Phát triển du lịch theo phim ảnh: Kinh nghiệm ở các nước và định hướng cho du lịch Việt Nam

Nội dung text: Phát triển du lịch theo phim ảnh: Kinh nghiệm ở các nước và định hướng cho du lịch Việt Nam

1. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN HIẾN TẬP 5 SỐ 3 PHÁT TRIỂN DU LỊCH THEO PHIM ẢNH: KINH NGHIỆM Ở CÁC NƯỚC VÀ ĐỊNH HƯỚNG CHO DU LỊCH VIỆT NAM Nguyễn Thúy Vy1, Hà Kim Hồng2 1, 2 Trường Đại học Văn Hiến 1VyNT@vhu.edu.com Ngày nhận bài: 14/4/2017; Ngày duyệt đăng: 20/06/2017 TÓM TẮT Quảng bá du lịch thông qua điện ảnh là một trong những cách làm hiệu quả đã được nhiều nước trên thế giới áp dụng. Tuy nhiên, du lịch Việt Nam chưa tận dụng hết tiềm năng. Bài viết giới thiệu khái quát về loại hình du lịch theo phim ảnh và hiệu quả của nó. Những kinh nghiệm từ các quốc gia khác và thực tế ở Việt Nam được trình bày để đưa ra những định hướng cho du lịch Việt. Từ khóa: phim ảnh, du lịch, quảng bá điểm đến. ABSTRACT Develop film tourism - Experience from the other countries and orientation for Vietnam's tourism Promoting tourism through cinema is one of the effective ways that have been adopted by many countries in the world. However, Vietnam tourism has not fully utilized its potential. This article presents an overview of the film tourism and its effectiveness. Experiences from other countries and reality in Vietnam are presented to give directions for Vietnamese tourism. Keywords: film, tourism, destination marketing. 1. Đặt vấn đề 70% các cảnh quay ở Việt Nam, chính Việt Nam là một quốc gia giàu tài thức khởi chiếu trên toàn thế giới. Theo nguyên tự nhiên và nhân văn đặc sắc. Khi công bố của đơn vị phát hành, tại Việt hình ảnh Việt Nam được các đoàn làm Nam chỉ sau 2 tuần đầu ra rạp, bộ phim đã phim trong và ngoài nước sử dụng rộng rãi thu về xấp xỉ 150 tỷ đồng, với gần 1,8 triệu trong các cảnh quay thì đây sẽ là kênh lượt khán giả. Doanh thu trên toàn cầu của quảng bá hữu hiệu, rộng rãi đến du khách bộ phim là 561 triệu đô-la, chủ yếu là từ trong nước và quốc tế. Tháng 3/2017, bộ thị trường Trung Quốc, Mỹ, 1 Các khán phim Kong: Skull Island thực hiện khoảng giả Việt Nam xem phim để biết các cảnh 36
2. VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE VOLUME 5 NUMBER 3 đẹp ở Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh), Tràng tỉnh, thành phố trên thế giới đã trở nên nổi An (Ninh Bình) và động Phong Nha tiếng hơn, thu hút nhiều khách du lịch đến (Quảng Bình) sẽ ra sao khi được đưa lên tham quan hơn. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn màn ảnh rộng. Còn khán giả nước ngoài chưa tận dụng tốt cơ hội phát triển du lịch sau khi xem phim đều tò mò về khung theo phim ảnh này. Mục đích của bài báo cảnh thật sự đằng sau bối cảnh hùng vĩ mà là nghiên cứu loại hình du lịch thông qua phim mang lại. Nắm bắt thị hiếu của du phim ảnh của một số nước trên thế giới có khách, các công ty du lịch Việt Nam và loại hình du lịch phim ảnh phát triển và quốc tế đã xây dựng các tour du lịch ăn thực trạng ở Việt Nam để có thể đưa ra theo phim Kong: Skull Island thu hút đông định hướng cho loại hình du lịch này. đảo sự quan tâm của du khách trong và ngoài nước. Theo thông tin đăng tải trên 2. Một số lý luận về du lịch theo nhật báo Hong Kong SCMP, chỉ sau một phim ảnh ngày công chiếu, công ty lữ hành Exotic 2.1. Khái niệm Voyages đã giới thiệu tour du lịch 10 ngày Du lịch theo phim ảnh (Film tourism) dành cho những du khách muốn ghé thăm là loại