Ước lượng giá trị của việc cải thiện chất lượng môi trường tại cụm đảo Hòn Mun: Nhìn từ góc độ giải trí du lịch

Nội dung text: Ước lượng giá trị của việc cải thiện chất lượng môi trường tại cụm đảo Hòn Mun: Nhìn từ góc độ giải trí du lịch

1. Tp chí Khoa h c - Công ngh Th y s n - s 04/2008 VẤN ĐỀ TRAO ĐỔI C L NG GIÁ TR C A VI C C I THI N CH T L NG MÔI TR NG T I CM O HÒN MUN: NHÌN T GÓC GI I TRÍ DU L CH ESTIMATING THE VALUE OF IMPROVING QUALITY ENVIRONMENT IN HON MUN ISLAND: THE VISIBILITY IS FROM THE RECREATIONAL TOURIST ng Khoa Kinh t
   - Đi h c Nha Trang Ph m H ng M nh 1, Tr ng Ng c Phong 2 1 Khoa Kinh t - Tr ng i h c Nha Trang 2 Sinh viên khóa 46 - Tr ng i h c Nha Trang Tóm t ắt Nghiên c u này nh m tìm ra giá tr b ng ti n t vi c c i thi n ch t l ưng môi tr ưng t i o Hòn Mun – Nha Trang nhìn t góc gi i trí du l ch giai on 2000 - 2007. Ph ươ ng pháp chi phí du hành theo vùng (ZTCM) và nh ng ng d ng c a nó ưc s d ng xây d ng ưng c u gi i trí c a du khách khi vi ng th m Hòn Mun. Giá tr c i thi n ch t l ưng môi tr ưng ưc ưc l ưng là 28,3 t ng. ây chính là giá tr t ng thêm t vi c c i thi n ch t l ưng môi tr ưng nhìn t góc gi i trí du lch c a du khách n i a. T khóa: c i thi n ch t l ưng môi tr ưng, giá tr gi i trí Abstract This research aims to find out the value money from the improving quality environment in Hon Mun island - Nha Trang that is visible from the recreational tourists for the period 2000 - 2007. The Zonal Travel Cost Method (ZTCM) and applications are used to derive a demand cuver for recreation of domestic tourists who visited Hon Mun island. This is an added-value from the improved quality environment that is visible from the recreation of domestic tourists. I. T V N em l i nhi u giá tr to l n. giúp cho các nhà Trong qu n th các khu du l ch hi n có t i ho ch nh chính sách có c nh ng thông tin Nha Trang, c m o khu b o t n bi n Hòn Mun quan tr ng t l i ích c a vi c xây d ng khu b o – v nh Nha Trang n i lên v i v th là khu du l ch tn bi n, ng th i ánh giá k t qu c a chính sinh thái bi n c tr ng u tiên c a c n c. sách trong vi c thành l p và ho t ng c a khu Vi h sinh thái bi n a d ng ã làm nên giá tr bo t n Hòn Mun, nên vi c nghiên c u tìm ra c bi t ca khu b o t n bi n Hòn Mun không giá tr c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng ch có ý ngh a trong vi c b o t n s a d ng ti khu v c này là h t s c c n thi t. sinh thái bi n, mà còn góp ph n quan tr ng Vi nh ng lý do ó, nên nghiên c u này s trong vi c phát tri n ngành kinh t du l ch c a tp trung ánh giá giá tr c a vi c c i thi n ch t Khánh Hòa. lng môi tr ng nhìn t góc gi i trí du l ch Khu b o t n Hòn Mun – Nha Trang c t o nh ng c ơ s quan tr ng trong vi c xây thành l p n m 2001 v i s ph i h p c a B dng các khu b o t n k t h p v i du l ch sinh Th y s n, UBND t nh Khánh Hòa và T ch c thái bi n Vi t Nam. Bo t n Thiên nhiên th gi i. S ra i c a khu II. I T NG VÀ PH Ơ NG PHÁP NGHIÊN C U bao t n bi n Hòn Mun ã góp ph n ph c h i Nghiên c u c ti n hành t i khu b o t n nhanh chóng h sinh thái t i khu v c này và bi n Hòn Mun thu c thành ph Nha Trang t nh 53
