Nguồn nhân lực ngân hàng trong kỷ nguyên số

Nội dung text: Nguồn nhân lực ngân hàng trong kỷ nguyên số

1. 17. NGUỒN NHÂN LỰC NGÂN HÀNG TRONG KỶ NGUYÊN SỐ ThS. Trần Vĩnh Hoàng - Khoa QTKD - UFM Tóm tắt Cuộc Cách mạng số hóa hay còn gọi là chuyển đổi số (digital transformation) đang tạo ra sự thay đổi nhanh chóng trong cách quản lý, điều hành cũng như quá trình phát triển của doanh nghiệp. Mặt trái của Cách mạng này là có thể phá vỡ thị trường lao động. Nhân lực ngành Ngân hàng không nằm ngoài xu thế Khi tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (Artificial intelligence – AI), Tài chính công nghệ (Fintech) đang dần thay thế con người trong những lĩnh vực từ đơn giản đến nâng cao, đặc biệt Fintech đang dần chiếm lĩnh, lấn sân một số dịch vụ truyền thống của Ngân hàng. Nhân lực của ngành NH phải làm gì để thích ứng được xu hướng công nghệ có tính cách mạng này, tư duy quản trị của các nhà Lãnh đạo cần chuyển đổi như thế nào trước thách thức từ những công ty công nghệ trong lĩnh vực tài chính? Hợp tác hay cạnh tranh hoặc cả hai? Các trường đại học cần nắm bắt xu hướng thay đổi mạnh mẽ của thị trường nhân lực ngành NH, những thách thức lớn về chất lượng nguồn nhân lực để điều chỉnh định hướng, chương trình đào tạo đáp ứng được yêu cầu của thị trường. Trong bài viết “Nguồn nhân lực Ngân hàng trong kỷ nguyên số” sẽ đề cập một số nội dung trên. Từ khóa: digital transformation, Fintech, Nhân lực, Ngân hàng 1. Những lợi thế từ công nghệ số đối với ngành dịch vụ Năm 2019 dường như sẽ được ghi nhận là năm bước ngoặt khi sự đổi mới về công nghệ kỹ thuật số đã trở nên rất phổ biến. Những năm gần đây, đổi mới công nghệ đã trở thành xu thế không thể đảo ngược và tăng tốc. Các ngành nghề buộc phải thích ứng với những cách thức hoạt động mới, hầu hết liên quan đến sự chuyển đổi kỹ thuật số mà thế giới đã và đang trải nghiệm, từ trí tuệ nhân tạo (AI) đến blockchain và Fintech. Theo nghiên cứu của Trường Kinh doanh Harvard năm 2016, những doanh nghiệp ứng dụng chuyển đổi công nghệ kỹ thuật số đã tăng trưởng trung bình 55% tổng lợi nhuận trong giai đoạn ba năm, trong khi những công ty còn lại chỉ tăng trưởng 37% trong cùng thời kỳ. Tại Việt Nam việc thử nghiệm và bước đầu đưa vào khác thác dịch vụ 5G là nền tảng thúc đẩy việc ứng dụng công nghệ số. Đối với ngành NH, việc ứng trí tuệ nhân tạo, Fintech và AI đã được triển khai, một số hoạt động cụ thể như sau: Đối với trí tuệ nhân tạo AI: Được sử dụng như những chatbot trong tiếp xúc khách hàng, Thu thập và phân tích dữ liệu. Danh mục đầu tư và quản lý tài sản. Chức năng quản lý rủi ro. Phân tích thực trạng tài chính. 169