hình du lịch được khai thác dựa trên các địa điểm trong phim Kong. Ở Việt phim ảnh, khán giả bị kích thích trí tò mò Nam, nhiều hãng lữ hành trong nước như bởi hình ảnh các điểm đến (phim trường, Saigontourist, Vietravel, Fiditour cũng cảnh quan thiên nhiên, ) trên màn ảnh, từ triển khai tour khám phá các điểm đến đó các chuyến tham quan du lịch được được nhắc tới trong phim Kong. Trước hình thành (Conell, 2012). Phim ảnh ở đây đây, Vịnh Hạ Long cũng đã được biết đến có thể hiểu là các hình ảnh động, như là nhờ bộ phim Đông Dương (tên tiếng Pháp: phim điện ảnh, truyền hình, các sản phẩm Indochine) của đạo diễn người Pháp Régis DVD, băng ghi hình, và hiện nay được Wargnier, công chiếu lần đầu năm 1992. mở rộng sang truyền thông kỹ thuật số. Bộ phim sau khi công chiếu đã được đánh Theo Conell (2012), những hoạt động giá cao và được trao giải Oscar. Từ đó, du lịch theo phim ảnh có thể kế đến như sau: khách du lịch châu Âu, đặc biệt là du - Tham quan các địa điểm được miêu khách Pháp, khi đến Quảng Ninh, hầu như tả trong một bộ phim cụ thể. Những địa không bao giờ họ bỏ qua cơ hội tham quan điểm này có thể là thành phố, làng quê Vịnh Hạ Long, trong đó có địa điểm nơi hoặc những không gian khác được sử dụng diễn ra cảnh quay bộ phim Đông Dương. trong quá trình quay phim. Như vậy, có thể thấy phim ảnh đã góp - Tham quan phim trường như phần không nhỏ vào việc quảng bá điểm Hollywood (Mỹ), Hoàng Điếm (Trung Quốc). đến và thu hút khách du lịch. - Tham quan các công viên chủ đề Việc quảng bá hình ảnh du lịch qua phim điện ảnh/truyền hình, như Công viên các bộ phim được nhiều nước trên thế giới giải trí Dae Jang Geum – điểm đến du lịch thực hiện từ lâu và rất hiệu quả. Có thể kể theo phim ảnh đầu tiên của Hàn Quốc. đến Hàn Quốc, Trung Quốc, New Zealand, - Tham quan các điểm tham quan với Mỹ, Anh, Nhật Thực tế đã chứng minh, chủ đề phim: năm 2010, tour “Phép thuật nhờ điện ảnh mà nhiều điểm đến tại các của Harry Potter” đã giúp Universal 37
3. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN HIẾN TẬP 5 SỐ 3 Studios ở Orlando tăng gần 6 triệu du Diaries”; các chương trình ẩm thực du lịch khách; tour King Kong 3-D giúp và chương trình thiếu nhi. Hollywood tăng 26% lượng khách với hơn 5 triệu du khách. 2.2. Tác động của phim ảnh đến du - Tham quan các địa điểm đang quay khách và điểm du lịch phim: năm 2011, địa điểm Dartmoor (Anh) Các nghiên cứu cũng đã khám phá quá quay phim The War Horse đã thu hút được trình, động cơ thúc đẩy các du khách truy rất nhiều phương tiện truyền thông và du cập vào các trang mạng liên quan đến bộ khách với hy vọng được nhìn thấy đạo phim và các điểm đến làm bối cảnh cho bộ diễn nổi tiếng Steven Spielberg. phim. Giải thích cho lý do vì sao phim ảnh - Tham gia các chuyến tham quan (tổ có tác động đến du khách như vậy, chức bởi các công ty du lịch) các địa điểm (Lefebvre, 2006) cho rằng điện ảnh cung quay phim: Lord of the rings, New cấp một hình ảnh thị giác sinh động, việc Zealand; Gavin và Stacey, xứ Wales. thiết lập cảnh quang thường được xây - Tham gia vào các tour du lịch (tổ dựng tinh xảo và có tính hình tượng cao. chức bởi các công ty du lịch) đến nhà của Sử dụng mise-en-scene (thiết kế trong sản những người nổi tiếng: tour du lịch bằng xuất phim và sắp xếp các cảnh ở trước máy xe buýt (bus tours) dừng bên ngoài nhà của quay), kỹ thuật quay phim và quy trình những người nổi tiếng trong khu Beverly chỉnh sửa ảnh đã ảnh hưởng đến nhận