Tình trạng dinh dưỡng của học sinh tại hai trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở tỉnh Yên Bái năm 2019

Nội dung text: Tình trạng dinh dưỡng của học sinh tại hai trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở tỉnh Yên Bái năm 2019

1. TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC TÌNH TRẠNG DINH DƯỠNG CỦA HỌC SINH TẠI HAI TRƯỜNG PHỔ THÔNG DÂN TỘC NỘI TRÚ TRUNG HỌC CƠ SỞ TỈNH YÊN BÁI NĂM 2019 Trương Thị Thùy Dương, Trần Thị Hồng Vân, Nguyễn Thị Thanh Tâm và Trần Thị Huyền Trang Trường Đại học Y Dược, Đại học Thái Nguyên Nghiên cứu mô tả cắt ngang trên 535 học sinh nhằm mô tả tình trạng dinh dưỡng của học sinh dân tộc thiểu số trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở huyện Yên Bình và huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái năm 2019. Thu thập số liệu bằng phương pháp phỏng vấn bằng bộ câu hỏi được thiết kế sẵn và cân đo trực tiếp. Sử dụng chuẩn tham khảo quốc tế để đánh giá tình trạng dinh dưỡng. Kết quả cho thấy tỷ lệ suy dinh dưỡng thể thấp còi của học sinh dân tộc thiểu số là 15,0% cao hơn so với tỷ lệ suy dinh dưỡng thể gầy còm là 4,5%. Tỷ lệ học sinh dân tộc thiểu số thừa cân, béo phì là 7,3%. Không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỷ lệ suy dinh dưỡng cũng như tỷ lệ thừa cân, béo phì theo độ tuổi của học sinh tại 2 trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở thuộc hai huyện của tỉnh Yên Bái (p > 0,05). Từ khoá: Học sinh, dân tộc thiểu số, phổ thông dân tộc nội trú, trung học cơ sở, tình trạng dinh dưỡng, huyện Yên Bình, huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. I. ĐẶT VẤN ĐỀ SDD và TC - BP ở trẻ dưới 5 tuổi và lứa tuổi Suy dinh dưỡng (SDD) ở trẻ em vẫn còn là người trưởng thành, trong khi chỉ có một số ít một vấn đề lớn ở các quốc gia đang phát triển. các nghiên cứu được thực hiện ở lứa tuổi học Tại Việt Nam, mặc dù đã thực hiện nhiều nỗ lực đường, đặc biệt độ tuổi tiền dậy thì và dậy thì. nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng và sức Hơn nữa, rất ít các nghiên cứu liên quan đến đối khoẻ nhưng tỷ lệ SDD thấp còi ở trẻ em lứa tượng học sinh dân tộc thiểu số. Do đó, nghiên tuổi học đường từ 5 đến 19 tuổi trên toàn quốc cứu của chúng tôi thực sự cần thiết, đây sẽ là cơ vẫn còn ở mức cao là 14,8%.1 Những tỷ lệ SDD sở để từ đó đưa ra các biện pháp kịp thời, nhằm này phân bố không đồng đều, đặc biệt ở vùng giảm thiểu những vấn đề sức khoẻ liên quan đến nông thôn có tỷ lệ SDD cao hơn so với thành dinh dưỡng của học sinh lứa tuổi học đường, thị.2 Bên cạnh đó, là vấn đề đáng báo động về giúp xây dựng thế hệ chủ nhân tương lai của đất sự gia tăng tỷ lệ thừa cân, béo phì (TC - BP). nước vững mạnh. Đề tài của chúng tôi tiến hành Tỷ lệ TC - BP ở trẻ 5 - 19 tuổi tăng cao từ 8,5% với mục tiêu mô tả tình trạng dinh dưỡng của năm 2010 lên đến 19,0% năm 2020, trong đó tỷ học sinh dân tộc thiểu số trường phổ thông dân lệ thừa cân, béo phì khu vực nông thôn (18,3%) tộc nội trú trung học cơ sở huyện Yên Bình và cũng gia tăng đáng kể .1,3 huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái năm 2019. Đã có nhiều nghiên cứu để đánh giá tỷ lệ II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP Tác giả liên hệ: Trần Thị Huyền Trang, 1. Đôi tượng Trường Đại học Y Dược, Đại học Thái Nguyên Email: duonghuyanhphuong8888@gmail.com Học sinh dân tộc thiểu số trường phổ thông Ngày nhận: 30/06/2021 dân tộc nội trú trung học cơ sở tại huyện Yên Ngày được chấp nhận: 25/07/2021 Bình và huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. 194 TCNCYH 143 (7) - 2021
2. TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu Thu thập các thông tin về nhân khẩu học, Học sinh dân tộc thiểu số các trường Phổ thông tin về nhân trắc thông Dân tộc nội trú Trung học Cơ sở (PTDTNT Sử dụng bộ câu hỏi điều tra được thiết kế sẵn. THCS) thuộc 2 huyện của tỉnh Yên Bái tự nguyện Thu thập về chỉ số nhân trắc tham gia vào nghiên cứu và có khả năng trả lời Cân nặng: sử dụng cân SECA của Nhật Bản. phỏng vấn. Chiều cao được đo bằng thước gỗ của Tiêu chuẩn loại trừ UNICEF. Tất cả những học sinh từ chối tham gia Cách tính tuổi của học sinh: Tuổi của đối nghiên cứu, những học sinh vắng mặt trong ngày tượng tham gia nghiên cứu được tính bằng điều tra. cách lấy ngày tháng năm điều tra trừ đi ngày 2. Phương pháp tháng năm sinh dương lịch của học sinh. Đánh giá tình trạng dinh dưỡng Thời gian và địa điểm nghiên cứu Dựa theo bảng phân loại Z - score của WHO Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9/2019 năm 2007 cho trẻ từ 10 đến 19 tuổi: đến tháng 1/2020 (thời gian thu thập số liệu từ - Đánh giá chỉ số Z - score chiều cao theo tuổi: tháng 9 đến tháng 12 năm 2019). + SDD thể thấp còi: Z - score < - 2SD. Địa điểm nghiên cứu: Trường PTDTNT + Tình trạng dinh dưỡng bình thường: - 2 THCS huyện Yên Bình và trường PTDTNT SD ≤ Z - score ≤ + 2 SD. THCS huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. - Đánh giá chỉ số Z - score BMI theo tuổi: Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu mô tả, + SDD thể gầy còm: Z - score < - 2 SD. thiết kế cắt ngang. + Tình trạng dinh dưỡng bình thường: - 2 Cỡ mẫu và phương pháp chọn mẫu SD ≤ Z - score ≤ + 1 SD. Cỡ mẫu + Thừa cân: + 1SD < Z - score < + 2 SD Cỡ mẫu toàn bộ số học sinh dân tộc thiểu số + Béo phì: Z - score ≥ + 2 SD. của 2 trường PTDTNT THCS tại 2 huyện của tỉnh Yên Bái. Tổng cỡ mẫu n = 535 học sinh. 3. Phương pháp xử lý số liệu Phương pháp chọn mẫu: Chọn chủ đích 2 Số liệu được làm sạch, mã hóa, nhập trên huyện của tỉnh Yên Bái (huyện Trấn Yên và Yên phần mềm Epi data 3.1 và được xử lý trên phần Bình). Mỗi huyện có một trường. Tại mỗi trường mềm Microsoft Office Exel 2007 và SPSS 20.0. chọn toàn bộ học sinh của trường đó theo danh Các biến định tính được so sánh bằng kiểm sách học sinh nhà trường cung cấp (trường định Chi - square hoặc Fisher Exact test. Các PTDTNT THCS huyện Yên Bình có 273 học sinh giá trị có ý nghĩa thống kê khi p < 0,05 theo 2 và PTDTNT THCS huyện Trấn Yên có 262 học phía. sinh). 4. Đạo đức nghiên cứu Các nhóm chỉ số nghiên cứu Số liệu bài báo là một phần số liệu của đề - Tình trạng dinh dưỡng của đối tượng tài cấp Bộ mã số B2019 - TNA - 13 được phê nghiên cứu. duyệt theo quyết định số 5652/QĐ - BGDĐT + Phân bố đối tượng theo nhóm tuổi, giới. ngày 28/12/2018. + Cân nặng, chiều cao trung bình, chỉ số Đề tài tuân thủ quy trình xét duyệt của Hội khối cơ thể (BMI). đồng Đạo đức của trường Đại học Y - Dược + Tỷ lệ suy dinh dưỡng, tỷ lệ thừa cân, béo phì. Thái Nguyên số 896/ĐHYD - HĐĐĐ ngày 8 Phương pháp thu thập số liệu tháng 8 năm 2019. Đồng thời được sự đồng ý TCNCYH 143 (7) - 2021 195
3. TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC của Phòng Giáo dục và Đào tạo và hai trường PTDTNT THCS huyện Yên Bình và huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái. Kết quả nghiên cứu được giữ bí mật và các thông tin được sử dụng đúng mục đích nghiên cứu. III. KẾT QUẢ 1. Một số thông tin chung của đối tượng nghiên cứu Kết quả bảng 1 cho thấy số học sinh tham gia nghiên cứu là 535 học sinh, trong đó học sinh nữ chiếm tỷ lệ cao hơn nam giới ở cả hai trường. Độ tuổi của học sinh tham gia nghiên cứu phân bố đồng đều từ 11 đến 14 tuổi, chiếm tỷ lệ cao nhất là học sinh ở độ tuổi 13 (26,5%), chiếm tỷ lệ thấp nhất là học sinh 14 tuổi (22,6%). Phần lớn học sinh hai trường PTDTNT THCS là người dân tộc Tày chiếm tỷ lệ 35,7%, tiếp theo là dân tộc Dao 29,9%. Bảng 1. Thông tin chung của đối tượng nghiên cứu Chung Đặc điểm (n = 535) Số lượng (n) Tỷ lệ % 11 tuổi 136 25,4 12 tuổi 136 25,4 Tuổi 13 tuổi 142 26,5 14 tuổi 121 22,6 Nam 194 36,3 Giới tình Nữ 341 63,7 Tày 191 35,7 Dao 160 29,9 Cao Lan 65 12,1 Nhóm dân tộc Mường 36 6,7 Mông 36 6,7 Khác 47 8,8 2. Tình trạng dinh dưỡng của học sinh dân tộc thiểu số trường phổ thông dân tộc nội trú trung học cơ sở tại 2 huyện của tỉnh Yên Bái Kết quả bảng 2 cho thấy tỷ lệ SDD chung của học sinh dân tộc thiểu số tại 2 huyện của tỉnh Yên Bái là 18,5%, trong đó 15,0% học sinh SDD thể thấp còi, 4,5% học sinh SDD thể gầy còm. Trường PTDTNT THCS huyện Trấn Yên có tỷ lệ học sinh SDD thể thấp còi, SDD thể gầy còm cũng như tỷ lệ suy dinh dưỡng chung cao hơn so với những tỷ lệ này ở học sinh trường PTDTNT THCS huyện Yên Bình, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Kết quả bảng 3 cho thấy tỷ lệ học sinh TC - BP chung ở 2 trường PTDTNT THCS của tỉnh Yên Bái là 7,3%. Tỷ lệ học sinh TC - BP của trường PTDTNT THCS huyện Yên Bình là 9,2% và 1,8%, cao hơn so với tỷ lệ học sinh TC - BP của trường PTDTNT THCS huyện Trấn Yên, sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). 196 TCNCYH 143 (7) - 2021
4. TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Bảng 2. Tình trạng suy dinh dưỡng của học sinh dân tộc thiểu số trường PTDTNT THCS tại huyện Yên Bình và huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái (n = 535) Trường PTDTNT Trường PTDTNT Chung Tình trạng suy THCS huyện Yên THCS huyện Trấn (n = 535) p dinh dưỡng Bình (n = 273) Yên (n = 262) n % n % n % Thể thấp còi 80 15,0 33 12,1 47 17,9 > 0,05 Thể gầy còm 24 4,5 7 2,6 17 6,5 0,05). Bảng 4. Tình trạng dinh dưỡng theo tuổi của học sinh dân tộc thiểu trường PTDTNT THCS tại huyện Yên Bình và huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái (n = 535) 11 tuổi 12 tuổi 13 tuổi 14 tuổi Tình trạng dinh dưỡng (n = 136) (n = 136) (n = 142) (n = 121) p n % n % n % n % Thấp còi 21 26,2 14 17,5 23 28,7 22 27,5 > 0,05 Gầy còm 8 33,3 5 20,8 7 29,2 4 16,7 > 0,05 Thừa cân, 9 23,1 11 28,2 15 38,5 4 10,3 > 0,05 béo phì TCNCYH 143 (7) - 2021 197
5. TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC Bảng 5. Tình trạng dinh dưỡng theo giới của học sinh dân tộc dân tộc thiểu sốtrường PTDTNT THCS tại huyện Yên Bình và huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Bái (n = 535) Nam (n = 194) Nữ (n = 341) Tình trạng dinh dưỡng p n % n % Thấp còi 37 19,1 43 12,6 0,05 Thừa cân, béo phì 13 6,7 26 7,6 > 0,05 Kết quả bảng 5 cho thấy nữ giới có tỷ lệ SDD thấp còi (12,6%) thấp hơn so với tỷ lệ này ở nam giới (19,1%), sự khác biệt có ý nghĩa thống kê. Tỷ lệ suy dinh dưỡng thể gầy còm ở nữ (3,8%) cũng thấp hơn so với nam giới (5,7%), nhưng sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Ngược lại, tỷ lệ thừa cân, béo phì ở nữ giới (7,6%) cao hơn so với tỷ lệ thừa cân, béo phì ở nam giới (6,7%), tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). IV. BÀN LUẬN Kết quả nghiên cứu của chúng tôi cho thấy THCS tại huyện Phù Cát, bình Định năm 2017 tỷ lệ SDD chung của học sinh tại hai trường với tỷ lệ 5,6% TC - BP.5 PTDTNT THCS là khá cao 18,5%, trong đó Kết quả nghiên cứu của chúng tôi còn cho SDD thể thấp còi chiếm tỷ lệ 15,0% (bảng 2) thấy trường PTDTNT THCS huyện Trấn Yên có cao hơn khi so sánh với tỷ lệ này ở trẻ em lứa tỷ lệ học sinh SDD thể thấp còi (17,9%) cao tuổi học đường (5 - 19 tuổi) trên toàn quốc là hơn so với tỷ lệ này tại trường PTDTNT THCS 14,8%.1 Tỷ lệ SDD thể thấp còi trong nghiên huyện Yên Bình (12,1%), tuy nhiên sự khác biệt cứu của chúng tôi cũng cao hơn rất nhiều khi so không có ý nghĩa thống kê (p > 0,05). Tỷ lệ học với kết quả 5,9% trẻ vị thành niên 11 - 17 tuổi ở sinh SDD thể gầy còm (6,5%) cao hơn so với các trường trung học cơ sở và phổ thông trung tỷ lệ này của học sinh trường PTDTNT THCS học ở Hà Nội bị SDD.2 Điều này có thể giải thích huyện Yên Bình (2,6%), sự khác biệt có ý nghĩa do sự khác biệt về vùng miền, đặc biệt trong thống kê với p 0,05) (bảng 4). Không có hơn rất nhiều so với tỷ lệ học sinh TC - BP tại sự khác biệt về giới tính của trẻ với tình trạng thành phố Hải Phòng năm 2019 - 2020 với tỷ lệ SDD thể gầy còm, với tỷ lệ TC - BP tại 2 trường TC - BP chung là 29,9%.4 Và thấp hơn so với PTDTNT THCS (bảng 5). Nữ giới có tỷ lệ SDD thể nghiên cứu được thực hiện trên cùng đối tượng thấp còi (12,6%) thấp hơn so với nam giới (19,1%), nghiên cứu là học sinh trung học cơ sở tại Bắc sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (p < 0,05). Ninh (15,8%).3 Kết quả nghiên cứu của chúng Kết quả trên cho thấy mô hình tình trạng tôi cao hơn so với tỷ lệ học sinh các trường dinh dưỡng của trẻ lứa tuổi học đường đang có 198 TCNCYH 143 (7) - 2021
6. TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC chiều hướng phát triển tương tự mô hình dinh TÀI LIỆU THAM KHẢO dưỡng của trẻ ở các thành phố lớn, tỷ lệ học 1. Bộ Y tế. Kết quả Tổng điều tra Dinh dưỡng sinh bị SDD vẫn còn khá cao trong khi tỷ lệ TC năm 2019 - 2020. - noi - - BP ngày càng tăng và đáng báo động. Hình bat/ - /asset_publisher/3Yst7YhbkA5j/content/ thái phân hoá này vẫn cho thấy gánh nặng kép bo - y - te - cong - bo - ket - qua - tong - dieu - về dinh dưỡng đối với mô hình bệnh tật. Do đó, tra - dinh - duong - nam - 2019 - 2020. Truy cập rất cần