Giáo trình nội bộ Vẽ bố cục tranh sinh hoạt - Ngành: Hội họa - Trường Cao đẳng Lào Cai

Nội dung text: Giáo trình nội bộ Vẽ bố cục tranh sinh hoạt - Ngành: Hội họa - Trường Cao đẳng Lào Cai

1. ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH LÀO CAI TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI GIÁO TRÌNH NỘI BỘ MÔN HỌC/MÔ ĐUN: VẼ BỐ CỤC TRANH SINH HOẠT NGÀNH: HỘI HỌA Lưu hành nội bộ Năm 2019 1 1
2. TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN Tài liệu này thuộc sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các đào tạo và tham khảo. Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 2 1
3. LỜI GIỚI THIỆU Trong các ngành nghệ thuật tạo hình như hội hoạ, kiến trúc, điêu khắc các nghệ sĩ thường áp dụng những nguyên tắc bố cục để sắp xếp chủ thể vào đúng vị trí “hợp nhãn” với người xem . Đây có thể gọi là nghệ thuật của thị giác. Vậy nên đấy chính là lý do tôi quyết định viết cuốn giáo trình này để mọi người có thể học và tham khảo. Trong quá trình viết giáo trình dưới sự chỉ đạo và quan tâm của ban giám hiệu cũng như sự góp ý giúp đỡ và cung cấp tư liệu của các đồng nghiệp để tôi hoàn thành nhiệm vụ của mình. Xin chân thành cảm ơn! Lào Cai, năm 2019 Người biên soạn Nguyễn Huy Hiệp 3 1
4. MỤC LỤC Vẽ bố cục tranh sinh hoạt 5 Bài 1: Vẽ bố cục tranh chủ đề nhà trường 5 I. Lý thuyết về bố cục tranh chủ đề nhà trường 5 II. Thực hành vẽ bố cục tranh chủ đề nhà trường (CL Bột màu) 6 III. Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục 7 Bài 2: Vẽ bố cục tranh đề tài gia đình 8 I. Lý thuyết về bố cục tranh đề tài gia đình 8 II. Thực hành vẽ bố cục tranh chủ đề nhà trường (CL Bột màu) 8 III. Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục 9 Bài 3: Vẽ bố cục tranh đề tài tình mẫu tử 10 I. Lý thuyết bố cục tranh đề tài tình mẫu tử 10 II. Thực hành vẽ bố cục tranh chủ đề nhà trường (CL Bột màu) 10 III. Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục 11 Tài liệu tham khảo 11 4 1
5. Tên môn học: Vẽ bố cục tranh sinh hoạt (Chất liệu Bột màu, KT 40x60cm) Mã mô đun: MĐ23 I. Vị trí, tính chất của môn học - Vị trí: Học kỳ 4, Học sau môn Mĩ thuật học; Vẽ bố cục cơ bản; Luật xa gần - Tính chất: là mô đun chuyên ngành bắt buộc II. Mục tiêu mô đun Kết thúc môn học người học đạt được - Về kiến thức + Người học trình bày được đặc điểm riêng của tranh sinh hoạt + Người học nêu được điểm giống và khác nhau cơ bản của bố cục tranh sinh hoạt với bố cục tranh phong cảnh + Người học trình bày được trình tự thực hiện bài vẽ bố cục tranh sinh hoạt - Về kỹ năng + Vẽ được bố cục những chủ đề khác nhau của tranh sinh hoạt trong từng bài cụ thể - Về năng lực tự chủ và trách nhiệm + Tham gia tích cực vào các giờ giảng + Thể hiện năng lực tự học thông qua tìm hiểu các bài học có nội dung tương tự + Hiểu thêm về những hoạt động sinh hoạt của con người từ đó trân trọng những giá trị của cuộc sống. III. Nội dung mô đun Vẽ bố cục tranh sinh hoạt Bài 1: Vẽ bố cục tranh chủ đề nhà trường (Chất liệu Bột màu, KT 40x60cm) A. Mục tiêu Kết thúc bài người học đạt được - Về kiến thức + Người học phân biệt được đề tài tranh và chủ đề tranh + Trình bày được đặc điểm về chủ đề nhà trường - Về kỹ năng + Vẽ được bố cục tranh chủ đề nhà trường - Về năng lực tự chủ và trách nhiệm + Tích cực tham gia vào giờ học + Thông qua việc lựa chọn những hình ảnh về thầy cô, bạn bè người học gợi được