thức Hills, Hollywood (Mỹ). của người xem đối với bối cảnh. Lefebvre - Các sự kiện lớn như Liên hoan phim (2006) cũng công nhận, phim ảnh khơi gợi Cannes (Pháp), Berlin (Đức), Toronto trí tò mò của khán giả đối với những danh (Canada), Busan (Hàn Quốc), giải thưởng lam thắng cảnh được khắc họa trong phim. hàn lâm điện ảnh Oscar (Mỹ) đã thu hút Không những vậy, các bối cảnh còn mang một lượng lớn các du khách đến để dự các lại cho người xem trãi nghiệm về đời sống buổi chiếu phim, gặp gỡ giao lưu với cộng xã hội, văn hóa của người dân bản địa như đồng làm phim và các diễn viên nổi tiếng. âm nhạc, ẩm thực, lối sống, phong tục và Du lịch theo phim ảnh bao trùm ở tập quán (Cosgrove, 1998). Như vậy, bộ nhiều thể loại phim ảnh khác nhau, có thể phim ngoài giới thiệu vẻ đẹp của điểm du kể đến: những bộ phim được đầu tư kinh lịch, còn hình thành nhận thức và hiểu biết phi cao (hay còn gọi là “bom tấn”) như về địa phương trong phạm vi xã hội và các phim “Braveheart” - chuyến tham quan hệ thống văn hóa. Vì vậy, các chuyến tham William Wallace, loạt phim “Harry Potter” quan được xây dựng dựa theo một bộ phim – tham quan Warner Bros Studio Tour không chỉ bao gồm việc nhìn ngắm phong London, “Lord of the Rings” – tham quan cảnh mà còn là tìm hiểu, trãi nghiệm văn Queenstown; phim lãng mạn như “Notting hóa địa phương. Hill” – tham quan khu phố Notting Hill, London; những phim về di sản như “Pride 3. Tình hình du lịch theo phim trên and Prejudice”, “Sense and Sensibility” và thế giới: “Downton Abbey” – tham quan vùng quê Một số điểm du lịch vốn đã nổi tiếng sử nước Anh; phim kinh dị “Motor Cycle dụng các khía cạnh liên quan đến phim ảnh 38
4. VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE VOLUME 5 NUMBER 3 để thực hiện chiến lược tiếp thị, như Anh, khách tham quan nói rằng Lord of the Mỹ, Hàn Quốc, Úc và New Zealand. Ngành Rings là lý do họ đến, tương đương với du lịch các nước đã tận dụng rất tốt những doanh thu 33 triệu đô la một năm. lợi ích mà phim ảnh mang lại cho ngành du Các thành phố và khu vực như lịch, thành công trong việc mang lại cho du Singapore và Hồng Kông hay xa hơn là khách những trải nghiệm khó quên. Một loạt Scotland, Thụy Sỹ cạnh tranh nhau để thu các cách cải tiến sản phẩm và dịch vụ trong hút các nhà sản xuất phim Bollywood, Ấn các lĩnh vực khác như bán lẻ, ăn uống và lưu Độ để thu hút các du khách ở vùng Nam trú. Các sáng kiến bao gồm các gói khách Á, Trung Đông. Chính quyền địa phương, sạn với tour tham quan bối cảnh bao gồm: các nhà quảng bá của hàng ngàn điểm du quà lưu niệm, tour tham quan phim trường, lịch đang khuyến khích cộng đồng làm thực phẩm và đồ uống theo chủ đề phim, và phim sử dụng các khu vực địa lý cụ thể các cơ hội nhiếp ảnh tại các địa điểm quay cho các bối cảnh, việc sẽ mang lại lợi ích phim chính. Có nhiều ví dụ cho những đổi từ các du khách bị cuốn hút bởi tác phẩm mới này, như phim “Sex and the City” có mà còn là vì lợi ích kinh tế trong quá trình một đoạn cao trào được quay tại Paris Hotel, quay phim. vì vậy tour tham quan bao gồm trải nghiệm Tại Thái Lan, năm 2015, có tới 585 một đêm tại khách sạn, với thức uống lượt làm phim thuộc nhiều thể loại truyền cocktail mà nhân vật Carrie yêu thích khi hình, điện ảnh và doanh thu đạt 83,6 triệu khách vừa đến khách sạn; một chuyến tham USD. Ngoài tạo ra doanh thu, thì việc các quan Wallander tự túc tại Ystad, nơi những nhà sản xuất phim chọn Thái Lan làm bối người tham gia có thể