Tài chính toàn diện - Vai trò và nhân tố tác động

Nội dung text: Tài chính toàn diện - Vai trò và nhân tố tác động

1. TÀI CHÍNH TOÀN DIỆN - VAI TRÒ VÀ NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG TS. Trần Thị Lan - TS. Hoàng Thị Bích Hà Học viện Tài chính Tóm tắt Tài chính toàn diện được coi là một trong những trụ cột quan trọng trong phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Trải qua nhiều thập kỷ, tài chính toàn diện đã trở thành tầm nhìn chung của toàn thế giới trong sứ mệnh xóa đói, giảm nghèo, hướng tới một xã hội ổn định, công bằng và thịnh vượng - nơi mọi người đều được thụ hưởng những thành quả do phát triển kinh tế đem lại. Thúc đẩy tài chính toàn diện đang là xu hướng mới của các nước trên thế giới, nhằm nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ ngân hàng cho mọi người dân và doanh nghiệp thuận tiện với chi phí hợp lý nhất. Tuy nhiên, tài chính toàn diện hiệu quả, bền vững phụ thuộc vào nhiều nhân tố. Bài viết đưa ra khái niệm về tài chính toàn diện, tập trung phân tích vai trò và nhân tố tác động đến tài chính toàn diện hiệu quả và bền vững Từ khóa: tài chính toàn diện, thúc đẩy tài chính toàn diện, tiếp cận dịch vụ tài chính, sử dụng dịch vụ tài chính 1. Khái niệm về tài chính toàn diện Theo Ngân hàng Thế giới (WB), tài chính toàn diện có nghĩa là các cá nhân và doanh nghiệp có thể tiếp cận và sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tài chính - các giao dịch, thanh toán, tiết kiệm, tín dụng và bảo hiểm - đáp ứng nhu cầu của họ và có mức chi phí hợp lý, được cung cấp theo một cách thức có trách nhiệm và bền vững. Liên minh Tài chính Toàn diện (AFI) cho rằng: tài chính toàn diện là việc cung cấp cho người sử dụng các dịch vụ tài chính sẵn có với mức chi phí hợp lý; làm cho khách hàng sử dụng các dịch vụ tài chính một cách thường xuyên; đưa ra những dịch vụ tài chính được thiết kế phù hợp với nhu cầu của người sử dụng. Có thể thấy, định nghĩa của AFI về tài chính toàn diện rộng hơn và đa chiều hơn, nhấn mạnh đến cả khía cạnh chất lượng sử dụng dịch vụ. Như vậy, tổng quát lại có thể hiểu: Tài chính toàn diện (financial inclusion) còn gọi là tài chính bao trùm là một trạng thái theo đó tất cả mọi chủ thể trong xã hội, trong đó chú trọng đến nhóm người nghèo, người thu nhập thấp, người yếu thế, doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp siêu nhỏ đều được tiếp cận và sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tài chính một cách thuận tiện, phù hợp nhu cầu với chi phí hợp lý do các tổ chức tài chính cung cấp một cách có trách nhiệm và bền vững. Tài chính toàn diện nhấn mạnh đến các khía cạnh đó là “tiếp cận” và “sử dụng” dịch vụ tài chính một cách thuận tiện và với “chi phí hợp lý”, trong đó chứa đựng các thành tố chủ chốt gồm: - Đối tượng được cung ứng dịch vụ: chú trọng những người đến nay vẫn bị loại trừ tài chính: những người thu nhập thấp, người yếu thế, cư dân vùng sâu vùng xa, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ không đủ điều kiện tiếp cận với nguồn tài chính chính thức; - Loại hình dịch vụ: gồm 5 loại dịch vụ tài chính được xem là cơ bản: thanh toán, chuyển tiền, tiết kiệm, tín dụng và bảo hiểm; - Cách thức cung ứng dịch vụ: thuận tiện, phù hợp với nhu cầu với chi phí hợp lý, trong khả năng chi trả của người sử dụng dịch vụ; - Người cung ứng dịch vụ: Các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính chính thức, được cấp phép và chịu sự quản lý giám sát của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, hoạt động an toàn hiệu quả và có trách nhiệm. 88
