Khóa luận Phân tích tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Bình Thuận giai đoạn 2012 – 2014

Nội dung text: Khóa luận Phân tích tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Bình Thuận giai đoạn 2012 – 2014

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌCCÔNG NGHỆ TP. HCM KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH BÌNH THUẬN GIAI ĐOẠN 2012 – 2014 Ngành: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Chuyên ngành: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG GVHD: TS. Hà Văn Dũng Sinh viên thực hiện: Huỳnh Thị Mỹ Hương MSSV: 1154020359 Lớp: 11DTNH06 TP. Hồ Chí Minh, năm 2015
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌCCÔNG NGHỆ TP. HCM KHOA KẾ TOÁN – TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP PHÂN TÍCH TÌNH HÌNHHOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM CHI NHÁNH BÌNH THUẬN GIAI ĐOẠN 2012 - 2014 Ngành: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Chuyên ngành: TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG GVHD: TS. Hà Văn Dũng Sinh viên thực hiện: Huỳnh Thị Mỹ Hương MSSV: 1154020359 Lớp: 11DTNH06 TP. Hồ Chí Minh, năm 2015
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là đồ án nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Hà Văn Dũng, khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng, trường Đại học Công Nghệ TP.HCM và không sao chép dưới bất kì hình thức nào. Các nội dung nghiên cứu và kết quả trong đề tài này là trung thực. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, đánh giá, nhận xét được chính bản thân tôi thu thập và tính toán từ tài liệu gốc của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Bình Thuận. Ngoài ra, đề tài còn sử dụng một số tư liệu, đánh giá của các tác giả, tổ chức, cơ quan khác và đều được ghi trong phần tài liệu tham khảo. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước nhà trường về sự cam đoan này. TP.Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2015 ii
4. LỜI CẢM ƠN Thực tế mọi sự thành công đều luôn có sự giúp đỡ dù là trực tiếp hay gián tiếp, để hoàn thành được đồ án này, em đã nhận được sự giúp đỡ rất nhiều từ thầy cô và bạn bè. Đầu tiên, em xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến TS.Hà Văn Dũng là người trực tiếp hướng dẫn em viết Khóa luận tốt nghiệp, dưới sự dẫn dắt tận tình của thầy trong suốt những tháng qua đã giúp em thuận lợi hoàn thành tốt Khóa luận tốt nghiệp này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô trong khoa Kế toán – Tài chính – Ngân hàng, đặc biệt là các thầy cô giảng môn Nghiệp vụ ngân hàng thương mại trong trường đã hỗ trợ và cung cấp các kiến thức chuyên môn để em thực hiện tốt báo cáo này. Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến Giám Đốc Ngân hàng là chú Trần Văn Hai và chú Dương Minh Tùng - Trưởng phòng tín dụng Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Bình Thuận, đặc biệt là các anh chị trong phòng tín dụng, những người đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình cho em cũng như giúp đỡ và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho em trong quá trình tiến hành làm Khóa luận tốt nghiệp cũng như đóng góp ý kiến và hỗ trợ em trong quá trình nghiên cứu, tìm kiếm tài liệu cần thiết để hoàn thành Khóa luận tốt nghiệp này. Em xin chân thành cảm ơn! TP.Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2015 iii
5. NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN NHẬN XÉT VỀ QUÁ TRÌNH THỰC TẬP CỦA SINH VIÊN: Họ và tên sinh viên: Huỳnh Thị Mỹ Hương MSSV: 1154020359 Lớp: 11DTNH06 Thời gian thực tập: Từ 13/04/2015 đến 29/05/2015 Tại bộ phận thực tập: Phòng tín dụng - Agribank chi nhánh Bình Thuận Trong quá trình thực tập tại đơn vị sinh viên đã thể hiện: 1. Thực hiện viết báo cáo thực tập theo quy định: Tốt Khá Trung bình Không đạt 2. Thường xuyên liên hệ và trao đổi chuyên môn với Giảng viên hướng dẫn: Tốt Khá Trung bình Không đạt 3. Đề tài đạt chất lượng theo yêu cầu: Tốt Khá Trung bình Không đạt TP. Hồ Chí Minh, Ngày tháng năm 2015 Đơn vị kiến tập (Ký tên, ghi rõ họ tên) v
6. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT NHTM Ngân hàng thương mại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát NHNo&PTNT triển Nông thôn Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Agribank triển Nông thôn Việt Nam CBCNV Cán bộ công nhân viên ĐVT Đơn vị tính NHCSXH Ngân hàng chính sách xã hội TNHH Trách nhiệm hữu hạn DNTN Doanh nghiệp tư nhân CTCP Công ty cổ phần NHNN Ngân hàng Nhà Nước TCTD Tổ chức tín dụng vi
7. MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU 1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP 3 1.1 Khái niệm, phân loại và vai trò của tín dụng ngân hàng 3 1.1.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng 3 1.1.2 Phân loại tín dụng ngân hàng 4 1.1.2.1 Dựa vào mục đích tín dụng 4 1.1.2.2 Dựa vào thời hạn tín dụng 5 1.1.2.3 Dựa vào mức độ tín nhiệm của khách hàng 5 1.1.2.4 Dựa vào phương thức cho vay 5 1.1.2.5 Dựa vào phương thức hoàn trả nợ vay 6 1.1.2.6 Dựa vào loại khách hàng 7 1.1.3 Vai trò tín dụng ngân hàng 7 1.3.1.1 Đối với nền kinh tế 7 1.3.1.2 Đối với khách hàng 8 1.3.1.3 Đối với ngân hàng 9 1.2 Tổng quan về doanh nghiệp 10 1.2.1 Khái niệm về doanh nghiệp 10 1.2.2 Các loại hình doanh nghiệp 10 1.3 Cơ sở lý luận về tín dụng doanh nghiệp 11 1.3.1 Nguyên tắc và điều kiện cấp tín dụng doanh nghiệp 11 1.3.1.1 Nguyên tắc vay vốn 11 1.3.1.2 Điều kiện vay 11 1.3.2 Hồ sơ tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp 11 1.3.3 Quy trình cấp tín dụng 12 1.3.3.1 Lập hồ sơ đề nghị cấp tín dụng 13 vii
8. 1.3.3.2 Phân tích tín dụng 14 1.3.3.3 Quyết định và ký hợp đồng tín dụng 14 1.3.3.4 Giải ngân 15 1.3.3.5 Giám sát tín dụng 15 1.3.3.6 Thanh lý hợp đồng tín dụng 16 1.4 Một số chỉ tiêu đánh giá quy mô tín dụng 17 CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠIAGRIBANKCHI NHÁNH BÌNH THUẬN GIAI ĐOẠN 2012 - 2014 19 2.1 Giới thiệu khái quát về Agribank chi nhánh Bình Thuận 19 2.1.1 Lịch sử hình thành 19 2.1.2 Cơ cấu tổ chức các phòng ban 20 2.1.2.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức 20 2.1.2.2 Chức năng từng phòng ban 21 2.1.3 Khả năng cạnh tranh 22 2.1.4 Kết quả hoạt động kinh doanh 23 2.2 Phân tích tình hình huy động vốn và cho vay 25 2.3 Phân tích hoạt động tín dụng doanh nghiệp 27 2.3.1 Phân tích hoạt động tín dụng doanh nghiệp 27 2.3.1.1 Tín dụng doanh nghiệp theo thời gian 27 2.3.1.2 Tín dụng doanh nghiệp theoloại hình doanh nghiệp 29 2.3.1.3 Tín dụng doanh nghiệp theo mục đích cho vay 32 2.3.2 Phân tích nợ xấu tín dụng doanh nghiệp 35 2.3.2.1 Nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo thời gian 35 2.3.2.2 Nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo loại hình doanh nghiệp 37 2.3.2.3 Nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo mục đích cho vay 39 viii
9. 2.3.2.4 Nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo nhóm nợ 42 2.4 Định hướng phát triển 44 CHƯƠNG 3: KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO QUY MÔ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI AGRIBANK CHI NHÁNH BÌNH THUẬN 45 3.1 Kết luận 45 TÀI LIỆU THAM KHẢO 49 ix
10. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1.Tình hình huy động huy động vốn và cho vay của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 25 Bảng 2.2. Tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp theo thời gian của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 27 Bảng 2.3. Tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp theoloại hình doanh nghiệp của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 30 Bảng 2.4. Tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp theomục đíchcho vay của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 32 Bảng 2.5. Tình hình nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theothời gian của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 35 Bảng 2.6. Tình hình nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theoloại hình doanh nghiệp của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 37 Bảng 2.7. Tình hình nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theomục đích cho vay của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 40 Bảng 2.8. Tình hình nợ xấu của ngân hàng về hoạt động tín dụng doanh nghiệp theonhóm qua 3 năm 2012 – 2014 42 x
11. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1.Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 23 Biểu đồ 2.2.Tỷ lệ về kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng qua 3 năm 2012-2014 24 Biểu đồ 2.3.Tình hình huy động vốn và cho vay của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 201426 Biểu đồ 2.4.Tỷ trọng cơ cấu dư nợ tín dụng doanh nghiệp của ngân hàngtheo thời hạnqua 3 năm 2012 – 2014 28 Biểu đồ 2.5.Tỷ trọng cơ cấu dư nợ tín dụng doanh nghiệp của ngân hàngtheo loại hình doanh nghiệpqua 3 năm 2012 – 2014 30 Biểu đồ 2.6.Tỷ trọng cơ cấu dư nợ tín dụng doanh nghiệp của ngân hàngtheo mục đích cho vayqua 3 năm 2012 – 2014 33 Biểu đồ 2.7.Tỷ trọng cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp của ngân hàngtheo thời hạnqua 3 năm 2012 – 2014 36 Biểu đồ 2.8.Tỷ trọng cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp của ngân hàngtheo loại hình doanh nghiệpqua 3 năm 2012 – 2014 38 Biểu đồ 2.9.Tỷ trọng cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp của ngân hàngtheomục đích cho vay qua 3 năm 2012 – 2014 41 Biểu đồ 2.10.Tỷ trọng cơ cấu nợ xấu của ngân hàng về hoạt động tín dụng doanh nghiệp theo nhóm qua 3 năm 2012 – 2014 43 xi