ngồi trong quán cà cảnh quay cũng có tác dụng quảng bá du phê ưa thích của các nhân vật chính và ăn lịch đất nước Thái Lan rất lớn. Ví dụ điển ‘Wallander Cake’. Một số điểm đến, bộ hình như sau thành công của bộ phim phim có thể được dùng để quảng bá các sự Trung Quốc "Lost in Thailand" được quay kiện, lễ hội của thị trấn, thành phố, địa tại Chiang Mai – Thái Lan chiếu tại Trung phương. Sự gia tăng các liên hoan phim là Quốc năm 2012, lượng khách du lịch sự kết hợp của loại hình văn hóa và điểm Trung Quốc đến Thái Lan đã tăng mạnh từ đến, góp phần không nhỏ đến sự hấp dẫn, 2,8 triệu lên 4,6 triệu người vào năm 2013. hình ảnh của điểm đến và kinh tế của Tổng cục Du lịch Thái Lan đã hỗ trợ tài địa phương. chính 2 triệu Baht (khoảng 60 nghìn USD Kể từ khi bộ phim đầu tiên trong bộ cho bộ phim này). Thái Lan đang nghiên ba, Lord of the Rings: The Fellowship of cứu một số cơ chế để tăng cường thu hút the Ring, đã được phát hành vào năm 2001, các đoàn làm phim nước ngoài như: xây Lord of the Rings đã đóng góp không nhỏ dựng bộ phận một cửa về thủ tục để phục cho nền kinh tế của New Zealand. Theo vụ các đoàn làm phim nước ngoài, đào tạo Tổng giám đốc của các thị trường phương cho các nhà làm phim trong nước về cách Tây – Bộ Du lịch New Zealand, Gregg thức làm việc với các đoàn phim nước Anderson, "Chúng tôi đã chứng kiến sự gia ngoài, hỗ trợ tài chính. tăng 50% lượng khách đến New Zealand Tại Hàn Quốc, phim truyền hình là kể từ Lord of the Rings". Khoảng 10% kênh quảng bá hàng đầu cho hoạt động du 39
5. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN HIẾN TẬP 5 SỐ 3 lịch của đất nước này. Du khách đến du lịch (Indochine) của đạo diễn Régis Wargnier Hàn Quốc chắc chắn không thể không đến công chiếu lần đầu năm 1992, lấy bối cảnh thăm các địa điểm như: Đảo Jeju, đảo Việt Nam trong thời gian là thuộc địa của Nami, tháp Nam Seoul, Changdeokgung, Pháp. Bộ phim sau khi công chiếu đã được đây là những địa điểm xuất hiện trong đánh giá cao và được trao Giải Oscar cho những bộ phim Hàn Quốc nổi tiếng như phim ngoại ngữ hay nhất. Đông Dương “Bản tình ca mùa đông”, “Nàng Dae Chang không chỉ hay về nội dung, thông điệp mà Kum”, “Full house” và gần đây nhất là còn là tuyệt phẩm về mặt hình ảnh đất bộ phim hợp tác giữa Việt Nam và Hàn nước Việt Nam với hàng loạt cảnh đẹp qua Quốc “Tuổi thanh xuân” với những địa góc quay của người Pháp từ Vịnh Hạ Long điểm thu hút giới trẻ như: Công viên Sky tới Tam Điệp, Đình Bảng, Huế, Phát Park, tháp Namsan, Ssamziegil Không Diệm Theo ông Trần Hùng Việt, Chủ chỉ là những danh lam thắng cảnh đẹp mà tịch Hiệp hội du lịch TP.HCM: “Đông trong những bộ phim Hàn Quốc các nhà sản Dương khi được trình chiếu ở Pháp và các xuất phim cũng khéo léo lồng ghép những nước châu Âu đã làm nhiều người ngạc nét văn hóa truyền thống của đất nước như nhiên. Khi đó, hình ảnh của một chiếc tàu ẩm thực, phong tục, trang phục để góp buồm trên Vịnh Hạ Long xuất hiện lên phần quảng bá cho du lịch. Chiến lược này màn ảnh và một làn sóng khách du lịch đã thành công trong việc phát triển nền điện châu Âu đến Việt Nam để đi Hạ Long”. ảnh và mở rộng thị trường khách du lịch Tiếp theo bộ phim “Đông Dương” là quốc tế một cách có hiệu quả và lâu dài của bộ phim “Người tình” của đạo diễn người Hàn Quốc. Pháp Jean Jacques Annauth, dựa theo cuốn Điện ảnh Trung Quốc với thế mạnh là tiểu thuyết cùng tên của nhà văn phim cổ trang, cũng đóng góp vào du lịch Marguarite Duras. Một trong