sự can thiệp kịp thời của gia đình, thầy ngày 25/5/2021. cô giáo, nhà trường cũng như các ngành liên 2. Trần Thị Lụa, Lê Thị Hợp, bùi Tố Loan. quan nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho Tình trạng dinh dưỡng và xác định tuổi dậy thì trẻ lứa tuổi học đường. ở trẻ gái vị thành niên tại hai vùng thành phố và nông thôn. 2008, tập 4, số 1, tháng 4. V. KẾT LUẬN 3. Đỗ Thị Chuyên, Nguyễn Thị Quỳnh Anh, Tỷ lệ SDD chung của học sinh hai trường Đỗ Nguyễn Quỳnh Trang, Đỗ Thị Như Trang, PTDTNT THCS là 18,5%, trong đó SDD thể thể Nguyễn Thị Lan Lương, Nguyễn Thị Hồng thấp còi chiếm tỷ lệ là 15,0% và thể gầy còm Hạnh. Tình trạng dinh dưỡng phân loại theo là 4,5%. Tỷ lệ TC - BP chung của học sinh hai tỉ lệ mỡ cơ thể ở học sinh 11 - 14 tuổi tại thị trường PTDTNT THCS là 7,3%, trong đó béo xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh năm 2019. Tạp chí phì là 6,2% và thừa cân là 1,1%. Không có sự Khoa học và Công Nghệ Thái Nguyên. 2021; khác biệt có ý nghĩa thống kê về tỷ lệ SDD cũng 226 (01):20 - 26. như tỷ lệ TC - BP theo độ tuổi của học sinh tại 2 4. Nguyễn Quang Đức, Dương Thị Hương, trường PTDTNT THCS thuộc hai huyện của tỉnh Phạm Huy Quyến. Thực trạng dinh dưỡng và Yên Bái (p > 0,05). một số yếu tố liên quan tới học sinh trường trung học cơ sở Lê Lợi, Hải Phòng năm 2019 Lời cảm ơn - 2020. Tạp chí Y học dự phòng. 2021; tập 31, Chúng tôi trân trọng cảm ơn Bộ Giáo dục và số 1: 72 - 79. Đào tạo, Đại học Thái Nguyên, trường Đại học 5. Lê Thị Bích Ngọc. Tình trạng dinh dưỡng Y Dược - Đại học Thái Nguyên, Phòng Giáo và tần suất tiêu thụ thực phẩm của học sinh từ dục và đào tạo và hai trường PTDTNT THCS 12 - 14 tuổi tại 3 trường trung học cơ sở huyện huyện Yên Bình và huyện Trấn Yên, tỉnh Yên Phù Cát, tỉnh Bình Định. Tạp chí Dinh dưỡng và Bái đã tạo điều kiện thuận lợi cho chúng tôi thực phẩm; tập 13, số 4, tháng 6. thực hiện đề tài này. Summary NUTRITIONAL STATUS OF STUDENTS AT THE ETHNIC BOARDING JUNIOR HIGH SCHOOLS IN YEN BAI PROVINCE This study was conducted to describe the nutritional status of the ethnic minority students at the ethnic boarding junior high school at Yen Binh district and Tran Yen district, Yen Bai province in 2019. This is a descriptive, cross-sectional method on 535 ethnic minority students. Data was collected by interview with pre-designed questionnaires and direct measurement. The international reference standard was used to assess the students nutritional status. The prevalence of stunting among ethnic minority students accounted for 15.0%, body wasting by TCNCYH 143 (7) - 2021 199
7. TẠP CHÍ NGHIÊN CỨU Y HỌC malnutrition was 4.5%. The prevalence of overweight and obesity tended to increase with the rate of 7.3%. There was no statistically significant difference in the prevalence of malnutrition as well as the prevalence of overweight and obesity by age among students in the two ethnic boarding junior secondary schools in Yen Binh district and Tran Yen district, Yen Bai province (p > 0.05). Keywords: Students, Ethnic minorities, ethnic boarding junior secondary school, nutritional status, Yen Binh district, tran Yen district, Yen Bai province. 200 TCNCYH 143 (7) - 2021