những kỷ niệm đẹp về thời học sinh từ đó cố gắng hơn trong việc học tập B. Nội dung bài học I. Lý thuyết về bố cục tranh chủ đề nhà trường Là sự sắp xếp có chủ định những hình ảnh về thầy cô, bạn bè, mái trường để tái tạo lại những kỷ niệm đẹp về ngôi trường thân yêu, là hình ảnh cô giáo dạy học chẳng còn xa lạ gì với mỗi người học sinh trong mỗi ngày đến trường. Một khoảnh khắc đẹp, khó quên của thời cắp sách tới lớp. Cô giáo xinh đẹp với mái tóc dài ngang vai đang giảng bài, truyền đạt những kiến thức bổ ích cho thế hệ tương lai. Hay hình ảnh cô chỉ bảo từng cách thức hay lỗi sai cho các em. 5 1
6. Bên cạnh đó là các em học sinh say sưa lắng nghe cô giáo giảng. Hay là các cánh tay dơ lên phát biểu. Có những lúc không khí học sôi động, có những lúc lại trầm ngâm, muôn vàn cảm xúc với những nội dung bài học khác nhau. Hay đó là khi học nhóm đây cũng trở thành một ý tưởng tuyệt vời để vẽ tranh về đề tài học tập. Bức tranh mô tả lại những buổi học nhóm bên các bạn cùng trang lứa đầy vui vẻ, hào hứng. Chúng có thể diễn ra trong các giờ sinh hoạt, sau mỗi buổi tan học hay vào những ngày cuối tuần xin bố mẹ sang nhà nhau học nhóm. Bức tranh thật xinh đẹp và đáng yêu khi các bạn ngồi chung trong một chiếc bàn cùng trao đổi, nói chuyện về một chủ đề học tập cụ thể. Ngoài những giờ học trên lớp, học nhóm thì chắc chắn mỗi bạn học sinh sẽ đều có một góc học tập cho riêng mình. Nơi giúp các em ôn tập lại kiến thức, làm các bài tập về nhà. Đặc biệt hơn đó còn là nơi nuôi dưỡng, chắp cánh cho một đứa trẻ thơ ngây trở thành một người hữu ích cho xã hội sau này. Do đó, góc học tập cũng là một ý tưởng hay cho bức tranh vẽ về đề tài học tập. Góc học tập ấy khá đơn giản, chúng gồm bàn ghế, đèn, sách vở, giá sách, đồng hồ nên bạn hoàn toàn có thể vẽ theo một cách dễ dàng. Ngoài ra, các bạn có thể sáng tạo làm cho không gian riêng tư đó trở nên sống động hơn theo ý thích của mình II. Thực hành vẽ bố cục tranh chủ đề nhà trường (CL Bột màu) Bước 1: Chọn nội dung đề tài và tư liệu liên quan Chọn hình ảnh về không gian rộng như sân trường, cổng trường hay không gian lớp học, thư viện bằng các tư liệu sưu tầm qua sách báo, internet hay ký họa thực tế Bước 2: Phác thảo sơ bộ Ở bước này chỉ cần thể hiện bố cục bằng các mảng hình đậm nhạt, khoảng trống, khoảng đặc cần làm rõ sáng tối lớn, đường đi của ánh sáng. Tính tiếp nhịp điệu sáng tối to nhỏ như thế nào, phía trên và phía dưới ra sao. Lưu ý, phải sắp được nhịp chuyển giữa mảng tối và mảng sáng, làm cho chúng xen kẽ lẫn nhau, trong tối có sáng và ngược lại. Bước 3: Thể hiện bối cảnh tranh Đưa các hình ảnh đã chọn vào các mảng hình ở phác thảo sơ bộ. Đặt vị trí các nhân vật, tìm dáng của họ, nếu có nhân vật cùng chung một hoạt động thì thay góc hoặc tư thế cho khác nhau, cần chú trọng ở nhịp tay và chân của nhân vật vì nhờ đây mà nói rõ lên được nội dung của đề tài. Thể hiện ít nhất bằng hai phác thảo đen trắng và màu ở kích thước bé khoảng15x20cm (H3.1.1, H3.1.2, H3.1.3, H3.1.4). H3.1.1 H3.1.2 6 1
7. H3.1.3 H3.1.4 Bước 4: Phóng tranh và hoàn thiện Tìm gam màu yêu thích, phác lớp màu nền trước tiên, càng nhiều lớp màu càng đẹp, màu chính sau cùng. Lưu ý cân bằng nóng lạnh và nhịp chuyển của các mảng màu trong bài. Sau khi đã chọn được cách sắp xếp bối cảnh và hòa sắc phù hợp người vẽ thực hiện phóng tranh theo kích thước theo yêu cầu và hoàn thiện bài. III. Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục - Khó lột tả được sự ngây thơ trong sáng của học sinh, nguyên nhân khai thác chưa sâu về tâm lý lứa tuổi các hoạt động đặc trưng của lứa tuổi, khắc phục bằng cách khai thác các trò chơi dân gian như kéo co, nhảy dây, đá cầu 7 1