những bối quốc gia qua việc quảng bá các điểm đến cảnh của phim, ngôi nhà cổ của ông Huỳnh nổi tiếng như: Vạn Lý Trường Thành, Tử Thủy Lê (nguyên mẫu nhân vật nam chính Cấm Thành, Hàng Châu, cổ trấn Đồng Lý trong tiểu thuyết “Người tình”) hiện đã trở (Tô Châu), Các phim trường nổi tiếng thành một điểm du lịch văn hóa được như: Hoàng Điếm, Vô Tích, Tượng Sơn, nhiều du khách tìm đến và được Du lịch Đôn Hoàng, là sự kết hợp giữa kiến trúc Đồng Tháp xây dựng, giới thiệu là một hoành tráng và cảnh quan thiên nhiên. Du trong những điểm đến chính của du lịch khách khi đến đây không chỉ tham quan địa phương. mà còn tham gia vào những chương trình Cùng với những bộ phim truyện của biểu diễn nghệ thuật, vui chơi – giải trí – điện ảnh các nước được quay tại Việt mua sắm tại khu vui chơi, công viên, rạp Nam, nhiều bộ phim truyện của các tác giả chiếu phim, nhà hát, trong phim trường. Việt Nam cũng đã rất chú trọng khai thác những cảnh đẹp thiên nhiên và nét văn hóa 4. Tình hình du lịch theo phim tại dân tộc độc đáo để hướng tới hiệu quả Việt Nam quảng bá du lịch cho đất nước. Trong Du lịch theo phim Việt Nam có thể bắt những bộ phim ấy, “Chuyện của Pao” của đầu từ bộ phim “Đông Dương” đạo diễn Ngô Quang Hải (năm 2006) được 40
6. VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE VOLUME 5 NUMBER 3 coi là mốc son đối với du lịch bởi lẽ chỉ cũng đã kết hợp cùng các đơn vị lữ hành, một thời gian ngắn sau khi công chiếu, cao hãng hàng không Jetstar nhân đó phát triển nguyên đá Hà Giang vốn bình yên và trầm thêm nhiều tour du lịch, chuyển đổi hệ lặng bỗng hút khách. thống máy bay mới, tăng chuyến bay phục Hội An là di sản văn hóa thế giới được vụ du lịch. công nhận từ năm 1999, rất có sức hút đối Gần đây nhất là bộ phim bom tấn với du khách, đặc biệt là khách nước Hollywood “Kong: Skull Island” được ngoài. Đó cũng là lý do để hàng loạt các công chiếu năm 2017, sự ra mắt này có tác nhà làm phim trong nước lựa chọn đây là động mạnh mẽ đến ngành Du lịch của Việt điểm đến cho những cảnh quay vừa mang Nam, bởi Kong là bộ phim quốc tế đầu tiên nét cổ kính, trầm mặc vừa giàu tính truyền lấy phần lớn bối cảnh là những danh lam thống. Có thể kể đến “Hoài Phố” (Ngô thắng cảnh ở Việt Nam (Quảng Bình, Thanh Vân - Cường Ngô), “Scandal: Hào Quảng Ninh, Ninh Bình). Đoàn làm phim quang trở lại” (Victor Vũ), và trước đó là đã đến nhiều nước để quảng bá cho bộ “Dòng máu anh hùng” (Charlie Nguyễn). phim trước khi ra rạp. Theo đó, Việt Nam Khán giả đã không hề tiếc lời khi Hội An và Quảng Bình cũng được giới thiệu trong với những góc nhỏ, ngõ nhỏ quen thuộc hoạt động quảng bá bộ phim này. Ngành hay lung linh trong đêm hoa đăng trở nên du lịch tỉnh Quảng Bình có nhiều hoạt bừng sáng trên phim. động quảng bá du lịch theo bộ phim. Cụ Cuối năm 2014, đoàn làm phim “Pan thể, bên cạnh việc quảng bá du lịch trên và vùng đất Neverland” - của Hollywood, trang web du lịch nổi tiếng thế giới đã đến Việt Nam thực hiện một số cảnh TripAdvisor, Sở Du lịch Quảng Bình còn quay tại các địa danh nổi tiếng như Hang giới thiệu clip quảng bá du lịch với các Én (Quảng Bình), Vịnh Hạ Long (Quảng điểm đến nổi tiếng như hang Sơn Đoòng, Ninh) và Tràng An (Ninh Bình). Đáng tiếc Tú Làn, biển Nhật Lệ xen kẽ cảnh trong phim đã không thành công như mong đợi phim. Nhiều công ty đã tổ chức các tour và về doanh thu và hình ảnh của các địa danh dịch vụ theo phim để quảng bá du lịch. này không được quảng bá rộng rãi cùng Các chiến