12. LỜI MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong quá trình phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam hiện nay, nhu cầu về vốn luôn là vấn đề được ưu tiên hàng đầu để thực hiện các mục tiêu công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước. Đặc biệt là các NHTM, hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ nên nguồn vốn càng đóng vai trò hết sức quan trọng. Nguồn vốn là cơ sở quyết định đến quy mô hoạt động của ngân hàng nói chung và quy mô của các hoạt động tín dụng nói riêng. Để có thể tạo lập nguồn thu nhập, NHTM phải thực hiện kinh doanh dưới hình thức sử dụng vốn có được và việc đầu tư sinh lợi, mà chủ yếu là cấp tín dụng và các dịch vụ ngân hàng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tình hình kinh tế còn khá nhiều khó khăn sau cuộc khủng hoảng kinh tế trên thế giới, Việt Nam muốn hồi phục lại nền kinh tế nước nhà thì các doanh nghiệp Việt Nam nói chung, các doanh nghiệp tại Bình Thuận nói riêng cần đẩy mạnh phát triển công nghệ, trình độ sản xuất, khả năng quản lý Muốn làm được những vấn đề đó thì nguồn vốn là vấn đề quan trọng hàng đầu đối với các doanh nghiệp. Với vai trò là trung gian tài chính, các NHTM nói chung và ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh Bình Thuận nói riêng giữ vai trò vô cùng quan trọng, điều tiết nguồn vốn giúp các danh nghiệp nâng cao khả năng cạnh tranh. Nhưng việc cho vay và quản lý các khoản vay như thế nào là hiệu quả, vừa đảm bảo được lợi ích của ngân hàng, vừa mang lại hiệu quả trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp là vấn đề đáng quan tâm. Với lý do trên tôi quyết định chọn đề tài “Phân tích tình hình hoạt độngtín dụng doanh nghiệp tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Bình Thuận giai đoạn 2012-2014” với mục đích phân tích tình hình tín dụng doanh nghiệp để thấy được những nhân tố ảnh hưởng đến tình hình tín dụng doanh nghiệp và đưa ra giải pháp nhằm nâng cao quy mô hoạt động tín dụng tại Agribank chi nhánh Bình Thuận. 1
13. 2. Mục đích nghiên cứu Đánh giá khái quát kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh trong giai đoạn 2012-2014. Đánh giá tình hình huy động vốn và cho vay của chi nhánh qua 3 năm Phân tích hoạt độngtín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam chi nhánh Bình Thuận. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại Agribank chi nhánh Bình Thuận Phạm vi nghiên cứu là hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại Agribank chi nhánh Bình Thuận trong 3 năm 2012, 2013 và 2014. 4. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp phân tích. - Phương pháp tổng hợp. - Phương pháp mô tả. - Phương pháp so sánh. 5. Bố cục bài luận văn: Khóa luận gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về tín dụng doanh nghiệp Chương 2:Phân tích tình hình hoạt động và nâng cao hiệu quả hoạt động tín dụng doanh nghiệp tại Agribank chi nhánh Bình Thuận giai đoạn 2012-2014 Chương 3: Giải pháp nâng cao quy mô hoạt động tín dụng đối với Agribank chi nhánh Bình Thuận. 2
14. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP 1.1 Khái niệm, phân loại và vai trò của tín dụng ngân hàng 1.1.1 Khái niệm tín dụng ngân hàng Theo Khoản 16, Điều 4Luật các tổ chức tín dụng ban hành năm 2010thì khái niệm cấp tín dụng được xác định như sau: “Cấp tín dụng là việc thỏa thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền hoặc cam kết cho phép sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác.” Theo Lê Văn Tề (2009) cho rằng: “Tín dụng là một giao dịch về tài sản (tiền hoặc hàng hóa) giữa bên cho vay (ngân hàng và các định chế tài chính khác) và bên đi vay (cá nhân, doanh nghiệp và các chủ thể khác), trong đó bên cho vay chuyển giao tài sản cho bên đi vay sử dụng trong một thời hạn nhất định theo thỏa thuận, bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện vốn gốc và lãi cho bên cho vay khi đến hạn thanh toán.” Theo Nguyễn Minh Kiều (2011) cho rằng: “Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ ngân hàng cho khách hàng trong một thời gia nhất định với một khoản chi phí nhất định. Tín dụng ngân hàng chứa đựng ba nội dung: - Có sự chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ người sở hữu sang người sử dụng. - Sự chuyển nhượng này có thời hạn hay mang tính tạm thời. - Sự chuyển nhượng này có kèm theo chi phí.” Theo Trầm Thị Xuân Hương, Trần Huy Hoàng, Lại Tiến Dĩnh, Nguyễn Thanh Phong, Hoàng Thị Minh Ngọc, Hoàng Hải Yến, Dương Tấn Khoa, Cao Ngọc Thủy (2012) cho rằng: “Tín dụng là hình thức sử dụng vốn của ngân hàng thông qua việc chuyển giao vốn tín dụng cho khách hàng dưới hình thức bằng tiền hoặc tài sản mà khách hàng cam kết hoàn trả nợ và lãi đúng hạn.” 3