2. Phát hiện gian lận và chống rửa tiền. Đối với Fintech: Thanh toán và ví điện tử Data Management Tư vấn tài chính cá nhân Hỗ trợ phân tích khách hàng Việc ứng dụng công nghệ số giúp các NH giúp đẩy nhanh tiến trình hướng tới mô hình chuẩn trong tương lai, định hình lại mô hình kinh doanh, thanh toán điện tử, khắc phục trở ngại về thời gian và không gian, tiết kiệm được chi phí; đồng thời, tạo điều kiện cho các giao dịch Ngân hàng quốc tế được thực hiện nhanh chóng, dễ dàng, đem lại cơ hội lớn cho các nhà kinh doanh tài chính, Ngân hàng. Những tiến bộ về kỹ thuật công nghệ của Cách mạng số góp phần thúc đẩy sự hình thành những sản phẩm dịch vụ tài chính mới trong ngành Ngân hàng như: M-POS, ví điện tử, công nghệ thẻ chip, mobile banking, internet banking Công nghệ số giúp xây những trung tâm dữ liệu lớn (big data) giúp cho khoa học phân tích và quản lý dữ liệu trong lĩnh vực Ngân hàng ngày càng có nhiều thuận lợi. Việc thu thập, phân tích và xử lý dữ liệu lớn sẽ tạo ra những thông tin hữu ích, cấp thời, hỗ trợ việc đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả, từ đó góp phần giảm được chi phí và tạo lợi thế cạnh tranh cho các Ngân hàng, đặc biệt là công tác thống kê, dự báo về hoạt động tài chính Ngân hàng trở nên dễ dàng hơn rất nhiều. 2. Thách thức đối nhân sự ngành Ngân hàng 2.1 Thách thức về nguồn nhân sự trong tương lai và trình độ nhân sự hiện tại Việc ứng dụng các thành tựu công nghệ đã bắt đầu có những tác động đáng kể trong hàng loạt hoạt động của Ngân hàng, như thanh toán, phân tích dữ liệu, tương tác với khách hàng, marketing. Với xu hướng chuyển đổi từ Ngân hàng truyền thống thành Ngân hàng số phát triển mạnh mẽ, tác nghiệp Ngân hàng truyền thống sẽ dần bị thay thế, khởi đầu bằng sự thu hẹp của các văn phòng giao dịch, chi nhánh, kéo theo sự sụt giảm của một số vị trí như giao dịch viên, bán lẻ, nhân viên tổng đài, Cách mạng số đặt ra yêu cầu mới về số lượng, chất lượng cán bộ, nhân viên Ngân hàng, đặc biệt là trong bối cảnh nhiều hoạt động có thể được thực hiện bằng rô bốt và trí tuệ thông minh AI, phân tích dữ liệu lớn (big data). Để giải quyết những hạn 170
3. chế về trình độ, năng lực của cán bộ, nhân viên và sắp xếp công việc cho một số lượng công nhân viên là một bài toán không hề dễ đối với ngành Ngân hàng trong bối cảnh cuộc Cách mạng số hóa. Trình độ CNTT là thách thức lớn nhất đối với nhân sự NH khi chuyển đổi mô hình sang NH số vì các hoạt động dựa trên nền tảng số hóa từ thủ tục, quy trình. Nhân lực có kỹ năng chuyên môn về tài chính Ngân hàng chiếm số lượng rất lớn (trên 90%) nhưng kỹ năng về IT rất ít, và kỹ năng về ngoại ngữ nhất là tiếng Anh thành thạo cũng không đáng kể (chủ yếu tập trung ở trụ sở chính); Nhân lực về IT chiếm số lượng rất thấp, các kỹ sư công nghệ thường giỏi về IT những kỹ năng về tài chính không cao, nên việc lập trình ứng dụng gặp nhiều khó khăn giữa bên chuyên môn phải mô tả rõ, dễ hiểu theo ngôn ngữ lập trình, vì vậy thường dẫn đến nhiều trục trặc. Nhân lực quản trị cấp cao thường có nhiều chuyên môn về tài chính nhưng khả năng hiểu biết về IT rất ít, nên đấu thầu mua các phần mềm quản trị cũng diễn ra những khó khăn, tốn kém. Thực tế đã có những Ngân hàng lãng phí hàng triệu USD về một phần mềm quản trị rủi ro phải bỏ qua không sử dụng được; Thách thức về nguồn cung nhân sự có hiểu biết về tài chính kết hợp với CNTT