2. 2. Vai trò của tài chính toàn diện Ngay từ cuối những năm 2000, tài chính toàn diện đã dần bộc lộ vai trò thiết yếu của mình trong giải quyết các vấn đề kinh tế - xã hội, thúc đẩy phát triển và tăng cường ổn định tài chính ở mỗi quốc gia cũng như trên bình diện thế giới. Sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008, các tổ chức quốc tế đã không ngừng nhấn mạnh tầm quan trọng của tài chính toàn diện trong phát triển bền vững nền kinh tế xã hội. Nhóm G20 đã coi tài chính toàn diện là một trong những trụ cột chính trong định hướng phát triển từ năm 2009. Ngân hàng Thế giới (tháng 10/2013) chính thức đưa ra mục tiêu đến năm 2020 mỗi người trưởng thành phải có một tài khoản giao dịch và xem đó như một mốc quan trọng hướng tới tài chính toàn diện đầy đủ - một thế giới mà người dân ở bất cứ nơi đâu đều có quyền tiếp cận và có thể sử dụng các dịch vụ tài chính mà họ cần để nắm bắt cơ hội cải thiện cuộc sống và giảm thiểu tổn thương. Liên Hợp Quốc nhấn mạnh tài chính toàn diện là một giải pháp quan trọng để đạt 7 trong 17 mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030. Đến nay 2/3 cơ quan quản lý tài chính và ngân hàng trung ương trên thế giới được trao thêm nhiệm vụ thúc đẩy tài chính toàn diện bên cạnh nhiệm vụ giữ ổn định giá cả và thị trường tài chính. Sở dĩ, tài chính toàn diện được quan tâm, được chú trọng thúc đẩy theo hướng hiệu quả, bền vững, được xây dựng thành chiến lược xuất phát từ vai trò của nó. Vai trò của tài chính toàn diện được thể hiện trên những khía cạnh sau: * Thứ nhất, tài chính toàn diện góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bền vững thông qua việc tăng cường huy động các nguồn lực, đáp ứng tối đa nhu cầu dịch vụ tài chính của mọi chủ thể trong nền kinh tế: Thiếu khả năng tiếp cận, sử dụng dịch vụ tài chính là nguyên nhân dẫn đến bất bình đẳng thu nhập, nghèo đói và suy giảm tăng trưởng. Tài chính toàn diện giúp tạo điều kiện cho người tham gia vào nền kinh tế và hệ thống tài chính, từ đó tạo động lực cho khu vực tài chính phát triển hơn và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế thông qua huy động nguồn tiết kiệm và đầu tư vào tăng trưởng ở các khu vực có hiệu quả. Trong trạng thái tài chính toàn diện, việc huy động tiền nhàn rỗi nhỏ lẻ từ mọi đối tượng trong nền kinh tế, đồng thời mọi chủ thể đều được tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính, đặc biệt tiếp cận và vay vốn để đầu tư vào lĩnh vực sản xuất và tiêu dùng. Hơn nữa, cơ sở hạ tầng của hệ thống tài chính toàn diện góp phần hạn chế thông tin tài chính bất đối xứng, giảm chi phí giao dịch. Các chính sách tài chính toàn diện hiệu quả tác động lên các ngành kinh