15. Theo Châu Văn Thưởng, Nguyễn Thành Huyên, Trần Quang Toản (2014) cho rằng: “Tín dụng (credit) là sự chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị tài sản vốn từ người sở hữu sang người sử dụng trong một khoản thời gian nhất định trên cơ sở tín nhiệm, người sử dụng vốn hiệu quả và có khả năng hoàn trả một lượng giá trị lớn hơn giá trị tài sản vốn ban đầu. Tín dụng ngân hàng gắn với sự chuyển nhượng quyền vốn với ba đặc tính là: tính tạm thời (chuyển nhượng có thời hạn), tính hoàn trả giá trị vốn ban đầu kèm theo tiền lãi và tính chất tín nhiệm của người sử dụng vốn có khả năng hoàn trả đúng hạn. Tín dụng ngân hàng là việc ngân hàng chấp thuận để khách hàng sử dụng một lượng tài sản (bằng tiền, tài sản thực hay uy tín) trên cơ sở tin nhiệm khách hàng có khả năng hoàn trả gốc và tiền lãi khi đến hạn. Ngân hàng cấp tín dụng bằng các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu, cho thuê tài chính, bảo lãnh và các nghiệp vụ khác.” 1.1.2 Phân loại tín dụng ngân hàng 1.1.2.1 Dựa vào mục đích tín dụng Theo Nguyễn Minh Kiều (2011) cho rằng: “Tín dụng ngân hàng có thể chia thành các loại sau: - Cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh công thương nghiệp: là khoản cho vay mà vốn vay được khách hàng sử dụng để bổ sung vốn cho nhu cầu mua sắm, xây dựng tài sản cố định phục vụ cho sản xuất kinh doanh; bổ sung vốn lưu động cho các doanh nghiệp - Cho vay tiêu dùng cá nhân: là khoản cho vay mà vốn vay được khách hàng sử dụng để phục vụ nhu cầu mua sắm tư liệu tiêu dùng, xây dựng hoặc sửa chửa nhà ở. - Cho vay mua bán bất động sản: là khoản cho vay mà vốn vay được khách hàng sử dụng để đầu tư kinh doanh bất động sản như đất đai, nhà hoặc công trình gắn liền với đất. - Cho vay sản xuất nông nghiệp: là khoản cho vay mà vốn vay được khách hàng sử dụng để bổ sung vốn cho nhu cầu kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp như trồng trọt, chăn nuôi. 4
16. - Cho vay kinh doanh xuất nhập khẩu: là khoản cho vay mà vốn vay được khách hàng sử dụng để bổ sung vốn hoạt động kinh doanh các sản phẩm, dịch vụ xuất khẩu ra nước ngoài.” 1.1.2.2 Dựa vào thời hạn tín dụng Theo thời hạn tín dụng, tín dụng ngân hàng có thể chia thành các loại sau: - Cho vay ngắn hạn: là cho vay có thời hạn dưới một năm. Mục đích của loại cho vay này thường là nhằm tài trợ cho việc đầu tư vào tài sản lưu động. - Cho vay trung hạn:là loại cho vay có thời hạn từ 1 đến 5 năm. Mục đích của loại cho vay này là nhằm tài trợ cho việc đầu tư vào tài sản cố định. - Cho vay dài hạn: là loại cho vay có thời hạn trên 5 năm. Mục đích của loại cho vay này thường là nhằm tài trợ đầu tư vào các dự án đầu tư. 1.1.2.3 Dựa vào mức độ tín nhiệm của khách hàng Theo mức độ tín nhiệm của khách hàng, tín dụng ngân hàng có thể chia thành các loại sau: - Cho vay không có đảm bảo: là loại cho vay không có tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của người khác mà chỉ dựa vào uy tín của bản thân khách hàng vay vốn để quyết định cho vay. - Cho vay có bảo đảm: là loại cho vay dựa trên cơ sở các bảo đảm cho tiền vay như thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh của một bên thứ ba nào khác. 1.1.2.4 Dựa vào phương thức cho vay Theo Trầm Thị Xuân Hương, Trần Huy Hoàng, Lại Tiến Dĩnh, Nguyễn Thanh Phong, Hoàng Thị Minh Ngọc, Hoàng Hải Yến, Dương Tấn Khoa, Cao Ngọc Thủy (2012) cho rằng : “Theo phương thức cho vay, tín dụng ngân hàng có thể chia thành các loại sau: 5
17. - Cho vay từng lần: là phương thức cho vay mà mỗi lân vay vốn khách hàng và ngân hàng phải thực hiện tất cả thủ tục vay vốn cần thiết và ký kết một hợp đồng tín dụng. - Cho vay theo hạn mức tín dụng: là phương thức cho vay mà ngân hàng và khách hàng xác định và thỏa thuận một hạn mức tín dụng trong một khoản thời gian nhất định. - Cho vay theo dự án đầu tư: là phương thức cho vay để thực hiện các dự án đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và các dự án đầu tư phục vụ đời sống. - Cho vay hợp vốn: là phương thức cho vay mà trong đó nhiều ngân hàng cùng cho vay đối với một nhu cầu vốn của một khách hàng. Trong cho vay hợp vốn phải có một ngân hànglàm đầu mối dàn xếp, phối hợp với các ngân hàng khác để cùng thực hiện. - Cho vay trả góp: là phương thức cho vay mà khi khách hàng vay vốn, ngân hàng và khách hàng xác định và thỏa thuận số lãi vốn vay phải trả cộng với số nợ gốc được chia ra để trả nợ theo nhiều kỳ hạn trong thời hạn cho vay. - Cho vay theo hạn mức tín dụng dự phòng:là phương thức cho vay mà ngân hàng cam kết đảm bảo sẵn sàng cho khách hàng vay vốn trong phạm vi hạn mức tín dụng nhất định. Ngân hàng và khách hàng thỏa thuận thời hạn hiệu lực của hạn mức tín dụng dự phòng, mức phí trả cho hạn mức tín dụng dự phòng. - Cho vay thông qua nghiệp vụ phát hành và sử dụng thẻ tín dụng: ngân hàng chấp nhận cho khách hàng được sử dụng vốn vay trong phạm vi hạn mức tín dụngđể thanh toán tiền mua hàng hóa, dịch vụ và rút tiền mặt tại máy rút tiền tự động hoặc điểm ứng tiền mặt là đại lý của tổ chức tín dụng. - Cho vay theo hạn mức thấu chi:là việc cho vay mà ngân hàng thỏa thuận bằng văn bản chấp thuận cho khách hàng chi vượt số tiền có trên tài khoản thanh toán của khách hàng. 1.1.2.5 Dựa vào phương thức hoàn trả nợ vay Theo Nguyễn Minh Kiều (2011) cho rằng: “Theo phương thức hoàn trả nợ vay, tín dụng ngân hàng có thể chia thành các loại sau: 6