và quản trị rủi ro đối với ngành NH không chỉ là hiện tại mà trong tương lai gần. Hiện tại, những chương trình đào tạo cử nhân Fintech chưa nhiều. Đại học Kinh Tế Quốc Dân là trường đầu tiên mở ngành cử nhân Fintech. Một số trường khác cũng đang có đề án mở ngành. Theo nội dung tọa đàm tại Trường Đại học Kinh tế quốc dân (NEU) về đào tạo cử nhân Fintech khi liên kết với Đại học Á Châu (Đài Loan) 43 học phần tương đương 128 tín chỉ được thực hiện trong thời gian 4 năm; 2 năm đầu học tại Đại học Kinh tế Quốc dân, 2 năm cuối học tại Đại học Á Châu; Trường Đại học Á Châu sẽ cấp bằng Cử nhân Công nghệ tài chính cho các sinh viên hoàn thành chương trình học; Để được chuyển tiếp sang học 2 năm cuối tại Đại học Á Châu, sinh viên cần hoàn thành chương trình học 2 năm đầu tại Đại học Kinh tế Quốc dân và có trình độ tiếng Anh tương đương IELTS 5.5. Có thể tổng hợp lại một cử nhân Fintech cần có chuẩn đầu ra xuyên suốt phải đạt được 3 nhóm kỹ năng trụ cột đó là: Kỹ năng về chuyên môn (kiến thức tốt về tài chính, trong đó kiến thức về tài chính cá nhân sẽ rất quan trọng) - Kỹ năng về IT, hiểu biết được kỹ năng lập trình căn bản, Quản trị dữ liệu, các môn học về thống kê và phương pháp định lượng, Ứng dụng công nghệ tài chính, đương nhiên sử dụng thành 171
4. thạo các công cụ thiết bị điện tử phục vụ cho giao dịch Ngân hàng – Kỹ năng về ngoại ngữ (tiếng Anh) trong giao dịch thương mại toàn cầu. Bảng yêu cầu về chuẩn đầu ra phải đạt được các nội dung sau: Chuẩn kiến thức: sinh viên tốt nghiệp hiểu và vận dụng thành thạo các kiến thức về tài chính, hoạt động Ngân hàng, đầu tư, phương pháp định lượng và ứng dụng công nghệ thông tin để ra quyết định và thực hiện các nghiệp vụ chuyên môn tài chính Ngân hàng tại các Ngân hàng, trung gian tài chính, trên thị trường tài chính, ở doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế cũng như phát triển của nền kinh tế số. Chuẩn kỹ năng: sinh viên tốt nghiệp có kỹ năng phân tích định lượng, sử dụng các phần mềm/ứng dụng toán và thống kê để xử lý, phân tích và quản lý dữ liệu tài chính, sử dụng các phần mềm/ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Ngân hàng, trung gian tài chính, thị trường tài chính và doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế cũng như phát triển của nền kinh tế số. Chuẩn đầu ra ngoại ngữ: Sinh viên tốt nghiệp có trình độ ngoại ngữ tiếng Anh IELTS 6.0 hoặc tương đương (TOEIC, TOEFL) Chuẩn đầu ra tin học: Sinh viên chuẩn bị tốt nghiệp chương trình phải đạt được một trong các chứng chỉ tin học sau đây: + Chứng chỉ tin học quốc tế IC3 (Internet and Computing Core Certification) + Chứng chỉ tin học quốc tế ICDL (phần cơ bản) + Chứng chỉ tin học quốc tế MOS + Chứng chỉ tin học Ứng dụng công nghệ thông tin cơ bản do Trường Đại học Kinh tế Quốc dân cấp Các vị trí việc làm sau khi tốt nghiệp của cử nhân Fintech dự kiến như sau: Chuyên gia sử dụng công nghệ thông tin trong vận hành hoạt động và cung cấp sản phẩm, dịch vụ của Ngân hàng; Chuyên gia trong lĩnh vực trung gian tài chính, trung gian thanh toán; Chuyên gia trong các công ty chứng khoán, các quĩ đầu tư, công ty bảo hiểm; Chuyên gia các tập đoàn công nghệ, các start-ups trong lĩnh vực công nghệ tài chính; Chuyên gia ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị rủi ro và quản trị nội bộ trong Ngân hàng, các trung gian tài chính và doanh nghiệp; Chuyên gia phân tích và quản lý dữ liệu trong các Ngân hàng, doanh nghiệp; 172