2. Tp chí Khoa h c - Công ngh Th y s n - s 04/2008 Khánh Hòa trong th i gian t tháng 6 n m 2007 Bng vi c xây d ng ng c u gi i trí du n tháng 5 n m 2008. lch d a trên h i quy t ơ ng quan gi a l ng Ph ơ ng pháp ti p c n là ph ơ ng pháp Chi khách du l ch và các m c chi phí khác nhau t i phí du hành theo vùng (Zonal Travel Cost a im nghiên c u trong n m 2007 t i khu b o Method) và nh ng ng d ng c a nó trong vi c tn bi n Hòn Mun, sau ó so sánh v i k t qu c l ng giá tr c a vi c c i thi n ch t l ng nghiên c u c a n m 2000. Giá tr gi i trí c a môi tr ng nhìn t góc gi i trí du l ch. vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng t i khu b o Nh ng gi nh c a ph ơ ng pháp này làm tn bi n Hòn Mun s c c l ng thông cơ s cho vi c nghiên c u nh : Nh ng y u t qua vi c so sánh và ánh giá v m t l i ích kinh nh h ng t i c u gi i trí ch ph thu c vào chi t mà du khách nh n c khi t i th m Hòn phí du hành mà không ch u tác ng b i nh ng Mun (d i d ng giá tr th ng d tiêu dùng) trong yu t khác và s ph n ng c a du khách i các th i im nói trên. vi chi phí du hành t các khu v c khác nhau là nh nhau khi th c hi n du l ch t i Hòn Mun. Giá ng cu gi i trí t i th i im sau khi c i thi n ch t l ng môi tr ng. Giá tr c a vi c c i thi n ch t lng môi tr ng ng c u gi i trí t i th i im tr c khi c i thi n ch t l ng môi tr ng. O Lng khách tham quan Hinh 1: Chênh l ch giá tr do ch t l ng môi tr ng Các thông tin ph c v cho vi c xây d ng s m u iu tra l p s n và b ng cách ph ng ng c u du l ch c thu th p thông qua vn tr c ti p. phi u iu tra v i quy mô m u là 250. M u III. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N phi u iu tra du khách n i a c thi t k thu th p ba nhóm thông tin ch y u: (i) nhóm Nghiên c u ã ti n hành thu th p thông tin theo hình th c nêu trên v i 250 phi u c thông tin v c im kinh t xã h i c a du khách; (ii) nhóm thông tin v chi phí du hành; ph ng v n, sau khi lo i nh ng m u không t (iii) nhóm thông tin v chuy n i c a du khách yêu c u nghiên c u, nên k t qu ch còn 207 ơ ti Hòn Mun. m u ch t l ng s d ng ph ng pháp Ph ơ ng pháp thu th p m u iu tra là phân tích ZTCM. D i ây là k t qu nghiên cu t i khu b o t n bi n Hòn Mun. ph ơ ng pháp h th ng c ti n hành trên c ơ 54
3. Tp chí Khoa h c - Công ngh Th y s n - s 04/2008 3.1. Các vùng du l ch c b n c a khu b o t n chia theo ơ n v hành chính trong ó nh ng y u t bi n Hòn Mun c quan tâm là kho ng cách và dân s , v.v Vùng du l ch c ơ b n c phân chia d a Kt qu iu tra cho th y du khách t i th m trên s t ng d n v kho ng cách t nh ng n ơi vnh Nha Trang ch y u n t nhi u t nh thành có du khách t i th m im du l ch n a im trong c n c và c chia thành n m vùng du l ch. Thông th ng nh ng vùng c ơ b n c sau ây: Bng 1. Phân vùng du khách t i th m v nh Nha Trang Dân s Kho ng Vùng Tnh, thành ph (1000 cách (Km) ng i) 1 110 Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thu n 2576,2 Lâm ng, k L k, k Nông, Gia Lai, Kon Tum, Bình 2 250 7598,2 Thu n, Bình nh, Thành Ph H Chí Minh, Bình