18. - Cho vay chỉ có một kỳ hạn trả nợ hay còn gọi là cho vay trả nợ một lần khi đáo hạn. - Cho vay có nhiều kỳ hạn trả nợ hay còn gọi là cho vay trả góp - Cho vay trả nợ nhiều lần nhưng không có kỳ hạn nợ cụ thể mà tùy khả năng tài chính của mình người đi vay có thể trả nợ bất cứ lúc nào.” 1.1.2.6 Dựa vào loại khách hàng Theo Trầm Thị Xuân Hương, Trần Huy Hoàng, Lại Tiến Dĩnh, Nguyễn Thanh Phong, Hoàng Thị Minh Ngọc, Hoàng Hải Yến, Dương Tấn Khoa, Cao Ngọc Thủy (2012) cho rằng : “Căn cứ vào khách hàng vay - Cho vay khách hàng doanh nghiệp: là khoản cho vay áp dụng cho khách hàng là các tổ chức kinh tế. - Cho vay khách hàng cá nhân: là khoản cho vay áp dụng cho khách hàng là các cá nhân, hộ gia đình, tổ hợp tác.” 1.1.3 Vai trò của tín dụng ngân hàng 1.1.3.1 Đối với nền kinh tế Theo Châu Văn Thưởng, Nguyễn Thành Huyên, Trần Quang Toản (2014) cho rằng: “Thứ nhất, tín dụng ngân hàng thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và tạo việc làm bởi vì nó góp phần tăng trưởng đầu tư. Điều này xuất phát từ chức năng kinh tế cơ bản của thị trường tài chính nói chung và thị trường tín dụng ngân hàng nói riêng, đó là quá trình luân chuyển vốn từ những thủ thể (cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp và chính phủ) có nguồn vốn tạm thời nhàn rỗi đến những chủ thể tạm thời thiếu hụt nguồn vốn. Nếu không có ngân hàng, thì việc luân chuyển vốn giữa các chủ thể trong nền kinh tế sẽ gặp ách tắc, vốn nhàn rỗi không được khai thác hiệu quả. Vì vậy, kênh luân chuyển vốn qua ngân hàng có ý nghĩa rất lớn trong việc thúc đẩy tăng lượng vốn đầu tư cho nền kinh tế. 7
19. Tín dụng ngân hàng không chỉ làm tăng vốn mà còn đồng thời giúp phân bổ một cách có hiệu quả các nguồn nhân lực tài chính trong nền kinh tế bởi vì người tiết kiệm thường không đồng thời có cơ hội đầu tư sinh lời cao. Thông qua tín dụng ngân hàng mà vốn từ những người thiếu các dự án đầu tư hiệu quả được chuyển tới những người có các dự án đầu tư hiệu quả nhưng thiếu vốn. Người đi vay và ngân hàng đều nỗ lực sử dụng vốn hiệu quả để tránh không trả được nợ dẫn đến bị phát mại tài sản, giải thể hoặc phá sản. Kết quả là kinh tế tăng trưởng, tạo công ăn việc làm và năng suất lao động cao hơn. Tín dụng ngân hàng là người hỗ trợ đắc lực cho việc phát triển tín dụng thương mại thông qua chiết khấu thương phiếu. Qua đó tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển hoạt động mua bán giữa các doanh nghiệp và tăng trưởng kinh tế. So với kênh dẫn vốn thị trường chứng khoán thì tín dụng ngân hàng có vai trò quan trọng hơn nhiều do giảm được chi phí giao dịch và giảm thông tin bất cân xứng. Thứ hai, là công cụ điều tiết kinh tế xã hội của nhà nước. Thông qua việc đầu tư vốn tín dụng vào những ngành nghề, khu vực kinh tế trọng điểm sẽ thúc đẩy sự phát triển của các ngành nghề, khu vực kinh tế đó, hình thành nên cơ cấu kinh tế hiệu quả. Việt Nam đã thực hiện cho vay hỗ trợ lãi suất, bảo lãnh cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa vay ngân hàng. Thông qua lãi suất, tín dụng ngân hàng góp phần lưu thông tiền tệ, ổn định giá trị đồng tiền. Ở Việt Nam, tín dụng ngân hàng là kênh quan trọng truyền tải vốn tài trợ của nhà nước đến nông nghiệp, nông thôn, góp phần xóa đói giảm nghèo, ổn định chính trị và kinh tế - xã hội. 1.1.3.2 Đối với khách hàng Tín dụng ngân hàng đáp ứng kịp thời nhu cầu về số lượng và chất lượng vốn cho khách hàng. So với tín dụng thương mại và cho vay nặng lãi thì tín dụng ngân hàng có vai trò quan trọng đối với khách hàng. Với các ưu điểm như không bị hạn chế về thời gian vay, về mục đích sử dụng vốn, nhanh chóng, dễ tiếp cận và có khả năng đáp ứng được nhu cầu vốn lớn nên tín dụng ngân hàng thỏa mãn được nhu cầu đa dạng của khách 8
20. hàng. Qua đó, tín dụng ngân hàng giúp nhà đầu tư kịp thời tận dụng được những cơ hội kinh doanh, giúp các gia đình nâng cao chất lượng cuộc sống. Tín dụng ngân hàng góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho doanh nghiệp. So với việc sử dụng vốn chủ sở hữu thì tín dụng ngân hàng buộc trách nhiệm khách hàng phải hoàn trả vốn gốc và lãi trong thời hạn nhất định. Do đó khách hàng phải nỗ lực, tận dụng hết khả năng của mình để sử dụng vốn vay có hiệu quả nhằm đảm bảo nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng. 1.1.3.3 Đối với ngân hàng Tín dụng mang lại nguồn lợi nhuận lớn nhất cho ngân hàng. Tín dụng là hoạt động chủ lực, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng tài sản có (khoảng 70%) và mang lại nguồn thu nhập chủ yếu cho ngân hàng (70 đến 90%). Mặc dù trong hoạt động tín dụng đang có xu hướng giảm trên thị trường tài chính, nhưng tín dụng ngân hàng vẫn luôn là nghiệp vụ mang lại lợi nhuận quan trọng nhất đối với ngân hàng. Thông qua hoạt động tín dụng, ngân hàng mở rộng được các loại hình dịch vụ khác như thanh toán, thu hút tiền gửi, kinh doanh ngoại tệ, tư vấn Từ đó đa dạng hóa hoạt động kinh doanh, tăng lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro khi ngân hàng trung ương thắt chặt chính sách tiền tệ hoặc khi gặp rủi ro tín dụng. 1.2 Tổng quan về doanh nghiệp 1.2.1 Khái niệm doanh nghiệp Theo Khoản 7, Điều 4 Luật doanh nghiệp ban hành ngày 26 tháng 11 năm 2014, khái niệm về doanh nghiệp như sau: “Doanh nghiệp là tổ chức có tên riêng, có tài sản, có trụ sở giao dịch, được đăng ký thành lập theo quy định của pháp luật nhằm mục đích kinh doanh.” Theo Khoản 9, Điều 4 Luật doanh nghiệp ban hành ngày 26 tháng 11 năm 2014, khái niệm về doanh nghiệp Việt Nam như sau: “Doanh nghiệp Việt Nam là doanh nghiệp được thành lập hoặc đăng ký thành lập theo pháp luật Việt Nam và có trụ sở chính tại Việt Nam.” 9