tế, góp phần giảm nghèo và tăng trưởng kinh tế nhanh. Tài chính toàn diện giúp tất cả mọi chủ thể trong nền kinh tế (cá nhân, doanh nghiêp, tổ chức khác) đều được tiếp cận và sử dụng dịch vụ tài chính (tiết kiệm, tín dụng, thanh toán, bảo hiểm) với qua các kênh tiện lợi, chi phí hợp lý, từ đó góp phần gia tăng tiết kiệm, đầu tư từ đó thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng. Trong khi đó, với các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính thì mở rộng thị trường, đa dạng hóa cơ cấu khách hàng, đa dạng hóa sản phẩm dịch vụ. * Thứ hai, tài chính toàn diện giúp người nghèo được tiếp cận các dịch vụ tài chính phù hợp với giá cả hợp lý, góp phần tăng thu nhập. Bên cạnh việc đáp ứng nhu cầu dịch vụ tài chính của các chủ thể trong nền kinh tế, tài chính toàn diện nhấn mạnh đến các chủ thể là những người nghèo, các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Trong khi đó, một vấn đề quan trọng đối với người nghèo là thu nhập của họ không chỉ thấp mà còn không ổn định. Khi các nhu cầu tài chính xuất hiện, do các điều kiện tiếp cận và sử dụng dịch vụ tài chính hạn chế, họ thường phải tìm đến các dịch vụ tài chính phi chính thức chưa đáng tin cậy, kém an toàn và phải trả chi phí cao. Điều này làm gia tăng gánh nặng chi phí với người nghèo. 89
3. Báo cáo Tài chính toàn diện G20 (2015) cho thấy hầu hết tại các nước đang phát triển, chỉ có từ 20% đến 50% dân số được tiếp cận các dịch vụ tài chính chính thức, người nghèo và cận nghèo nằm ngoài khu vực này. Đảm bảo đối tượng nghèo và cận nghèo tiếp cận tốt hơn các dịch vụ tài chính chính thức sẽ góp phần cải thiện cuộc sống, tạo công ăn việc làm, từ đó thúc đẩy kinh tế địa phương phát triển. Tài chính toàn diện mang lại cơ hội tiếp cận dịch vụ tài chính chính thức với mức chi phí hợp lý cho tất cả các thành phần của nền kinh tế, đặc biệt là nhóm người nghèo, từ đó ảnh hưởng tích cực đến vấn đề công bằng tài chính và phát triển các hoạt động kinh tế. Ở khu vực thành thị, viên chức lương thấp hoặc cá nhân tự doanh như bán hàng rong cũng như những người nông dân và những đối tượng khác mưu sinh bằng những công việc với thu nhập eo hẹp như chế biến thực phẩm, buôn bán nhỏ, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em trong độ tuổi quy định sẽ được hưởng lợi từ các hoạt động tài chính như trên. Tiếp cận, sử dụng các sản phẩm, dịch vụ tài chính như tiết kiệm, dịch vụ thanh toán, chuyển tiền kiều hối và bảo hiểm sẽ giúp người nghèo tăng khả năng tích luỹ tài sản, đồng thời tăng khả năng tạo công ăn việc làm, cải thiện thu nhập thông qua các khoản tín dụng tiếp cận được. Xét trên bối cảnh rộng hơn, tài chính toàn diện đóng góp vào tăng trưởng kinh tế thông qua tạo giá trị cho các doanh nghiệp nhỏ, đem lại tác động lớn cho việc cải thiện các chỉ số phát triển con người như y tế, dinh dưỡng, giáo dục và đẩy lùi bất bình đẳng, nghèo đói. * Thứ ba, thiết lập nền tảng và thúc đẩy giáo dục tài chính, tạo thói quen tiết kiệm, đặc biệt là đối với những người có thu nhập thấp: Việc thiếu kiến thức về đặc điểm cũng như điều kiện sử dụng các loại sản phẩm/dịch vụ tài chính dẫn đến