. Tuy nhiên về tại đến nay đã phản ánh hình ảnh đô thị lịch sử đô thị, Long Xuyên dường như xuất thuộc địa ở Châu Đốc và Long Xuyên. Đầu phát từ cồn đất cao rộng, bao quanh bởi tiên, phong cách kiến trúc Pháp (cổ điển, sông Hậu, rạch Rạch Giá - Long Xuyên, tân cổ điển, romance, modernism, art cầu Quay. Về mặt hình thái đô thị, bản đồ noveau, art deco) (hình 4) như: nhà thờ năm 1920 (hình 3) đã chỉ ra cấu trúc đô thị Năng Gù, dinh Tham biện Châu Đốc, nhà ở đây được hoạch định theo mạng lưới “ô thờ Cù lao Giêng, dinh Tham biện Long cờ” và trải dọc bên bờ sông Hậu [11]. Xuyên, cầu Hoàng Diệu, cầu Quay, trường Tiểu học Pháp - Việt, nhà Thờ Cái Đôi. Tiếp đến, kiến trúc giao thoa (Pháp - Việt) và Đông Dương gồm: biệt thự tại Châu Đốc, bệnh viện Long Xuyên, rạp chiếu bóng Nam Xương, trường Trung học Long Xuyên, đình Thần Bình Long, đình Thần Bình Mỹ, đình Châu Phú, miếu Bà Chúa Xứ - Núi Sam, thánh đường Hồi giáo Chăm, lăng Thoại Ngọc Hầu và hồ Ông Thoại [9]. Hình 2. Châu Đốc năm 1890 Nguồn: commons.wikimedia.org (tháng 6/2018) 99
6. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 10, Tháng 7 - 2018 Châu Đốc 1937 Phố Long Xuyên Châu Đốc- L‟Hotel de Inspection Chợ Long Xuyên Hình 4. Một số hình ảnh đô thị thuộc địa Châu Đốc và Long Xuyên xưa Nguồn: banxuabannay.blogspot.com (tháng 6/2018) 2.2. Đô thị “thuộc địa” di sản vươn tầm Pháp và Châu Âu khác biệt và cổ kính đã tự “toàn cầu” mình đứng lên sau khi bị sụp đổ (kết thúc Nhìn ra khu vực, một số nơi chốn có thời kỳ thuộc địa và tồn tại 200 năm). Quá chung đặc điểm từng là thuộc địa, quy mô trình gây dựng lại hình ảnh vốn có của vừa và nhỏ, đa dạng văn hóa Đông - Tây thành phố thuộc địa diễn ra ngay sau khi so với Châu Đốc và Long Xuyên, đó là cải cách kinh tế mở cửa vào năm 1978 và trung tâm đô thị Thượng Hải và Hong vai trò của Thượng Hải định vị lại nhằm Kong (Trung Quốc), Malacca (Malaysia) cạnh tranh với các nơi khác (như Thâm và Singapore. Cho đến nay, những nơi Quyến). Khu Tô giới Pháp - “một Châu Âu này đã trở thành tâm điểm trong mạng thu nhỏ” hiện là một điểm đến đáng tự hào lưới “thành phố toàn cầu” trên thế giới của Trung Quốc, với diện mạo mới, tầm sau khi đã chuyển đổi thành công từ các vóc sánh ngang với nhiều quốc gia phát “đô thị thuộc địa”. triển, thu hút lượng khách du lịch bậc nhất Thượng Hải, đã từng là thuộc địa của tới tham quan; đồng thời, là khu vực được Anh, với khu Tô giới Pháp là một thí dụ thú người nước ngoài chọn lựa để sinh sống và vị khi nó hầu như cắt đứt phần lớn giao tiếp làm việc. với thế giới sau năm 1949. Thành phố với Đối với Hong Kong: “mạng công nghệ phong cách kiến trúc và không gian Anh, thông tin và truyền thông” (ICT) dường 100
7. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Ngô Minh Hùng và tgk như đã không thể thay thế “mạng xã hội” gắn kết xã hội, thúc đẩy hoạt động thương [6]. Mạng xã hội nơi đây là nền tảng cho mại và du lịch hấp dẫn. phát triển kinh tế bền vững trên cơ sở các Gần đây nhất, Singapore, thuộc địa của chuẩn mực quốc tế (về luật kinh doanh, Anh từ năm 1819 đến năm 1942, xác định thương mại, du lịch). Yếu tố này được thiết các “sản phẩm không gian di sản” phản ánh lập bởi người Anh nhằm đáp ứng quản lý những ý thức của các thế hệ lãnh đạo và khu vực thành thị và từ đó phát huy trở văn hóa nổi trội. Sản phẩm di sản này được thành điểm nổi trội khác biệt. Kế đến, đội phát huy một cách lô-gíc trên nền văn hóa ngũ quản lý được đào tạo tại các trường chủ nghĩa tư bản kế thừa từ thời kỳ thuộc danh tiếng ở Anh với tư tưởng và sự tập địa. Vì thế, đô thị di sản gắn chặt với nhận trung cao, Hong Kong nơi chứa các thành thực về kinh tế thị trường và phát huy giá phần đô thị lịch sử, đã trở thành trung tâm trị gia tăng từ góc nhìn về quá khứ. Năm cung cấp các dịch vụ chuyên nghiệp cho 1990, quốc đảo này đã tích cực thúc đẩy di mọi hoạt động thương mại. Chính vì điều sản như một “sản phẩm du lịch” bằng việc này mà Hong Kong từ một làng chài nhỏ (tái) tạo lại trung tâm đô thị lịch sử ngay tại [2] đã vươn lên thành phố toàn cầu ngày khu vực giao thoa đa văn hóa dân tộc nổi nay [10]. bật như: Chinatown, Kampong Glam, Little Thành phố Malacca (di sản văn hóa thế India và xung quanh các công trình thuộc giới được công nhận từ năm 2008) được địa Anh trước kia [4], [6]. Kết quả, trung mệnh danh là một Venice của Châu Á [8] tâm Singapore nay đã trở thành không gian còn lưu giữ nhiều nét lịch sử lâu đời, đa sắc có đặc điểm riêng gắn với chức năng màu văn hóa phương Tây. Quy mô thành thương mại, đã và đang là điểm thu hút du phố tương đương với đô thị cổ Hội An lịch rất lớn. Điều này được xác định rõ (Việt Nam). Nơi đây từng làng chài nhỏ lâu trong chiến lược thành phố toàn cầu của đời (từ năm 1403) nằm ở đầu mối giao Singapore. thông quan trọng bậc nhất Đông Nam Á, Từ những ví dụ trên cho thấy, Hiến thuộc eo biển Malacca, đã nhanh chóng thu chương về Bảo tồn đô thị lịch sử và khu hút thương lái người Hoa (thế kỷ XV) sớm vực đô thị (Washington Charter 1987) của định cư quanh trung tâm. Từ thế kỷ XVI ICOMOS (Hội đồng Di tích và Di chỉ Quốc đến thế kỷ XIX, hình ảnh đô thị chính đã tế, hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ các di được tạo dựng bởi người Bồ Đào Nha (130 sản văn hóa cùng với UNESCO) đã được năm), sau đó người Hà Lan (154 năm). các quốc gia vận dụng linh hoạt mà tỉnh An Thời kỳ này, tòa nhà chính quyền thuộc địa Giang và 2 thành phố có thể học hỏi cho được xây ở khu đồi St. Paul, trung tâm định hướng phát triển địa phương. Một số chính nằm dải bờ sông và được chia thành nguyên tắc đó là: các ô phố thương mại. Sau này, thay bằng Bảo tồn đô thị lịch sử và các khu vực việc chia cắt trung tâm thành các ô phố nhỏ đô thị lịch sử khác cần trở thành một phần và nhóm văn hóa tách biệt, nơi đây đã hình lồng ghép vào các chính sách phát triển thành các không gian phố đi bộ đan xen 101
8. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 10, Tháng 7 - 2018 kinh tế, xã hội trong quy hoạch vùng và đô cầu hóa, phát triển du lịch địa phương đòi thị tại các cấp độ; hỏi “tầm nhìn chiến lược” xa hơn (hay) Chất lượng bảo tồn, bao gồm: đặc mang tính toàn cầu qua việc định vị lại điểm lịch sử của đô thị hay khu vực đô thị “ngành công nghiệp không khói” để nâng và các loại vật liệu, thành phần tâm linh, tầm các điểm hấp dẫn du khách trong bối đặc biệt về