D ơ ng, ng Nai, Tây Ninh, 3 410 Bà R a-Vng Tàu, Long An, Bình Ph c, Qu ng Nam, 17347,4 Qu ng Ngãi, à N ng, Vnh Long, Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh, V nh Long, ng Tháp, An Giang, Kiên Giang, C n Th ơ, H u Giang, Sóc 4 750 26660,7 Tr ng, B c Liêu, Cà Mau, TT-Hu , Qu ng Bình, Qu ng Tr , Hà T nh, Ngh An, Thanh Hoá, Hà N i, H i Phòng, V nh Phúc, B c Ninh, Hà Tây, H i Dơ ng, H ng Yên, Thái Bình, Hà Nam, Nam nh, Ninh 5 >750 Bình, Hà Giang, Cao B ng, B c K n, Tuyên Quang, Lào 30273,3 Cai, Yên Bái, Thái Nguyên, L ng S ơn, Qu ng Ninh, B c Giang, Phú Th, in Biên, Lai Châu, S ơn La, Hoà Bình (Ngu n: Tng c c th ng kê n m 2007 ) 3.2. T l vi ng th m c a du khách (VR) chia cho t ng dân s tr ng thành c a m i T l vi ng th m (VR) c a du khách c vùng. T l vi ng th m c a du khách c th tính b ng cách chia t ng s l t du khách t i hi n qua b ng sau: th m im du l ch (hàng n m) c a m i vùng Bng 2. Vùng phân chia theo t l vi ng th m c a khách du l ch Lng khách Dân s T l vi ng th m Vùng (ng i) (Ngàn ng i) (VR) (%) 1 59.609 2576,2 23,14 2 104.945 7598,2 13,81 3 163.901 17347,4 9,45 4 268.202 26660,7 10,06 5 149.002 30273,3 4,92 (Ngu n: S v n hóa th thao và du l ch Khánh Hòa & T ng c c Th ng kê 2007 ) T k t qu tính toán trên ta th y vùng 1 là vi ng th m, khi kho ng cách so v i a im du nơi có t l vi ng th m l n nh t, ti p theo là lch càng ng n thì t l vi ng th m càng cao. vùng 2, vùng 3 và vùng 4, th p nh t là vùng 5. Kt qu phân tích c ng cho th y r ng vùng Nh v y kho ng cách có nh h ng n t l 1 g n o Hòn Mun, t l vi ng th m là cao nh t: 55
4. Tp chí Khoa h c - Công ngh Th y s n - s 04/2008 23,14%; vùng n m có kho ng cách xa Hòn Mun vi du khách n t Nha Trang và nh ng du nh t thì t l vi ng th m ch là 4,92%. khách có m c ích chuy n i là không ph i 3.3. c l ng chi phí du hành theo vùng du l ch t i Hòn Mun thì chi phí này c tách Chi phí du hành c a du khách n th m riêng. Chi phí di chuy n chính là chi phí cho vi c mt a im bao g m 4 lo i chi phí là: chi phí thuê ph ơ ng ti n mà du khách s d ng n tàu xe, chi phí l u trú, chí phí t i a im du l ch Nha Trang, bao g m c vé kh h i. Chi phí t i và chi phí th i gian. Trong ó chi phí l u trú và a im là s ti n mà du khách b ra khi i chi phí di chuy n chi m nhi u nh t. Chi phí lu tham quan c m o Hòn Mun, bao g m ti n vé trú là chi phí c tính cho vi c n khách s n i tua, vé vào c a, tham gia các d ch v , trò trong th i gian du l ch Nha Trang, trong ó i chơi, n u ng trên o và các d ch v khác Bng 3. Chi phí du l ch theo vùng c a du khách (VT: tri u ng) Vùng Chi phí 1 2 3 4 5 Tng Chi phí di chuy n 11,251 12,4 42,25 25,85 58,1 149,851 Chi phí l u trú 26,7 32,4 56,4 34,8 48,6 198,9 Chi phí t i a im 22,4 14,69 24,15 14,325 15,645 91,21 Chi phí th i gian 4,7 4,25 20,153 7,717 15,294 52,114 Tng (CP du hành) 65,051 63,74 142,953 82,692 137,639 492,075 3.4. c l ng giá tr gi i trí du l ch c a du chuy n i c a du khách là bi n c l p, nghiên khách trong n c i v i khu b o tn bi n cu ã ti n hành phân tích h i quy t ơ ng quan vnh Nha Trang: theo d