sự thiếu tự tin, có hành vi ngại tiếp cận và thái độ không tin tưởng đối với các sản phẩm/dịch vụ tài chính trên thị trường tài chính chính thức. Điều này tạo ra rào cản lớn trong việc tiếp cận các dịch vụ tài chính trên thị trường chính thức, gia tăng số lượng người khó tiếp cận sản phẩm ngân hàng, thúc đẩy sự phát triển xuất hiện các sản phẩm/dịch vụ tài chính phi chính thức (nhất là tín dụng đen). Tài chính toàn diện không chỉ giới hạn trong việc cải thiện khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính mà bao gồm cả nâng cao hiểu biết về tài chính cho người dân và bảo vệ người tiêu dùng. Khi thiết lập được trạng thái và thúc đẩy tài chính toàn diện, hiểu biết về dịch vụ tài chính của mọi chủ thể trong nền kinh tế được nâng lên. Người tiêu dùng tài chính có khả năng so sánh và đánh giá chất lượng các loại hình sản phẩm tài chính khác nhau để lựa chọn ra sản phẩm phù hợp nhất với tình hình tài chính bản thân. Điều này đòi hỏi các tổ chức tài chính phải không ngừng cải tiến và sáng tạo các sản phẩm dịch vụ tài chính để đáp ứng các nhu cầu khác nhau của người tiêu dùng tài chính, khiến thị trường tài chính không ngừng cạnh tranh, nâng cao chất lượng sản phẩm, thúc đẩy thị trường tài chính phát triển và hoàn thiện hơn. Hơn nữa, cá nhân/hộ gia đình sẽ có xu hướng tiết kiệm và quản lý tài chính tốt hơn, giúp gia tăng nguồn lực tiết kiệm trong dân, thúc đẩy nguồn vốn đầu tư cho xã hội, tạo hiệu ứng tích cực cho đầu tư và tăng trưởng nền kinh tế. Mặt khác, mọi chủ thể biết cách tự bảo vệ mình, biết phát hiện và thông báo cho cơ quan quản lý những sai phạm của các tổ chức trung gian tài chính. Điều này sẽ hỗ trợ hoạt động giám sát được dễ dàng hơn, giảm nhẹ nguồn lực của Nhà nước vào việc giám sát, kiểm tra, xử lý sai phạm và trên hết là tạo một môi trường kinh tế - tài chính lành mạnh, bền vững làm cơ sở cho từng cá nhân, doanh nghiệp phát triển. * Thứ tư, làm hạn chế sự phát triển của tài chính phi chính thức (đặc biệt là tín dụng đen), tạo ra các kênh thanh toán, chuyển tiền mới tới những đối tượng chưa có tài khoản ngân hàng: Những địa bàn vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, nơi mà mạng lưới hoạt động của các ngân hàng chưa tương xứng với nhu cầu tiếp cận tín dụng, dịch vụ ngân hàng của người dân 90
4. thường tài chính phi chính thức nhất là tín dụng đen phát triển mạnh với hậu quả khó lường. Ở khu vực doanh nghiệp, nếu xét theo quy mô doanh nghiệp, tỷ lệ các doanh nghiệp thua lỗ thường tỷ lệ nghịch với quy mô doanh nghiệp cho thấy tính dễ bị tổn thương của khu vực doanh nghiệp siêu nhỏ. Hiệu quả hoạt động thấp, kém ổn định, thiếu tài sản đảm bảo là những nguyên nhân cơ bản khiến cho các doanh nghiệp này khó tiếp cận tín dụng ngân hàng. Trong điều kiện đó họ thường tìm đến nguồn vốn tín dụng phi chính thức. Thúc đẩy tài chính toàn diện, hệ thống các tổ chức tài chính, đặc biệt là hệ thống quỹ tín dụng nhân dân, các tổ chức tài chính vi mô sẽ cung cấp các dịch vụ cho các đối tượng nông thôn, vùng sâu vùng xa, Hơn nữa, với việc đa dạng hóa các sản phẩm dịch vụ, đa dạng hóa các kênh phân phối của các nhà cung cấp, bên