dịch quảng bá hiệu quả đã góp với phim. phần thu hút du khách đến Việt Nam, là cơ Bộ phim điện ảnh “Tôi thấy hoa vàng hội tốt để quảng bá cho du lịch Việt Nam. trên cỏ xanh” phát hành năm 2015, không Tuy nhiên, nhìn chung Việt Nam chưa những tạo một cơn sốt tại phòng vé mà còn có nhiều những bộ phim khai thác vẻ đẹp tạo nên một cơn sốt đối với các bạn trẻ của những địa danh nổi tiếng của đất nước, đam mê du lịch. Sau khi công chiếu, “Tôi chất lượng và nội dung phim chưa thực sự thấy hoa vàng trên cỏ xanh” đã thu về gần gây được ấn tượng đối với khán giả; nhiều 80 tỉ đồng ở thị trưởng trong nước; lượng phim đã khai thác những cảnh đẹp của đất người đến du lịch tại Phú Yên - nơi phim nước nhưng nội dung phim thiếu cuốn hút, lấy bối cảnh quay cũng tăng vọt, cụ thể không đủ tầm để xuất khẩu ra nước ngoài; lượng khách đến Phú Yên đã đột ngột tăng chưa xây dựng được một phim trường 30% so với cùng kỳ năm trước. Để đáp chuyên nghiệp mang tầm quốc gia; chưa ứng nhu cầu du lịch tăng cao, tỉnh này có sự hợp tác giữa nhà sản xuất phim với 41
7. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN HIẾN TẬP 5 SỐ 3 các công ty du lịch trong xúc tiến quảng bá cảnh quan đều phù hợp với hình ảnh của du lịch liên quan đến các tác phẩm điện du lịch New Zealand. Vì vậy, du lịch New ảnh; các thủ tục cấp giấy phép cho các Zealand bắt đầu thực hiện chiến lược hình đoàn làm phim nước ngoài vào Việt Nam ảnh ngay từ trước khi phim khởi quay. Báo ghi hình còn thiếu linh hoạt, mất nhiều thời chí quốc tế thường đề cập New Zealand là gian, gây khó khăn khiến cho họ chọn các địa điểm quay phim và câu chuyện thường điểm đến ở các nước khác. xoay quanh về đất nước đó: thông tin về lịch sử, văn hóa, điểm đến tham quan, 5. Kinh nghiệm từ các nước và bài Trong suốt quá trình làm phim, truyền học cho du lịch Việt Nam thông quốc tế đã tạo nên mối liên kết chặt (1) Các nhà quản lý nhà nước về du chẽ giữa LOTR và New Zealand, trở thành lịch có chiến lược quảng bá hình ảnh cho bản lề cho các hoạt động về sau của chiến điểm đến lược. Chiến dịch truyền thông mạnh mẽ và Du lịch New Zealand không phải ngẫu lan rộng của nhà sản xuất đã tạo nên sự nhiên được hưởng lợi từ chuỗi phim LOTR nhận biết của người hâm mộ điện ảnh đối hay The Hobbit. Các nhà quản lý du lịch với New Zealand. Bước tiếp theo là phát New Zealand ngay từ đầu đã chủ động hành phim. Một lần nữa, biết được sự đầu thực hiện một loạt các hoạt động trong tư khổng lồ của nhà sản xuất để quảng bá chiến lược quản lý hình ảnh điểm đến của phim, du lịch New Zealand thực hiện chiến New Zealand. Năm 2000, khi Cúp đua lược tiếp thị bắc cầu (piggyback thuyền Mỹ được tổ chức tại New Zealand, marketing). Đầu tư vào các sự kiện công đạo diễn Peter Jackson đã công bố thực chiếu phim, quảng cáo trên tạp chí và tạo hiện bộ phim LOTR (dựa trên tác phẩm ra hiệu ứng hâm mộ khi phóng viên hỏi sách nổi tiếng cùng tên) tại đây. Nhận thức các ngôi sao về New Zealand trong các được vị thế của ngành du lịch New buổi phỏng vấn, tất cả đều tạo sự kết nối Zealand vẫn còn thấp đối với du lịch quốc giữa phim và đất nước New Zealand. tế, nước này đã nhanh chóng nắm bắt cơ Tuy nhiên, bộ phim chỉ mang lại sự hội quảng bá thông qua bộ phim. Thứ nhất, nhận biết ban đầu về New Zealand, chưa bộ phim sẽ được khởi chiếu toàn cầu. Chi tạo được cầu về du lịch. Du lịch nước này phí dự kiến là 350 triệu đôla, có nghĩa là phải thực hiện hàng loạt các hoạt động sau công ty sản xuất New