5. Chuyên gia trong việc sử dụng kiến thức và kỹ năng vào hoạch định chính sách tại các bộ, ngành, cơ quan nghiên cứu liên quan đến tài chính số và kinh tế số. Thách thức về ứng viên tuyển dụng cho Ngân hàng trong kỷ nguyên số Mức lương cao cùng với tăng trưởng kinh doanh mạnh mẽ, các Ngân hàng nhìn chung vẫn đối mặt nhiều khó khăn trong công tác tuyển dụng nhân sự trung và cao cấp. Ba thách thức lớn nhất của các Ngân hàng, theo kết quả khảo sát của Navigos Search là mức lương, chế độ đãi ngộ, tỷ lệ nghỉ việc cao và thiếu ứng viên chất lượng cao. Về mức lương và các chế độ đãi ngộ, 78% các nhà tuyển dụng cho rằng họ đã giữ chân người tài bằng lộ trình thăng tiến nghề nghiệp, tuy nhiên quá nửa nhân sự được phỏng vấn cho rằng họ chưa có nhiều cơ hội thăng tiến do Ngân hàng thường tuyển mới với những vị trí quản lý thay vì tuyển dụng nội bộ. Các chế độ đãi ngộ về tài chính quan trọng nhất, theo các ứng viên là hỗ trợ cho vay với lãi suất thấp, các khoản thưởng định kỳ và bảo hiểm sức khỏe, bảo hiểm nhân thọ dành cho nhân viên. Tỷ lệ nghỉ việc tại các Ngân hàng hiện nay đang tương đối cao, có khoảng 43% các Ngân hàng được hỏi có tỷ lệ nghỉ việc từ 11 – 20% mỗi năm. Công nghệ AI, Blockchain, Fintech tạo ra các nền tảng làm cho giao dịch của khách hàng tiện lợi hơn, hoạt động của nhân viên Ngân hang sẽ chuyển mạnh sang tư vấn, phân tích dữ liệu, thiết kế sản phẩm phù hợp với nhu cầu của từng nhóm khách hàng, quản lý rủi ro, quản lý tài sản giúp khách hàng. Do vậy, chất lượng và tính chất chuyên môn ứng viên tuyển dụng càng cao hơn. 3. Bức tranh mối quan hệ đối tác giữa Ngân hàng và các công ty công nghệ Lý do quan trọng đầu tiên Ngân hàng cần phải áp dụng Fintech đó là vì Fintech là xu thế công nghệ của thế giới. Chúng ta luôn biết rằng, công nghệ chính là tiền đề cho một ngành phát triển mạnh hơn và lan tỏa nhanh hơn. Do vậy mọi ngành đều luôn tranh thủ, chạy theo những bước tiến mới của công nghệ. Trong chuỗi mắt xích cung cấp tài chính cho nhu cầu ngày một đa dạng và dựa trên nền tảng “thời gian thực – real time” thì chỉ có công nghệ số giải quyết được. Do vậy, sự hợp tác giữa Ngân hàng và Fintech là tất yếu, việc chuyển đổi số là định hướng chiến lược củả Ngân hàng. Để có thể hình thành và cung cấp các sản phẩm, dịch vụ trên nền tảng công nghệ số, xây dựng Ngân hàng số trong tương lai trước sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, các Ngân hàng cũng cần phải lựa chọn chiến lược phù hợp. Thực tế cho thấy, các Ngân hàng luôn 173