cạnh các tổ chức tài chính có sự tham gia liên kết của các công ty công nghệ, có thể giúp mọi chủ thể thực hiện các khoản thanh toán chuyển tiền với tốc độ nhanh, chi phí rẻ ngay cả trong trường hợp người dân chưa có tài khoản thanh toán tại ngân hàng. Giúp các chủ thể dễ dàng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ với chi phí phù hợp, * Thứ năm, chống thất thoát trong việc phân phối những khoản trợ cấp và các khoản phúc lợi khác của Chính phủ thông qua tài khoản, thúc đẩy sự phát triển của hệ thống các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính. Tài chính toàn diện giúp Chính phủ giảm bớt chi phí cho các chương trình trợ cấp an sinh xã hội thông qua việc chi trả qua tài khoản ngân hàng, tăng tính minh bạch, giảm thiểu tham nhũng, quản lý xã hội tốt hơn. Đối với các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính, phát triển tài chính toàn diện đồng nghĩa với cơ hội đa dạng sản phẩm dịch vụ và mở rộng cơ sở khách hàng một cách bền vững. Một xã hội với cơ hội tiếp cận dịch vụ tài chính mở rộng cho tất cả mọi người sẽ thúc đẩy sự tham gia của họ vào đời sống cộng đồng nói chung, cải thiện công bằng và bình đẳng, năng lực của toàn xã hội cũng theo đó được nâng lên. 3. Nhân tố tác động đến tài chính toàn diện hiệu quả và bền vững * Môi trường kinh tế - xã hội Môi trường kinh tế tác động lớn tới hoạt động của mọi chủ thể trong nền kinh tế nên sẽ ảnh hưởng đến tài chính toàn diện. Ổn định kinh tế vĩ mô là điều kiện nền tảng để thúc đẩy tài chính toàn diện phát triển. Ngược lại, bất ổn kinh tế vĩ mô nhìn chung sẽ ảnh hưởng xấu đến sự tăng trưởng kinh tế và tiềm năng mở rộng tiếp cận, sử dụng các dịch vụ tài chính một cách bền vững. Lạm phát cao sẽ tác động đến hoạt động sản suất kinh doanh, tiêu dùng của tất cả mọi chủ thể, gây khó khăn hơn trong việc huy động nguồn vốn của các tổ chức tài chính, giảm quy mô tín dụng. Mặt khác, khi bất ổn nền kinh tế vĩ mô tăng sẽ dẫn đến biến động của lãi suất, tỷ giá, rủi ro của tổ chức tài chính và các khách hàng tiềm năng của họ. Chính vì các lí do trên, việc đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô là rất cần thiết cho thúc đẩy tài chính toàn diện bền vững. Bên cạnh đó, một môi trường cạnh tranh lành mạnh, công bằng giữa các cá nhân, doanh nghiệp, các tổ chức tham gia hoạt động tài chính là động lực rất lớn để các tổ chức này phát triển. Ngoài những yếu tố kinh tế vĩ mô và sự cạnh tranh trong ngành, việc phát triển kinh tế và cơ sở hạ tầng khu vực nông thôn cũng ảnh hưởng đến tài chính toàn diện. Các hoạt động cơ bản của một số tổ chức tài chính đặc thù như tổ chức tín dụng hợp tác, các tổ chức tài chính vi mô sẽ mở rộng hay thu hẹp là do nhu cầu tài chính để phát triển kinh tế của khu vực thu nhập thấp. Khi khu vực kinh tế nông thôn phát triển sẽ khuyến khích các cơ sở sản xuất kinh tế hộ gia đình, doanh nghiệp siêu nhỏ mở rộng sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, gia tăng thu nhập cho người lao động. Mức thu nhập cao sẽ tạo điều kiện cho các các tổ chức này huy động vốn tốt hơn. Mặt khác, với cách tiếp cận khách hàng riêng biệt, các tổ chức này sẽ phát triển cả về chất lượng và số 91