21. 1.2.2 Các loại hình doanh nghiệp Theo Luật Doanh nghiệp ban hành ngày 26 tháng 11 năm 2014 thì doanh nghiệp có 5 loại hình chủ yếu: Theo Khoản 4, Điều 4,công ty trách nhiệm hữu hạnđược xác định như sau: “Công ty trách nhiệm hữu hạn bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên và công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên trở lên.” Theo Khoản 8, Điều 4, doanh nghiệp nhà nướcđược xác định như sau: “Doanh nghiệp nhà nước là doanh nghiệp do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.” Theo Khoản 1, Điều 110, công ty cổ phầnđược xác định như sau: “Công ty cổ phần là doanh nghiệp, trong đó: Vốn điều lệ được chia thành nhiều phần bằng nhau gọi là cổ phần; Cổ đông có thể là tổ chức, các nhân; số lượng cổ đông tối thiểu là 03 và không hạn chế số lượng tối đa; Cổ đông chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác của doanh nghiệp trong phạm vi số vốn đã góp vào doanh nghiệp; Cổ đông có quyền tự do chuyển nhượng cổ phần của mình cho người khác, trừ trường hợp quy định tại Khoản 3 Điều 119 và Khoản 1 Điều 126 của Luật Doanh nghiệp 2014.” Theo Khoản 1, Điều 183, doanh nghiệp tư nhân được xác định như sau: “Doanh nghiệp cá nhân là doanh nghiệp do một cá nhân làm chủ và tự chịu trách nhiệm bằng toàn bộ tài sản của mình về mọi hoạt động của doanh nghiệp.” Theo Khoản 8, Điều 2 Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam ban hành ngày 12 tháng 11 năm 1996 doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài được xác định như sau: “Doanh nghiệp100% vốn đầu tư nước ngoài là doanh nghiệp do nhà đầu tư nước ngoài đầu tư 100% vốn tại Việt Nam.” 10
22. 1.3 Cơ sở lý luận về tín dụng doanh nghiệp 1.3.1 Nguyên tắc và điều kiện cấp tín dụng doanh nghiệp 1.3.1.1 Nguyên tắc vay vốn Việc vay vốn ngắn hạn là nhu cầu tự nguyện của khách hàng và là cơ hội của để ngân hàng cấp tín dụng và thu lợi nhuận từ hoạt động của mình.Tuy nhiên, cấp tín dụng liên quan đến việc sử dụng vốn huy động của khách hàng nên phải tuân thủ theo những nguyên tắc nhất định. Nói chung khách hàng vay vốn của ngân hàng phải đảm bảo hai nguyên tắc: - Sử dụng vốn đúng mục đích đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. - Hoàn trả nợ gốc và lãi vốn vay đúng thời hạn đã thỏa thuận trong hợp đồng tín dụng. 1.3.1.2 Điều kiện vay Theo quy chế cho vay khách hàng do Ngân hàng Nhà nước ban hành, các điều kiện vay vốn khách hàng cần có bao gồm: - Có năng lực pháp luật dân sự, năng lực hành vi dân sự và chịu trách nhiệm dân sự theo quy định của pháp luật. - Có mục đích vay vốn hợp pháp. - Có khả năng tài chính đảm bảo trả nợ trong thời hạn cam kết. - Có phương án sản xuất kinh doanh, dịch vụ khả thi và có hiệu quả. - Thực hiện các quy định về đảm bảo tiền vay theo quy định của Chính phủ và hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. 1.3.2 Hồ sơ tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp Khi có nhu cầu vay vốn, khách hàng gửi cho tổ chức tín dụng một bộ hồ sơ vay vốn bao gồm giấy đề nghị vay vốn và các tài liệu cần thiết chứng minh đủ điều kiện vay vốn. 11
23. Khách hàng phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác và hợp pháp của các tài liệu gửi cho tổ chức tín dụng. Tổ chức tín dụng hướng dẫn các loại tài liệu khách hàng cần gửi cho tổ phù hợp với đặc điểm cụ thể của từng loại khách hàng, loại cho vay và khoản vay. Thông thường bộ hồ sơ vay vốn gồm có: - Giấy đề nghị vay vốn. - Giấy tờ chứng minh tư cách pháp nhân của khách hàng, chẳng hạn như giấy phép thành lập, quyết định bổ nhiệm giám đốc, điều lệ hoạt động. - Phương án sản xuất kinh doanh và kế hoạch trả nợ, hoặc dự án đầu tư. - Báo cáo tài chính của thời kỳ gần nhất. - Các giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh nợ vay. - Các giấy tờ liên quan khác nếu cần thiết. 1.3.3 Quy trình cấp tín dụng Quy trình tín dụng là bảng tổng hợp mô tả các bước đi cụ thể từ khi tiếp nhận nhu cầu vay vốn của khách hàng cho đến khi ngân hàng ra quyết định cho vay, giải ngân và thanh lý hợp đồng tín dụng. Bảng 1.1 Bảng tóm tắt quy trình tín dụng Nhiệm vụ của ngân Các giai đoạn Nguồn và nơi cung Kết quả của mỗi giai hàng ở mỗi giai của quy trình cấp thông tin đoạn đoạn Lập hồ sơ đề Khách hàng đi vay Tiếp xúc, phổ iến và Hoàn thành bộ hồ sơ nghị cấp tín cung cấp thông tin. hướng dẫn khách để chuyển sang giai dụng hàng lập hồ sơ vay đoạn sau. vốn. Phân tích tín Hồ sơ đề nghị vay từ Tổ chức thẩm định về Báo cáo kết quả thẩm dụng giai đoạn trước chuyển các mặt tài chính và định để chuyển sang sang. phi tài chính do các bộ phận có thẩm 12