6. có “độ trễ” nhất định trong việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động so với các ngành khác trong khi họ có thể không thiếu nguồn lực để đầu tư vào cơ sở hạ tầng ban đầu. Nếu không được nhanh chóng khắc phục thì chính nó sẽ trở thành lực cản vô hình cho khu vực Ngân hàng trong việc tham gia sân chơi của hệ thống Ngân hàng số trong tương lai gần. Một trong những lý do dẫn đến “độ trễ” nêu trên chính là sự thiếu hụt nguồn nhân lực có trình độ công nghệ cộng thêm sự am hiểu về tài chính như mục tiêu của chương trình đào tạo cử nhân Fintech của Đại học Kinh Tế Quốc Dân đề cập. Với những Ngân hàng có hệ thống Internet Banking chưa phát triển mạnh, việc hợp tác với các doanh nghiệp Fintech cũng là lời giải trong ngắn hạn cho bài toán gia tăng tiện ích cho khách hàng, một trong những yếu tố then chốt với các Ngân hàng định hướng bán lẻ. Đó cũng là lý do mà hầu như các Ngân hàng hiện nay đều ký hợp tác với một hoặc vài doanh nghiệp Fintech để gia tăng lựa chọn trong vấn đề thanh toán, chuyển tiền cho khách hàng của mình. Về phía các công ty Fintech, trong một khảo sát gần đây được thực hiện bởi ADB – MBI, 72% các doanh nghiệp Fintech được hỏi trả lời mô hình kinh doanh của các doanh nghiệp Fintech cần sự hợp tác từ các Ngân hàng -xem hình 1. Hình 1: Mô hình kinh doanh của Fintech Nguồn: ADB MBI survey Qua báo cáo của công ty kiểm toán Deloitte những nhân tố thành công cốt lõi giữa Ngân hàng và những công ty Fintech được tổng kết như bảng 1 ở dưới: Bảng 1: Những nhân tố thành công cốt lõi trong hợp tác Ngân hàng - Fintech 174
7. NHỮNG NHÂN TỐ THÀNH CÔNG THEN CHỐT CHO MỐI QUAN HỆ HỢP TÁC GIỮA NGÂN HÀNG VÀ CÔNG TY FINTECH STT NHÂN TỐ DIỄN GIẢI 1 Khả năng mở Hợp tác với NH có thể giúp giảm thời giam đưa ra thị rộng thị trường trường các giải pháp mới bằng các tận dụng mạng lưới NH hiện có 2 Vòng đời sản Việc hợp tác cùng phát triển giửa các NH và công ty phẩm Fintech có thể đạt tới tầm ảnh hưởng đến những sản phẩm tài chính hiện có. Đồng thời tác động đến khách hàng hiện có. Đặc biệt là nhửng KH ít hiểu biết về công nghệ. 3 Niềm tin từ Niềm tin của KH vào NH được xây dựng qua hàng thập khách hàng kỷ về trách nhiện quản trị rủi ro và kinh nghiệm pháp lý. Các NH cẩn phải lữa chọn để hợp tác với cty Fintech. 4 Tầm nhìn Công ty Fintech cần c ó tầm nhìn hướng tới, tạo ra các giải pháp sáng tạo cho hệ sinh thái dịch vụ tài chính. trong khi đó, các NH phải nhìn nhận vai trò của mình như một đối tác tích cực trong mối quan hệ với công ty Fintech. 5 Tự xây dựng hay Đây là vấn đề các NH phải tự trả lời để đi đến quyết định: mua lại hình thành nhanh chóng mô hình hợp tác nhằm tận dụng quan hệ để cung cấp DV sản phẩm nhanh chóng ra thị trường đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của KH. Nguồn: báo cáo về Ngân hàng- tầm nhìn đế 2020, công ty kiểm toán Deloitte Hiện nay tất cả các công ty trung gian thanh toán được Ngân hàng Nhà nước cấp giấy phép hoạt động đều phối hợp với Ngân hàng để cung ứng các sản phẩm, dịch vụ cho người tiêu dùng. Ví dụ như: VP