ng h i quy bán- logarit, ph ơ ng trình h i có th xác nh c giá tr c nh quan quy có d ng: Ln(VR)= a +bTC du l ch thì ph i thi t l p c m i t ơ ng quan T k t qu iu tra có th tính toán t l gi a t l du khách và chi phí du l ch theo vùng vi ng th m và chi phí trung bình c a t ng vùng và ng c u du l ch. nh b ng d i. Coi t l khách c a m i vùng Ln(VR) là bi n ph thu c và t ng chi phí trung bình cho c Bng 4. T l vi ng th m trên 1000 dân và chi phí du hành trung bình Vùng VR Ln(VR) TC (Tri u ng/ng i) 1 23,14 3,142 1,275490196 2 13,81 2.625 1,770555556 3 9,45 2,246 2,647277778 4 10,06 2,309 2,505818182 5 4,92 1,593 4,170878788 Trong ph ơ ng pháp ZTCM, ph n di n tích ng c u du l ch tìm ra các im c t c a phía d i ng c u s cho bi t giá tr du l ch chúng v i tr c tung (tr c chi phí du hành) và ca Nha Trang. B ng cách n i suy kéo dài tr c hoành (tr c t l vi ng th m). 56
5. Tp chí Khoa h c - Công ngh Th y s n - s 04/2008 Cpdh (tr. đồ ng ) 8 7 LN(VR) = 3,632 – 0,505 * TC R2 = 0,964 6 5 4 3 2 1 0 -0.5 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5Ln(VR) 4 Hình 2: ng c u gi i trí t i khu b o t n bi n Hòn Mun n m 2007 Da vào giá tr chi phí du hành trung bình (TC) và t su t du l ch Ln(VR) c a t ng vùng, c lng giá tr gi i trí c a khách du l ch t các vùng ã c xác nh: Bng 5. Giá tr gi i trí c a khu b o t n bi n Hòn Mun (VT: T ng) Vùng Chi tiêu Giá tri gi i trí 1 3,811008 21,4890513 2 4,84755 19,6909739 3 6,075833 16,5067188 4 5,930174 17,0205000 5 6,363536 10,9729999 Tng 27,0281 85,680244 Nh v y, ch tính riêng i v i khách n i ng c u gi i trí c a du khách n i a: a ã cho th y giá tr gi i trí c a du khách n i Ln(VR) = 4,136 – 0,007*TC v i H s xác a i v i khu b o t n bi n Hòn Mun là trên 85 nh R 2 = 0,69 (69%) t ng trong n m 2007. Giá tr gi i trí i v i du khách n i a trong 3.5 K t qu nghiên c u so sánh nm 2000 là 57,382 t ng, bình quân giá tr Nm 2000, Tr n Võ Hùng S ơn và Ph m gi i trí trên m i du khách là 0,346 tri u ng/ du Khánh Nam ã ti n hành nghiên c u và ánh khách. Tình hình chi tiêu và giá tr gi i trí c a du giá giá tr gi i trí c a khu b o t n Hòn Mun, k t khách c th hi n qua b ng 6. qu thu c tóm t t nh sau: Bng 6. Giá tr gi i trí c a c m o Hòn Mun n m 2000 (VT: tri u ng) Chi tiêu Giá tr gi i trí Du khách Tt c Trên m i Tt c Trên m i du khách du khách du khách du khách Trong n c 35,728 0,215 57,382 0,346 Nc ngoài 178,675 1,88 202,485 2,13 Tng 214,403 2,095 259,867 2,476 (Ngu n: Báo cáo Phm Khánh Nam, Tr n Võ Hùng S ơn, n m 2000 ) 57
6. Tp chí Khoa h c - Công ngh Th y s n - s 04/2008 Nh v y, theo báo cáo n m 2001, giá tr – 0,505*TC), ng c u n m 2000 (Ln(VR) = gi i trí n m 2000 c a du khách n i a i v i 4,163 – 0,007*TC) và h tr c t a . ó chính là Hòn Mun c tính vào kho ng 259,867 t ng, chênh l ch giá tr gi i trí c tính c gi a trong ó giá tr gi i trí i v i du khách n i a nm 2007 và n m 2000. c t 57,382 t ng. Nh ã trình bày trên, n m 2000 giá tr 3.6 c l ng giá tr c i thi n ch t l ng gi i trí c a du khách n i a i v i c m o môi tr ng t i khu b o t n bi n Hòn Mun Hòn Mun c tính là 