8. Bài 2: Vẽ bố cục tranh đề tài gia đình (Chất liệu Bột màu, KT 40x60cm) A. Mục tiêu Kết thúc bài người học đạt được - Về kiến thức + Trình bày được đặc điểm về tranh đề tài gia đình - Về kỹ năng + Vẽ được bố cục tranh đề tài gia đình - Về năng lực tự chủ và trách nhiệm + Tích cực tham gia vào giờ học + Thông qua việc lựa chọn những hình ảnh đẹp về những người thân yêu sẽ giúp người học có những rung động tích cực thêm yêu thương gia đình, người thân của mình hơn B. Nội dung bài học I. Lý thuyết về bố cục tranh đề tài gia đình Là sự sắp xếp có chủ định những hình ảnh về ông bà cha mẹ, anh chị em những người thân yêu tạo nên bố cục tranh ấm áp gần gủi. Dù sau này ta có lớn lên và đi bất kỳ nơi đâu, thì gia đình vẫn là điểm tựa tinh thần, là nơi để ta trở về nghỉ ngơi, thả lòng và không còn toan tính thiệt hơn. Gia đình là nơi khởi nguồn của ta, cho ta lớn lên và tri thức cũng là nơi để các thành viên thân thiết máu mủ an ủi, động viên nhau những khi khó khăn, chủ đề tranh gia đình luôn là hình ảnh đáng nhớ nhất trong tuổi thơ mỗi người, những bức tranh gia đình luôn thể hiện nội dung hạnh phúc, sum vầy với khung cảnh các thành viên trò chuyện, ăn cơm cùng nhau. Đây là chủ đề thường thấy trong các bức tranh về tình cảm gia đình phổ biến trên thị trường hiện nay. Những khoảnh khắc cùng người thân luôn đáng nhớ nhất trong tuổi thơ và cuộc đời của mỗi người. Cho dù sau này khi lớn lên đi đến bất cứ nơi đâu thì hình ảnh gia đình vẫn luôn là một điểm tựa tinh thần để ta trở về khi mệt mỏi. Những người thân yêu ruột thịt không bao giờ có toan tính khi giúp đỡ bạn khi gặp khó khăn. Gia đình là nơi khởi đầu của mỗi con người, nuôi dưỡng ta lớn lên và động viên, chăm sóc những khi yếu đuối nhất. Vì vậy, những bức tranh về chủ đề gia đình luôn là sản phẩm được nhiều khách hàng yêu thích bởi sự ấm áp và tràn ngập yêu thương lan tỏa trong ý nghĩa bức tranh. II. Thực hành vẽ bố cục tranh chủ đề nhà trường (CL Bột màu) Bước 1: Chọn nội dung đề tài và tư liệu liên quan Chọn hình ảnh về không gian rộng như sân trường, cổng trường hay không gian lớp học, thư viện bằng các tư liệu sưu tầm qua sách báo, internet hay ký họa thực tế Bước 2: Phác thảo sơ bộ Ở bước này chỉ cần thể hiện bố cục bằng các mảng hình đậm nhạt, khoảng trống, khoảng đặc cần làm rõ sáng tối lớn, đường đi của ánh sáng. Tính tiếp nhịp điệu sáng tối to nhỏ như thế nào, phía trên và phía dưới ra sao. Lưu ý, phải sắp được nhịp chuyển giữa mảng tối và mảng sáng, làm cho chúng xen kẽ lẫn nhau, trong tối có sáng và ngược lại. Bước 3: Thể hiện bối cảnh tranh 8 1
9. Đưa các hình ảnh đã chọn vào các mảng hình ở phác thảo sơ bộ. Đặt vị trí các nhân vật, tìm dáng của họ, nếu có nhân vật cùng chung một hoạt động thì thay góc hoặc tư thế cho khác nhau, cần chú trọng ở nhịp tay và chân của nhân vật vì nhờ đây mà nói rõ lên được nội dung của đề tài. Thể hiện ít nhất bằng hai phác thảo đen trắng và màu ở kích thước bé khoảng15x20cm (H3.2.1, H3.2.2, H3.2.3, H3.2.4 ). H3.2.1 H3.2.2 H3.2.3 H3.2.4 Bước 4: Phóng tranh và hoàn thiện Tìm gam màu yêu thích, phác lớp màu nền trước tiên, càng nhiều lớp màu càng đẹp, màu chính sau cùng. Lưu ý cân bằng nóng lạnh và nhịp chuyển của các mảng màu trong bài. Sau khi đã chọn được cách sắp xếp bối cảnh và hòa sắc phù hợp người vẽ thực hiện phóng tranh theo kích thước theo yêu cầu và hoàn thiện bài. III. Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục - Bố cục nhân vật chưa nêu bật chủ đề gia đình gây hiểu nhầm với tranh sinh hoạt thông thường, nguyên nhân do hình ảnh nhân vật đưa vào chưa cô đọng và đặc trưng, khắc phục cần thể hiện các động tác nhân vật gắn kết gần gủi thân thiết, đưa mô tuýp ông bà cha mẹ vào tranh. - Chưa thể hiện được sự ấm áp của gia đình, nguyên nhân sử dụng màu chưa phù hợp, khắc phục bằng cách nên dùng các gam màu ấm nóng nhiều trong bài. 9 1
10. Bài 3: Vẽ bố cục tranh đề tài tình mẫu tử (Chất liệu Bột màu, KT 40x60cm) A. Mục tiêu Kết thúc bài người học đạt được - Về kiến thức + Trình bày được đặc điểm về tranh đề tài tình mẫu tử - Về kỹ năng + Vẽ được bố cục tranh đề tài tình mẫu tử - Về năng lực tự chủ và trách nhiệm + Tích cực tham gia vào giờ học + Thông qua việc lựa chọn tư liệu những hình ảnh đẹp về mẹ người học cảm thấy tình yêu thương sự thiêng liêng cao quý lẫn cả sự hy sinh to lớn của mẹ, từ đó càng trân trọng và yêu mẹ nhiều hơn B. Nội dung bài học I. Lý thuyết bố cục tranh đề tài tình mẫu tử Là sự sắp xếp có chủ định những hình ảnh mẹ nhằm ca ngợi tình yêu thương vô bờ bến đã dành cho con. II. Thực hành vẽ bố cục tranh chủ đề nhà trường (CL Bột màu) Bước 1: Chọn nội dung đề tài và tư liệu liên quan Chọn hình ảnh về mẹ như đang ru cho con ngủ, cho con ăn, đang tắm cho con, vui chơi cùng con, dạy cho con học Bước 2: Phác thảo sơ bộ Ở bước này chỉ cần thể hiện bố cục bằng các mảng hình đậm nhạt, khoảng trống, khoảng đặc cần làm rõ sáng tối lớn, đường đi của ánh sáng. Tính tiếp nhịp điệu sáng tối to nhỏ như thế nào, phía trên và phía dưới ra sao. Lưu ý, phải sắp được nhịp chuyển giữa mảng tối và mảng sáng, làm cho chúng xen kẽ lẫn nhau, trong tối có sáng và ngược lại. Bước 3: Thể hiện bối cảnh tranh Đưa các hình ảnh đã chọn vào các mảng hình ở phác thảo sơ bộ. Đặt vị trí các nhân vật, tìm dáng của họ, nếu có nhân vật cùng chung một hoạt động thì thay góc hoặc tư thế cho khác nhau, cần chú trọng ở nhịp tay và chân của nhân vật vì nhờ đây mà nói rõ lên được nội dung của đề tài. Thể hiện ít nhất bằng hai phác thảo đen trắng và màu ở kích thước bé khoảng15x20cm (H3.3.1, H3.3.2, H3.3.3, H3.3.4). H3.3.1 H3.3.2 10 1
11. H3.3.3 H3.3.4 Bước 4: Phóng tranh và hoàn thiện Tìm gam màu yêu thích, phác lớp màu nền trước tiên, càng nhiều lớp màu càng đẹp, màu chính sau cùng. Lưu ý cân bằng nóng lạnh và nhịp chuyển của các mảng màu trong bài. Sau khi đã chọn được cách sắp xếp bối cảnh và hòa sắc phù hợp người vẽ thực hiện phóng tranh theo kích thước theo yêu cầu và hoàn thiện bài. III. Các lỗi thường gặp, nguyên nhân, cách khắc phục - Chưa lột tả hết được tình mẫu tử, nguyên nhân chưa khai thác cô đọng về tình cảm của mẹ con, khắc phục bằng cách khai thác hành động và màu sắc cụ thể như cho con ăn, cho con ngủ, tắm cho con màu sắc dùng các gam màu ấm áp nhẹ nhàng. Tài liệu tham khảo [1]- ÂU DƯƠNG ANH 2003, Mười nhà hội họa lớn thế giới, NXB Văn hóa thông tin. [2]- PHẠM THỊ CHỈNH 2007, Lịch sử mỹ thuật Việt Nam, NXB Đại học Sư Phạm. [3]- NGUYỄN QUÂN 2006, Ngôn ngữ của hình và màu sắc, NXB Văn hóa Thông tin 11 1