Bank hiện nay đang hợp tác với công ty Fintech Timo trong cung cấp dịch vụ Ngân hàng số, hợp tác với công ty Moca trong cung cấp dịch vụ thanh toán kỹ thuật số; NHTM CP Quân đội hợp tác với một công ty Fintech tạo ra công nghệ cho phép người dùng thực hiện giao dịch ngay trong ứng dụng Messenger của Facebook; mô hình dịch vụ chuyển tiền giá trị nhỏ của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam trên cơ sở hợp tác sử dụng mạng lưới các đại lý viễn thông của Công ty Cổ phần Di động Trực tuyến (M_Service) ở khu vực nông thôn; mô 175
8. hình dịch vụ chuyển tiền của Ngân hàng TMCP Quân đội trên cơ sở hợp tác sử dụng mạng lưới của Tổng công ty Viễn thông Quân đội (Viettel) ở địa bàn nông thôn, miền núi, hải đảo Việc hợp tác với các công ty Fintech và ứng dụng Fintech vào hoạt động là những bước đầu để nhân sự trong Ngân hàng truyền thống tiếp cận với những kiến thức, kỹ năng làm việc trong Ngân hàng số trong tương lai. 4. Những kiến nghị về nhân sự Ngân hàng trong kỷ nguyên số Ngày 3/62020, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 749/QĐ-TTg phê duyệt "Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030". Một trong những lĩnh vực tiên phong là ngành dịch vụ. Ngành Ngân hàng không nằm ngoài, các Ngân hàng tại Việt Nam hầu như đều đã có sự chuẩn bị và bắt kịp cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0. Ngân hàng Việt đang định hướng rõ rệt sẽ chuyển đổi sang mô hình công nghệ hiện đại, vận hành trên nền tảng số. Mục đích cuối cùng nhằm tăng tính cạnh tranh, giảm chi phí, tăng lợi nhuận, nâng cao hiệu quả hoạt động. Để làm được điều này, không gì khác hơn là phải chú trọng chất lượng nguồn nhân lực. một số đề xuất từ góc nhìn nhiện nay: Về phía Ngân hàng Trước những hệ thách thức về nhân sự cấp cao trong kỷ nguyên số, ngành Ngân hàng cần sớm có những thay đổi để phát triển, thu hút và giữ chân nhân tài. Với đội ngũ nhân viên đã có, cần thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng, cập nhật kiến thức về nghiệp vụ và công nghệ. Nhưng để quyết định xem kỹ năng nào cần bồi dưỡng cũng không phải là điều dễ dàng, bởi rất khó để đoán biết tương lai sẽ vận hành ra sao, kỹ năng nào sẽ là giá trị trong thời gian tới. Do vậy, quan trọng hơn cả vẫn là đào tạo kỹ năng mềm, kỹ năng tư duy, suy nghĩ sáng tạo, đột phá, khả năng giải quyết vấn đề trong tình huống vượt ngoài phạm vi của quy định và tiền lệ đã có. Điều này cần được đặc biệt chú trọng ở cán bộ quản lý cấp trung và cấp cao, bởi đây là lực lượng then chốt cho việc triển khai kế hoạch cải cách và thích ứng với sự thay đổi. Các trung tâm đào tạo tại các Ngân hàng là vai trò kết nối các nguồn lực tri thức có hiểu biết sâu về lĩnh vực công nghệ, lên và thiết kế những chương trình phù hợp cho nguồn nhân lực tại Ngân hàng nhằm đáp ứng yêu cầu của công vệc trong kỷ nguyên chuyển đổi số. Bên cạnh đó, các Ngân hàng cũng phải khắt khe hơn trong công tác tuyển dụng. Chất lượng nguồn nhân lực không chỉ là về trình độ nghiệp vụ Ngân hàng, kỹ năng vận hành công nghệ số, mà đi liền với đó là tính tuân thủ về quy trình vận hành cung ứng sản phẩm dịch vụ Ngân hàng trong môi trường IT. Quan tâm hơn đến các vấn đề về đạo đức nghề nghiệp chính là cách 176