Line Cinema cũng đó để có thể thu hút du khách. Đầu tiên, sẽ đầu tư vào quảng cáo trên toàn thế giới. chiến lược hình ảnh hướng khán giả xem Thứ hai, sức mạnh của truyền thông và sự phim đến website của Tổng cục du lịch tiếp cận ngày càng tăng của khán giả thế New Zealand. Không chỉ đưa tin về bộ giới sẽ giúp thu hút các du khách từ Châu phim, website còn có các bài viết, đoạn Âu, vốn rất yêu thích bộ truyện LOTR. phim về diễn viên, đạo diễn, những người LOTR vốn là một thiên tiểu thuyết của nhà nổi tiếng liên quan và nhà sản xuất kể về văn J. R. R. Tolkien, một nhà văn người trãi nghiệm của họ ở New Zealand. Bên Anh. Bộ truyện rất nổi tiếng khi đã bán cạnh đó, giới thiệu các chuyến tham quan được 150 triệu bản. Thứ ba, các yếu tố độc đáo đến phim trường, các địa điểm trong phim như cốt truyện, nhân vật và thực hiện bối cảnh trong phim như: thám 42
8. VAN HIEN UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE VOLUME 5 NUMBER 3 hiểm đến vùng đất kỳ thú xuất hiện trong 3 toán để đón đầu khi thời gian tới, dự báo phần của bộ phim, như con đường mòn lượng khách nước ngoài tìm đến các thắng Dimholt, làng của người Hobbit, xưởng cảnh trong phim để khám phá, trải nghiệm làm phim Weta – nơi sản xuất ra những ngày một đông hơn. cảnh đẹp bắt mắt và choáng ngợp trong Các hãng lữ hành cần xây dựng tour, phim. Chuyến tham quan còn thu hút bởi tuyến, liên tuyến; chuẩn bị đội ngũ hướng các hoạt động như: du khách sẽ được mặc dẫn viên giỏi ngoại ngữ, kỹ năng, kiến trang phục và các đạo cụ đi kèm của các thức chuyên môn; tăng cường tiếp thị, nhân vật trong phim, qua đêm trong phòng quảng bá tour có các điểm đến trong phim, ngủ của “chúa tể”. Sau loạt phim LOTR, kết hợp với quảng bá bộ phim tới các đối các phim nổi tiếng khác quay tại New tác nước ngoài. Zealand như The Chronicles of Narnia và Ngành du lịch và các địa phương cần The Hobbit tiếp tục thu hút sự chú ý của chuẩn bị tốt về cơ sở vật chất, dịch vụ phụ công chúng và duy trì hiệu ứng đối với du trợ phục vụ du khách như: ăn uống, phòng lịch nước này. nghỉ, con người và bảo đảm chất lượng Như vậy, việc quảng bá du lịch được dịch vụ theo tiêu chuẩn quốc tế để đón thực hiện có chiến lược từ khi phim được tiếp và phục vụ khách chu đáo, không để công bố trên truyền thông và được thực xảy ra tình trạng tiêu cực, phản cảm, ảnh hiện xuyên suốt từ khi bấm máy đến khi hưởng xấu đến du lịch. khởi chiếu và kéo dài trong thời gian dài (3) Thu hút và tạo điều kiện cho các sau đó. Điều này, du lịch Việt Nam còn nhà sản xuất phim hạn chế rất nhiều. Như bộ phim “Tôi thấy Để có thể tận dụng và phát huy được hoa vàng trên cỏ xanh” (năm 2015) đã góp hiệu quả của các bộ phim mang lại cho du phần giới thiệu về các điểm đến ở Phú lịch, cần sự quan tâm và đầu tư cho các dự Yên. Tuy nhiên, du lịch Phú Yên chỉ phổ án, cụ thể là vốn, nhân lực, thủ tục hành biến ở giới trẻ khi cộng đồng mạng xã hội chính để tạo điều kiện cho các nhà làm đưa các thông tin về kinh nghiệm du lịch phim tạo ra sản phẩm tốt. và truyền tay nhau những hình ảnh đẹp về Trường hợp của Hàn Quốc: Nhận thấy Phú Yên. Đến tận giữa năm 2016, các khả năng phát triển tăng doanh thu cho công ty du lịch bắt đầu chào bán các tour ngành du lịch mà bộ phim IRIS mang lại tham quan điểm đến này. Từ đó, các cơ sở Hàn Quốc đã quyết định khai thác và thực hạ tầng và dịch vụ phụ trợ như khách sạn, hiện phần 2 của bộ phim ngay tại Seoul. nhà nghỉ, dịch vụ ẩm thực, vui chơi giải trí Chính quyền