24. Các thông tin bổ sung cá nhân hoặc bộ phận quyền để quyết định từ phỏng vấn, hồ sơ thẩm định thực hiện. cho vay. lưu trữ Quyết định tín Các tài liệu và thông Quyết định cho vay Quyết định cho vay dụng tin từ giai đoạn trước hoặc từ chối cho vay hoặc từ chối tùy theo chuyển sang và báo dựa vào kết quả phân kết quả thẩm định. cáo kết quả thẩm định. tích. Tiến hành các thủ tục Các thông tin bổ sung. pháp lý như ký hợp đồng tín dụng, hợp đồng công chứng và các loại hợp đồng khác. Giải ngân Quyết định cho vay và Thẩm định các chứng Chuyển tiền vào tài các hợp đồng liên từ theo các điều kiện khoản tiền gửi của quan. của hợp đồng tín khách hàng hoặc Các chứng từ làm cơ dụng trước khi phát chuyển trả cho nhà sở giải ngân. tiền vay. cung cấp theo yêu cầu của khách hàng. Giám sát và Các thông tin nội bộ Phân tích hoạt động Báo cáo kết quả giám thanh lý tín ngân hàng. tài khoản, báo cáo tài sát và đưa ra các giải dụng Các báo cáo tài chính chính, kiểm tra mục pháp xử lý. theo định kỳ của đích sử dụng vốn vay. Lập các thủ tục để khách hàng. Tái xét và xếp hạng thanh lý tín dụng. Các thông tin khác. tín dụng. Thanh lý hợp đồng tín dụng. 1.3.3.1 Lập hồ sơ đề nghị cấp tín dụng Lập hồ sơ tín dụng là khâu căn bản đầu tiên của quy trình tín dụng, nó được thực hiện ngay khi cán bộ tín dụng tiếp xúc với khách hàng có nhu cầu vay vốn. Nhìn chung, một bộ hồ sơ đề nghị cấp tín dụng cần thu thập từ khách hàng những thông tin sau: 13
25. - Thông tin về năng lực pháp lý và năng lực hành vi của khách hàng. - Thông tin về khả năng sử dụng và hoàn trả vốn của khách hàng. - Thông tin về đảm bảo tín dụng. - Để thu thập được các thông tin căn bản như trên, ngân hàng thường yêu cầu khách hàng phải lập và nộp cho ngân hàng các loại giấy tờ sau: - Giấy đề nghị vay vốn. - Giấy tờ chứng minh tư cách pháp nhân của khách hàng, quyết định bổ nhiệm giám đốc, điều lệ hoạt động. - Phương án sản xuất kinh doanh và kế hoạch trả nợ hoặc phương án đầu tư. - Báo cáo tài chính của thời kỳ gần nhất. - Các giấy tờ liên quan đến tài sản thế chấp, cầm cố hoặc bảo lãnh cho vay. - Các giấy tờ liên quan khác nếu cần thiết. 1.3.3.2 Phân tích tín dụng Phân tích tín dụng là phân tích khả năng hiện tại và tiềm tang của khách hàng về sử dụng vốn tín dụng, khả năng hoàn trả và khả năng thu hồi vốn vay cả gốc và lãi. Mục tiêu của phân tích tín dụng là tìm kiếm những tình huống có thể dẫn đến rủi ro cho ngân hàng, tiên lượng khả năng kiểm soát những loại rủi ro đó và dự kiến các biện pháp phòng ngừa và hạn chế thiệt hại có thể xảy ra. Mặt khác, phân tích tín dụng còn quan tâm đến việc kiểm tra tính chân thực của hồ sơ vay vốn mà khách hàng cung cấp, từ đó nhận định về thái độ trả nợ của khách hàng làm cơ sở quyết định cho vay. 1.3.3.3 Quyết định và ký hợp đồng tín dụng Quyết định tín dụng là quyết định cho vay hoặc từ chối đối với một bộ hồ sơ vay vốn của khách hàng. Đây là khâu cực kỳ quan trọng trong quy trình tín dụng vì nó ảnh hưởng rất lớn đến các khâu sau và ảnh hưởng đến uy tín và hiệu quả hoạt động tín dụng của ngân hàng. Một điều không may là khâu quan trọng này lại là khâu khó xử lý nhất và 14
26. thường dễ phạm phải sai lầm nhất. Có hai loại sai lầm cơ bản thường xảy ra trong khâu này: - Quyết định chấp thuận cho vay đối với một khách hàng không tốt. - Từ chối cho vay một khách hàng tốt. 1.3.3.4 Giải ngân Giải ngân là khâu tiếp theo sau khi hợp đồng tín dụng đã được ký kết. Giải ngân là phát tiền vay cho khách hàng trên cơ sở mức tín dụng đã cam kết trong hợp đồng. Tuy là khâu tiếp theo sau của quyết định tín dụng, nhưng giải ngân cũng là khâu quan trọng vì nó cũng có thể góp phần phát hiện và chấn chỉnh kịp thời nếu có sai sót ở các khâu trước. Ngoài ra, cách thức giải ngân còn góp phần kiểm tra và kiểm soát xem vốn tín dụng có được sử dụng đúng mục đích cam kết hay không. Nguyên tắc giải ngân là luôn luôn gắn liền vận động tiền tệ với vận động hàng hóa hoặc dịch vụ đối ứng nhằm đảm bảo khả năng thu hồi nợ sau này. Tuy vậy, giải ngân cũng phải tuân thủ nguyên tắc đảm bảo thuận lợi tránh gây khó khăn và phiền hà cho khách hàng. 1.3.3.5 Giám sát tín dụng Giám sát tín dụng là khâu khá quan trọng nhằm mục tiêu bảo đảm cho tiền vay được sử dụng đúng mục đích đã cam kết, kiểm soát rủi ro tín dụng, phát hiện và chấn chỉnh kịp thời những sai phạm có thể ảnh hưởng đến khả năng thu hồi nợ sau này. Các phương pháp giám sát tín dụng có thể áp dụng bao gồm: - Giám sát hoạt động tài khoản của khách hàng tại ngân hàng. - Phân tích các báo cáo tài chính của khách hàng theo định kỳ. - Giám sát khách hàng thông qua việc trả lãi định kỳ. - Viếng thăm và kiểm soát địa điểm hoạt động sản xuất kinh doanh hoặc nơi cư ngụ của khách hàng đứng tên vay vốn. - Kiểm tra các hình thức bảo đảm tiền vay. 15