5. lượng cao hơn ngay cả khi các cơ sở hạ tầng nông thôn đang còn thiếu như đường giao thông, cầu cống, công trình thủy lợi, chăm sóc sức khỏe ban đầu và giáo dục. Bên cạnh đó, thúc đẩy sự liên kết giữa các quốc gia cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng tới tài chính toàn diện hiệu quả. * Môi trường pháp lý Cùng với đó, thúc đẩy tài chính toàn diện hiệu quả và bền vững rất cần có hệ thống khuôn khổ pháp lý đầy đủ, rõ ràng và minh bạch. Đặc biệt cần xây dựng, hoàn thiện các qui định về hoạt động, quản lý đối với tất cả các loại hình tổ chức tài chính nói chung và các tổ chức tài chính chuyên biệt; các qui định pháp lý liên quan đến hoạt động của các tổ chức tài chính, các qui định về dịch vụ ngân hàng, bảo hiểm, trong điều kiện ứng dụng khoa học - công nghệ đại. Bên cạnh đó các qui định và cơ chế giám sát an toàn từ cơ quan quản lý Nhà nước hoàn thiện, hài hòa theo chuẩn mực, thông lệ quốc tế. Cùng với việc tạo ra không gian sáng tạo và cạnh tranh phải kèm theo các biện pháp bảo vệ người tiêu dùng thích hợp và có các quy định để đảm bảo trách nhiệm của nhà cung cấp dịch vụ tài chính. * Quan điểm, vai trò của Chính phủ, ngân hàng trung ương và cơ chế phối hợp giữa các cơ quan quản lý Nhà nước Chính phủ có vai trò quan trọng trong thúc đẩy tài chính toàn diện hiệu quả và bền vững. Vai trò đó thể hiện qua tầm nhìn, quan điểm, mục tiêu, ưu tiên và kế hoạch hành động để hoàn thiện cơ chế chính sách, khuôn khổ pháp lý, cơ sở hạ tầng tài chính của Chính phủ trong thúc đẩy tài chính toàn diện. Chính phủ đưa ra định hướng xây dựng chiến lược cho phát triển tài chính toàn diện: liên quan đến tạo lập môi trường kinh tế, pháp lý và hệ thống các chính sách và khuyến khích sự cạnh tranh cho phép các ngân hàng và tổ chức tài chính phi ngân hàng đổi mới và mở rộng cung cấp dịch vụ; Kết hợp với việc củng cố các định chế tài chính một cách toàn diện; Đồng thời nâng cao nhận thức và kiến thức tài chính cho các tầng lớp người dân. Chính phủ có vai trò trong việc ban hành, thực thi các chính sách, tập trung các nguồn lực để hướng vào đúng đối tượng (ưu tiên đối với các đối tượng dễ bị tổn thương (các doanh nghiệp siêu nhỏ, vừa và nhỏ, người nghèo nông thôn, phụ nữ ). Qua quan điểm chỉ đạo, cơ chế chính sách Chính phủ đưa ra cam kết mạnh mẽ trong việc theo đuổi và thực hiện chiến lược tài chính toàn, trên cơ sở đó xây dựng cơ chế điều phối và phối hợp huy động tổng thể nguồn lực triển khai tài chính toàn diện hiệu quả, đảm bảo sự tham gia của tất cả các bên liên quan (các cơ quan quản lý, tổ chức tín dụng, tổ chức chính trị - xã hội, khu vực tư nhân ) Để thiết lập và thúc đẩy tài chính toàn diện hiệu quả, bền vững thì NHTW đóng vai trò vô cùng quan trọng. NHTW là cơ quan chủ trì về tài chính toàn diện nói chung và trong việc xây dựng chiến lược quốc gia về tài chính toàn diện nói riêng. NHTW phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chính phủ, chính quyền địa phương, các tổ chức liên quan để tuyên truyền, thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời về tài chính toàn