thành phố thậm chí còn góp ở Phú Yên mới bắt đầu được quan tâm và 300 triệu won vào kinh phí thực hiện bộ phát triển. Có thể thấy chưa có sự gắn kết phim để có thể giữ độc quyền khai thác giữa địa phương, doanh nghiệp và nhà sản dịch vụ du lịch phim trường. Theo như báo xuất phim trong việc mang lại hiệu quả cáo từ Sở Du lịch Seoul, ngay sau khi bộ cho du lịch theo phim ảnh. phim hoàn thành, số lượng khách du lịch (2) Sự chuẩn bị về cơ sở hạ tầng, đến những địa điểm quay phim đã tăng lên dịch vụ phụ trợ từ 2-3 lần. Ví dụ tại một địa điểm phía Bắc Ngành du lịch rất cần có những tính Seoul nơi diễn ra một số bối cảnh phim, 43
9. TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN HIẾN TẬP 5 SỐ 3 trung bình mỗi ngày nơi đây đón khoảng khảo sát các địa điểm có tiềm năng lớn đối 700 khách, sau khi IRIS được quay tại đây, với phim trường và lập thành danh mục số khách trung bình mỗi ngày tìm đến đây theo từng thế mạnh của các địa điểm để đã tăng lên 1.500- 1.700 khách/1 ngày. thuận tiện trong việc quảng bá tới các hãng Chính quyền thành phố Soeul cũng đã phim truyền hình khi có điều kiện. nhanh chóng xây dựng 1 tour du lịch nội thành đến các điểm quay phim IRIS để 6. Kết luận tranh thủ sức hút từ bộ phim. Du lịch theo phim ảnh tuy không phải Muốn phát triển loại hình du lịch theo là loại hình du lịch mới tại Việt Nam phim ảnh, cần có chính sách đặc thù để thu nhưng vẫn chưa được khai thác đúng và hút các nhà làm phim nước ngoài; đơn phù hợp. Với tiềm năng to lớn từ danh lam giản hóa các thủ tục cấp phép; đầu tư ngân thắng cảnh, ngành điện ảnh nước nhà và sách phù hợp và các chính sách ưu đãi quốc tế sẽ là kênh quảng bá hiệu quả cho khác như giảm thuế, hoặc hoàn chi phí du lịch Việt Nam trong bối cảnh hội nhập. quay phim để thu hút các phim bom tấn tới Trong thời gian sắp tới, Việt Nam sẽ là quay. điểm đến của các nhà sản xuất quốc tế nhờ Để thu hút các nhà làm phim trong và vào các lợi thế về tự nhiên và con người. ngoài nước, các cơ quan chức năng thường Kinh nghiệm quảng bá được tích lũy trong xuyên tham dự các triển lãm phim, và thời gian qua sẽ giúp Việt Nam phát huy mang ấn phẩm phim tới triển lãm du lịch; hơn nữa chiến lược du lịch theo phim ảnh. tranh thủ các cơ hội để giới thiệu và tạo Để làm được điều này, cần có sự quan tâm quan hệ tại các liên hoan phim trong nước và đầu tư đúng đắn, có chiến lược từ các và quốc tế; thu hút liên doanh liên kết quốc cấp quản lý; sự nhạy bén, sáng tạo của tế; tạo thuận lợi cho các đoàn làm phim doanh nghiệp du lịch và sự hợp tác của các liên kết làm phim tại Việt Nam; tổ chức nhà sản xuất phim trong-ngoài nước. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]. Connell, J., 2005. Toddlers, tourism and Tobermory: destination marketing issues and TV-induced tourism. Tourism Management, 26, pp.763-776. [2]. Croy, W. G., 2011. Film tourism: sustained economic contributions to destinations. Worldwide Hospitality and Tourism Themes, 3(2), pp.159-164. [3]. Evans, M., 1997. Plugging into TV tourism. Insights, London: English Tourist Board. [4]. Hudson, S., and Ritchie, J. R. B., 2006. Promoting destinations via film tourism: an empirical identification of supporting marketing initiatives. Journal of Travel Research, 44, pp.387-396. [5]. Kim, H., and Richardson, S., 2003. Motion picture impacts on destination images. Annals of Tourism Research, 30, pp.216-237. [6]. Lefebvre, M., 2006. Landscape and film. London: Routledge. 44