9. Ngân hàng tự bảo vệ mình trước những rủi ro khi một phần lớn hoạt động phụ thuộc vào an toàn và bảo mật thông tin. Về hệ thống giáo dục đào tạo Trước thay đổi về tính chất chuyên môn của nhân lực của lĩnh vực Ngân hàng , các cơ sở giáo dục có đào tạo ngành tài chính – Ngân hàng cần giảm bớt các môn học mang tính hàn lâm, tăng tính ứng dụng, điều chỉnh chương trình giảng dạy theo hướng chú trọng tới đào tạo liên ngành, như bổ sung và đào tạo chuyên sâu các ngành công nghệ tài chính, Ngân hàng số, thương mại điện tử, quản trị công nghệ thông tin, Qua đó, phát triển nguồn nhân lực đa năng, có đủ kiến thức cần thiết để bắt kịp xu hướng công nghệ Ngân hàng hiện đại. Không chỉ chương trình giảng dạy, phương thức đào tạo cũng cần được đổi mới, xóa bỏ cách học thụ động, sách vở, tăng cường giờ thực hành, giúp sinh viên có cơ hội tiếp cận ứng dụng công nghệ hay mô hình hoạt động thực tế. Các cơ sở đào tạo nên đẩy mạnh hợp tác với các Ngân hàng nhằm xây dựng các chương trình đào tạo sinh phù hợp với nhu cầu thị trường. Các trường đại học thậm chí có thể chủ động đào tào nhân lực theo đơn đặt hàng của doanh nghiệp, tổ chức các khoá thực tập, trải nghiệm thực tiễn để các sinh viên có những kinh nghiệm và hình dung về nghề nghiệp trong tương lai ngay từ khi trong giai đoạn đại cương nhằm phân luồng hợp lý, thỏa mãn đam mê nghề nghiệp của Sinh viên, từ đó giúp sinh viên ra trường có thể vào làm việc ngay, không cần đào tạo lại nghiệp vụ. Liên kết đào tạo quốc tế cũng cần tăng cường về lượng và chất để góp phần xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao. Về cơ quan quản lý Tháng 7/2019, Ngân hàng Nhà nước đã ra Quyết định số 1537/QĐ-NHNN về việc Phê duyệt Ban hành Kế hoạch triển khai chiến lược phát triển nguồn nhân lực ngành Ngân hàng đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Kế hoạch tập trung vào các nội dung sau: (i) Xây dựng các tiêu chuẩn nghề nghiệp; (ii) Tăng cường hợp tác giữa đơn vị đào tạo và đơn vị sử dụng lao động trong ngành Ngân hàng ; (iii) Chú trọng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; (iv) Đào tạo lực lượng cán bộ nắm bắt được tiến bộ khoa học công nghệ và ứng dụng vào thực tiễn của Ngành; (v) Xây dựng đội ngũ cán bộ công nghệ thông tin tại các tổ chức tín dụng; (vi) Tăng cường hợp tác, tận dụng hỗ trợ, chuyển giao kỹ thuật, đào tạo nghiệp vụ chuyên sâu từ các tổ chức quốc tế; (vii) Chiến lược phát triển nguồn nhân lực của Ngành đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. 177