diện. Phối hợp có hiệu quả với các tổ chức quốc tế, nhà tài trợ để tận dụng nguồn lực tài chính và kỹ thuật của các tổ chức này để xây dựng và triển khai tài chính toàn diện; Rà soát và hoàn thiện các khuôn khổ pháp lý cần thiết trong hệ thống nhằm tạo điều kiện cho các tổ chức tín dụng mở rộng hoạt động và cung cấp nhiều hơn các dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là ở khu vực vùng xa, vùng sâu, khó khăn; Hợp tác với các tổ chức quốc tế nhằm thúc đẩy tài chính toàn diện nhằm huy động và tận dụng nguồn lực kỹ thuật và tài chính để triển khai tài chính toàn diện thành công. Mặt khác, tài chính toàn diện có độ bao phủ rộng, liên quan đến nhiều lĩnh vực. Tài chính toàn diện đầy đủ là mục tiêu bao trùm, đòi hỏi sự tham gia, cơ chế phối hợp đồng bộ của các cơ quan quản lý nhà nước. 92
6. *Sự phát triển của hệ thống các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính Là một trong số các thành tố quan trọng của tài chính toàn diện, hệ thống các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính trong nền kinh tế có vai trò vô cùng quan trọng. Một hệ thống tổ chức tài chính nếu năng lực hạn chế, hoạt động thiếu trách nhiệm sẽ không thể thiết lập và thúc đẩy tài chính toàn diện. Ngược lại, hệ thống các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính đủ mạnh với mạng lưới bao phủ, năng lực tài chính, năng lực công nghệ, năng lực hoạt động, năng lực quản lý, hoạt động an toàn, hiệu quả và có trách nhiệm sẽ tác động đến việc tiếp cận và sử dụng dịch vụ của các chủ thể trong xã hội. Với hệ thống các NHTM, bên cạnh cách kênh truyền thống thông qua mạng lưới chi nhánh, quầy giao dịch, hoặc thông qua đại lý thì khả năng phát triển các kênh phân phối sản phẩm dịch vụ mới qua ứng dụng công nghệ hiện đại. Cùng với đó cần phát triển bền vững các tổ chức: hệ thống quĩ tín dụng, các tổ chức tài chính vi mô, các tổ chức tín dụng chính sách và tổ chức tài chính khác phù hợp với các địa bàn vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa và các đối tượng đặc thù. * Cơ sở hạ tầng công nghệ, sự phát triển của hệ thống thanh toán và cơ sở dữ liệu về tài chính toàn diện. Trong điều kiện công nghệ phát triển, một trong những điểm ưu tiên là đổi mới sản phẩm, dịch vụ, chú trọng tài chính dựa trên nền tảng công nghệ số. Hệ thống cơ sở hạ tầng tài chính bền vững cần được xây dựng nhằm tạo điều kiện phát triển đa dạng sản phẩm, dịch vụ, kênh phân phối mới. Hạ tầng công nghệ phải được nâng cấp tương thích với nền tảng khoa học kỹ thuật hiện đại. Nếu cơ sở hạ tầng công nghệ đồng bộ, các hệ thống thanh toán được đầu tư, hoàn thiện là nền tảng thúc đẩy tài chính toàn diện. Cùng với đó, cơ sở dữ liệu về tiếp cận tài chính nói riêng và tài chính toàn diện nói chung cũng tác động đến phát triển tài chính toàn diện. Một cơ sở dữ liệu đầy đủ, chi tiết cả bên cung và bên cầu dịch vụ tài chính giúp đo lường, đánh giá chính xác thực trạng tài chính toàn diện, nguyên nhân của thực trạng này và khả năng hấp thụ giải pháp. Đó là cơ sở để nhà nước đưa ra các chiến lược, lộ trình, giải pháp thúc đẩy tài chính toàn diện thiết thực, hiệu quả. Ở đây, số