hình thái đô thị, mối tương quan cảnh đô thị lịch sử có tính “thuộc địa” sớm giữa công trình, không gian xanh mở và các đóng vai trò và tầm ảnh hưởng “toàn cầu” thành phần đô thị xung quanh. trên cơ sở khám phá mới và phát huy hệ Mặt ngoài, nội ngoại thất của công trình; thống giá trị ẩn sâu trong các nơi chốn, Sự tham gia của cộng đồng vào công trình kiến trúc, cảnh quan, cấu trúc và chương trình bảo tồn và tiếp cận đa chiều. thành phần di sản của hai thành phố Châu 3. KẾT LUẬN Đốc và Long Xuyên. Xét về lịch sử hình thành, vùng đất An Ngoài ra, chính quyền địa phương và Giang hàm chứa những chuỗi giá trị văn các cấp có liên quan cần phải có kế hoạch hóa - lịch sử (phi vật thể) cùng không gian, đầu tư, quy hoạch và quảng bá để đô thị di công trình kiến trúc, cảnh quan (vật thể) sản An Giang trở thành sản phẩm du lịch đều có mối liên kết chặt trẽ phản ánh các mới, độc đáo nhằm thu hút khách du lịch giai đoạn thịnh vượng mà lĩnh vực du lịch trong, ngoài nước. chưa khai phá và bỏ ngỏ. Trong xu thế toàn TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] ATV (2012), An Giang Đất và Người, www.youtube.com. [2] Chui Hau Man và Tsoi Tan Mei (2003), Heritage Preservation: Hong Kong & Overseas Experience, The conservation Association, Hong Kong. [3] Chistopher E. Goscha (2012), Going Indochinese, Contesting Concepts of Space and Place in French Indochina, Nias Press, Denmark. [4] Daniel P.S. Goh (2014), Between History and Heritage: Post-Colonialism, Globalisation, and the Remaking of Malacca, Penang, and Singapore, Vol 2, Spacial Issue 1: Heritage, History, and Historical Processes, Cambridge University Press, United Kingdom. [5] Dương Thế Hiền (2014), Vùng đất An Giang trong chính sách quốc phòng của chính quyền chúa Nguyễn và vua Nguyễn thời kỳ 1757-1867, Luận văn Thạc sỹ, Trường Đại học Sư Phạm Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam. [6] Gregory Bracken (2015), Asian Cities: Colonial to Global, Amsterdam University Press. [7] Nguyễn Ngọc Thủy (2004), Vùng đất An Giang thời kỳ 1757-1867, Luận văn Thạc sỹ, Trường Đại học Sư Phạm Thành phố Hồ Chí Minh. [8] Nguyễn Hồng (2016), Thành phố Malacca, thegioidisan.vn. 102
9. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Ngô Minh Hùng và tgk [9] Võ Văn Thắng và Nguyễn Thị Ngọc Thơ (2017), Dấu ấn văn hóa Pháp trong kiến trúc ở An Giang cuối thế kỷ XIX-nửa đầu thế kỷ XX, Tạp chí Khoa học trường Đại học An Giang, Vol 13 (1). ISSN 0866-8086. Việt Nam. [10] World Cities Culture Forum (2018), Hong Kong, Perspectives on the City, www.worldcitiescultureforum.com. [11] Ngô Minh Hùng (2014), Bảo tồn môi trường Di sản, Nxb Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. [12] Gia Khánh (2017), Long Xuyên với hành trình trở thành đô thị loại I, Báo An Giang Online, baoangiang.com.vn, ngày 25/01/2017. [13] Hoàng Diên (2015), Công nhận thành phố Châu Đốc là đô thị loại II, Báo Chính phủ Online, baochinhphu.vn, ngày 16/04/2015. [14] Minh Thư (2018), Châu Đốc-Thành phố du lịch tâm linh đặc sắc, Báo An Giang Online, baoangiang.com.vn, ngày 30/04/2018. Ngày nhận bài: 13-6-2018. Ngày biên tập xong: 03-7-2018. Duyệt đăng: 23-7-2018 103