57,382 t ng. n n m tìm ra giá tr t vi c thay i ch t l ng 2007, giá tr này c tính là kho ng 85,680 t môi tr ng t i khu b o t n Hòn Mun gai on ng. Nh v y giá tr t ng thêm là 28,298 t 2000 n 2007, là ph n chênh l ch di n tích ng. gi a hai ng c u n m 2007 (Ln(VR) = 3,632 8 TC B Ln(VR) = 3.632 -0.505TC (n m 2007) 7 Ln(VR) = 4.163 -0.007TC (n m 2000) 6 5 Giá tr c i thi n ch t l ng môi 4 tr ng giai on 2000 - 2007 3 2 1 A C 0 -0.5 -1 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4 4.5 Ln(VR Hình 3: Giá tr c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng ti khu b o t n Hòn Mun giai on 2000 – 2007 Nh v y, giá tr c a vi c c i thi n ch t môi tr ng t i khu b o t n bi n Hòn Mun. K t lng môi tr ng c m o Hòn Mun d i góc qu nghiên c u cho th y sau 7 n m thành l p gi i trí du l ch (tính riêng i v i du khách n i và i vào ho t ng thì giá tr c a vi c c i thi n a) giai on 2000 – 2007 c t 28,298 t ch t l ng môi tr ng t i c m o này giai ng (t ơ ng ơ ng v i 19,3424 t ng theo on 2000 - 2007 c t con s 28,3 t ng giá tr c a n m 2000), trên th c bi u th (t ơ ng ơ ng v i 19,3424 t ng theo giá tr bi ph n di n tích tam giác ABC. ca n m 2000) . ây không ph i là giá tr t ng th c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng mà IV. K T LU N ch là m t ph n giá tr nhìn t khía c nh gi i trí Khi du l ch sinh thái ang phát tri n m nh và các d án b o v môi tr ng nh n c nhi u s du l ch c a du khách n i a. quan tâm thì nh ng k thu t ánh giá phi th S gi i h n v th i gian và con ng i c a tr ng t ra h u d ng trong vi c nh giá các l i nghiên c u này ã ch a ánh giá h t giá tr c a ích c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng. vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng t i Hòn Nghiên c u này s d ng ph ơ ng pháp chi Mun mà còn nhi u giá tr khác nh : s thay ch t phí du hành theo vùng và ng d ng c a nó lng và s l ng c a ngu n l i th y s n, s c l ng giá tr t vi c c i thi n ch t l ng phát tri n nhanh c a h san hô, s thay i i 58
7. Tp chí Khoa h c - Công ngh Th y s n - s 04/2008 sng ng dân, v.v c ng nh các giá tr phi s ti khu v c này r t c n có nh ng công trình dng khác. nghiên c u công phu và dài h ơi h ơn t nhi u Do v y ánh giá m t cách toàn di n h ơn ph ơ ng pháp khác nhau. giá tr c a vi c c i thi n ch t l ng môi tr ng TÀI LI U THAM KH O 1. Ban qu n lý khu b o t n v nh Nha Trang (2006), ánh giá l i giám sát sinh thái KBTB v nh Nha Trang giai on 2002 – 2005, t i website: . 2. S V n Hóa – Th thao – Du l ch Khánh Hòa (2007), “Tình hình du khách n Nha Trang n m 2005, 2006, 2007” . 3. Tng c c th ng kê (2008), Th ng kê th ơ ng m i và giá c : Ch s giá tiêu dùng t n m 2000 – 2007 t i website: 4. Tng c c th ng kê (2008), Th ng kê dân s và lao ng: Dân s và m t dân s n m 2007 phân theo a ph ơ ng t i website: 5. Tr n Võ H ng S ơn & Ph m Khánh N m (2001), “ S d ng ph ư ng pháp chi phí du hành phân tích giá tr gi i trí c a c m o san hô Hòn Mun, t nh Khánh Hòa ” . 6. Barry Field and Oliwiler (2005), “ Environmental Economics” , Updated second Canadian Edition, pp 145-148. 59