liệu bên cung được hiểu là những số liệu được thu thập từ các tổ chức cung ứng dịch vụ tài chính về mạng lưới giao dịch, hệ thống thanh toán, dịch vụ tín dụng, huy động vốn Số liệu bên cầu gồm những số liệu thu thập trực tiếp từ đối tượng dịch vụ tài chính hướng tới phục vụ cá nhân, doanh nghiệp, hộ gia đình, được sử dụng để hiểu, đánh giá về nhận thức, nhu cầu, rào cản tiếp cận tài chính của người sử dụng dịch vụ. * Nhận thức về tài chính toàn diện của các chủ thể trong nền kinh tế Kém hiểu biết về tài chính khiến người dân ngại ngần sử dụng các dịch vụ tài chính chính thức, ngược lại, thậm chí còn bị rơi vào bẫy cho vay nặng lãi, hoặc tham gia vào các hoạt động huy động vốn bất hợp pháp. Sự đổ vỡ của các hoạt động này thường để lại hậu quả nặng nề đối với những người tham gia, cũng như gây bất ổn xã hội tại địa phương. Do vậy, trình độ nhận thức, văn hóa và thói quen sử dụng dịch vụ tài chính chính thức của dân cư và các chủ thể khác có ảnh hưởng không nhỏ đến phát triển tài chính toàn diện. Nếu các chủ thể trong nền kinh tế đặc biệt là khu vực dân cư vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, có đủ kiến thức để hiểu về sản phẩm tài chính và rủi ro liên quan các sản phẩm tài chính sẽ tìm cách tiếp cận và sử dụng các dịch vụ tài chính chính thức. Khi có kiến thức về tài chính, họ sẽ biết lập kế hoạch tài chính cho tương lai và thực hiện hiệu quả quyết định của mình. Điều này có tác động tiêu cực đến sự ổn định của hệ thống tài chính và cả nền kinh tế cũng như đến từng cá nhân hoặc hộ gia đình, đặc biệt là những người có thu nhập thấp. Đó cũng là lý do mà nhiều quốc gia rất quan tâm đến công tác tuyên truyền và giáo dục tài chính cần được đẩy mạnh để thay đổi nhận thức của người dân về tài chính toàn diện. 93
7. * Các nhân tố khác Sự tham gia có trách nhiệm của tất cả các bên bên liên quan không chỉ khu vực chính phủ mà còn các khu vực tư nhân đều tác động có tác động đến tài chính toàn diện. Ngoài môi trường kinh tế, pháp lý, nhà nước, của bên cung cấp, sử dụng dịch vụ thì các cơ quan bảo vệ người tiêu dùng, các tổ chức cung cấp dịch vụ tài chính, công ty viễn thông, công ty Fintech, các cơ sở giáo dục, cơ quan truyền thông, các hiệp hội, đoàn thể, đều là các tác nhân tham gia vào quá trình này. Do vậy, hoạt động có trách nhiệm, hiệu quả của các chủ thể này tác động tích cực đến thúc đẩy tài chính toàn diện và ngược lại. Thay cho lời kết Tài chính toàn diện có vai trò vô cùng quan trọng, thúc đẩy tài chính toàn diện hiệu quả, bền vững là mục tiêu mà các quốc gia đang hướng tới. Mang dịch vụ tài chính chính thức đến với hàng triệu người hiện chưa hoặc còn ít sử dụng dịch vụ tài chính sẽ giúp mỗi quốc gia đạt được cả hai mục đích giảm nghèo và thúc tăng trưởng kinh tế bền vững. Nhận rõ được các nhân tố tác động là nền tảng quan trọng để đánh giá và đề xuất các giải pháp thúc đẩy tài chính toàn diện hiệu quả và bền vững./. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Viện chiến lược Ngân hàng (Ngân hàng Nhà nước Việt Nam), “Sơ lược về tài chính toàn diện” - khoahocnganhang.org.vn. 2. financialinclusion/overview. 3. 4. 94