10. Quyết định này cho thấy Ngân hàng Nhà nước đã nhanh chóng nắm bắt được những biến chuyển trong nhu cầu nhân lực của ngành Ngân hàng và có những bước đi phù hợp để chuẩn bị cho tương lai. Về phía người lao động Tại một số nền kinh tế tiêu biểu như Mỹ, Anh, Đức, ứng dụng máy móc và tiến bộ khoa học kỹ thuật đã làm biến mất hàng ngàn công việc ngành tài chính, Ngân hàng (Earn & Young, 2018), Việt Nam không nằm ngoài xu thế đó. Do vậy, để bám trụ và thăng tiến trong 5 đến 10 năm nữa, hay thậm chí xa hơn, khi mô hình Ngân hàng truyền thống được thay đổi hoàn toàn, người lao động buộc phải nâng cấp trình độ, đa dạng hóa kỹ năng của bản thân, trang bị phẩm chất mà máy móc không thể thay thế, cũng như liên tục cập nhật và nắm bắt các xu hướng mới. Ngoài khả năng làm chủ công nghệ, Ngân hàng sẽ ngày một chú trọng tới tư duy toàn cầu, năng lực sáng tạo, sự nhạy bén và khả năng thích nghi linh hoạt của ứng viên trước sự thay đổi. Ngoài chuyên môn, phẩm chất và kỹ năng mềm sẽ là cơ hội để tăng lợi thế cạnh tranh, giúp nhân sự ngành Ngân hàng trở nên “hấp dẫn” trên thị trường lao động. 5. Kết luận Thực tế cho thấy, nhất là những năm gần đây ngành Ngân hàng vẫn đối mặt với tình trang “thừa thì rất thừa, mà thiếu thì rất thiếu”. Nhất là trong bối cảnh các Doanh nghiệp Việt Nam đang đứng trước một Thế giới đang số hóa các hoạt động. ác chuyên gia cho rằng, ngành Ngân hàng sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc bồi dưỡng và đào tạo lại để đội ngũ cán bộ, nhân viên có đủ trình độ vận hành, làm chủ công nghệ mới. Ngoài ra, các Ngân hàng Việt Nam sẽ phải chịu áp lực lớn hơn với việc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, đối mặt với nguy cơ dịch “chảy máu” chuyển nguồn nhân lực chất lượng cao sang các tổ chức tín dụng nước ngoài. Do vậy, việc triển khai các giải pháp trên sẽ góp phần phát triển và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong cuộc cạnh tranh số. Tài liệu tham khảo Accenture (2016), The future of Fintech and banking; Báo cáo điều tra nhân sự ngành ngân hàng – Vietnambanker; Báo cáo nhân sự ngân hàng (báo cáo thương niên Ngân hàng Nhà nước Việt Nam); Capgemini (2017), Top 10 trends in banking 2017; Fintechnew.sg (2017), Fintech Vietnam market overview 2017; cau-ky-nguyen-so.htm; 178
11. KPMG (2017), Global survey of Fintech activities in financial institution 2017; Nguyễn Hồng Nga (2020), Tác động của Fintech đối với an ninh ngành Ngân hàng, tạp chí Ngân Hàng, URL: voi-an-ninh-nganh-ngan-hang.htm Nguyễn Kim Anh, và cộng sự (2018), Ứng dụng công nghệ tài chính (fintech) trong hoạt động tài chính vi mô hướng tới phổ cập tài chính tại Việt Nam; Nhóm công tác tài chính vi mô việt nam – 3 Phạm Xuân Hòe (2014) Ngân hàng Việt Nam với cách mạng công nghiệp lần thứ tư và những định hướng tiếp cận. NXB Đại học KTQD. PwC (2017), Financial Services Technology 2020 and Beyond: Embracing disruption; PwC (2017), Global Fintech Report 2017, FinTech’s growing influence on Financial Services; Tổng thuật hội thảo “Số hóa ngân hàng- cơ hội đột phá”- Viện Chiến lược Ngân Hàng; Trương Quang Thông –Phạm Khánh Duy –Huỳnh Lưu Đức Toàn (2018) , Fintech và Ngân hàng – đối tác hay đối thủ? Hội thảo khoa học tương lai của fintech và ngân hàng: phát triển và đổi mới- Nxb dh kinh tế HCM; 179