27. - Giám sát hoạt động khách hàng thông qua mối quan hệ với khách hàng khác. - Giám sát khách hàng thông qua những thông tin thu thập khác. 1.3.3.6 Thanh lý hợp đồng tín dụng Thanh lý hợp đồng tín dụng có thể xảy ra do khách hàng vi phạm hợp đồng hoặc do khoản vay đã đến hạn. Đây là khâu kết thúc của quy trình tín dụng. Khâu này gồm các việc quan trọng cần xử lý: - Thu nợ: Ngân hàng tiến hành thu nợ khác hàng theo đúng những điều khoản đã cam kết trong hợp đồng tín dụng. Tùy theo tính chất của khoản vay và tình hình tài chính của khách hàng, hai bên có thể thỏa thuận và lựa chọn một trong những hình thức thu nợ sau: +Thu nợ gốc và lãi một lần khi đáo hạn. + Thu nợ gốc một lần khi đáo hạn và thu lãi theo định kỳ. + Thu nợ gốc và lãi theo nhiều kỳ hạn. Nếu đến hạn trả nợ mà khách hàng không có khả năng trả nợ thì ngân hàng có thể xem xét cho gia hạn nợ hoặc chuyển sang nợ quá hạn để sau này có biện pháp xử lý thích hợp nhằm đảm bảo thu hồi nợ. - Tái xét hợp đồng tín dụng: Thực chất là tiến hành phân tích tín dụng trong điều kiện khoản tín dụng đã được cấp nhằm mục tiêu đánh giá chất lượng tín dụng, phát hiện rủi ro để có hướng xử lý kịp thời. - Thanh lý hợp đồng tín dụng: Nếu hết thời hạn của hợp đồng tín dụng và khách hàng đã hoàn tất các nghĩa vụ trả nợ cả gốc và lãi thì ngân hàng và khách hàng làm thủ tụcthanh lý hợp đồng tín dụng, giải chấp tài sản nếu có và lưu hồ sơ vay vốn của khách hàng vào kho lưu trữ. Trong trường hợp này, hai bên ngân hàng và khách hàng tiến hành thanh lý hợp đồng tín dụng mặc nhiên. Trong trường hợp ngân hàng giám sát và phát hiện thấy khách hàng vi phạm những cam kết ghi trong hợp đồng tín dụng nghiêm trọng 16
28. có thể ảnh hưởng đến khả năng thu hồi nợ sau này, ngân hàng có thể đề nghị và tiến hành thanh lý hợp đồng tín dụng bắt buộc. 1.4 Một số chỉ tiêu đánh giá quy mô tín dụng Doanh số cho vay: là chỉ tiêu phản ánh tất cả các khoản tín dụng mà ngân hàng đã phát ra cho vay trong một khoản thơi gian nào đó, không kể món vay đó đã thu hồi về hay chưa. Doanh số cho vay thường được xác định theo tháng, quý, năm. Doanh số thu nợ: là toàn bộ các món nợ mà ngân hàng đã thu về từ các khoản cho vay của ngân hàng kể cả năm nay và những năm trước đó. Dư nợ cho vay: là chỉ tiêu phản ánh tại một thời điểm xác định nào đó ngân hàng hiện còn cho vay bao nhiêu và đây cũng là khoản mà ngân hàng cần phải thu về. Dư nợ cho vay = Doanh số cho vay - Doanh số thu nợ + Dư nợ đầu quý Theo Điều 10 Thông tư số 02/2013 Quy định về phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro và việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có phân loại nợ như sau: “Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thức hiện phân loại nợ theo 5 nhóm như sau: Nhóm 1 (Nợ đủ tiêu chuẩn) bao gồm Nợ trong hạn và được đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ cả nợ gốc và lãi đúng hạn. Nợ quá hạn dưới 10 ngày và được đánh giá là có khả năng thu hồi đầy đủ nợ gốc và lãi bị quá hạn và thu hồi đầy đủ nợ gốc và lãi còn lại đúng thời hạn. Nhóm 2 (Nợ cần chú ý) bao gồm Nợ quá hạn từ 10 ngày đến 20 ngày. Nợ điều chỉnh kỳ hạn trả nợ lần đầu . Nhóm 3 (Nợ dưới tiêu chuẩn) bao gồm 17
29. Nợ quá hạn từ 91 ngày đến 180 ngày. Nợ gia hạn nợ lần đầu . Nợ được miễn hoặc giảm lãi do khách hàng không đủ khả năng trả lãi đầy đủ theo hợp đồng tín dụng . Nhóm 4 (Nợ nghi ngờ) bao gồm Nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày. Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu. Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai. Nhóm 5 (Nợ có khả năng mất vốn) bao gồm Nợ quá hạn trên 360 ngày. Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần đầu quá hạn 90 ngày trở lên theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần đầu. Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ hai quá hạn theo thời hạn trả nợ được cơ cấu lại lần thứ hai. Nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ lần thứ ba trở lên, kể cả chưa bị quá hạn hoặc đã quá hạn.” Theo Khoản 8, Điều 3 Thông tư 02/2013 có khái niệm về nợ xấu được xác định là: “Nợ xấu là nợ thuộc các nhóm 3, 4 và 5.” 18
30. CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH TÌNH HÌNH HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG DOANH NGHIỆP TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH BÌNH THUẬN GIAI ĐOẠN 2012-2014. 2.1 Giới thiệu khái quát về Agribank chi nhánh Bình Thuận 2.1.1 Lịch sử hình thành Tên đầy đủ: Ngân hàng Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn Việt Nam chi nhánh Bình Thuận. Tên viết tắt: NHNo&PTNT chi nhánh Bình Thuận Tên giao dịch:Agribank chi nhánh Bình Thuận. Địa chỉ: 02-04 Trưng Trắc, Thành phố Phan Thiết, Tỉnh Bình Thuận. Số điện thoại: 062.3818850. Số Fax: 062.3819604 Thực hiện chủ trương chuyển đổi hoạt động từ cơ chế bao cấp sang chuyên doanh theo Nghị định 53/HĐBT ngày 26/06/1988, Ngân hàng Phát triển Nông nghiệp (NHPTNo) Thuận Hải trực thuộc NHPTNo Việt Nam chính thức được thành lập tại Quyết định số 20 của Tổng Giám đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Tháng 4/1992, sau khi đượcQuốc hội và Chính phủ chuẩn y, sau 16 năm hợp nhất, 2 tỉnh Bình Thuận và Ninh Thuận được trở về địa giới hành chính cũ như trước năm 1975. Và NHNo Bình Thuận tách thành 02 chi nhánh là NHNo tỉnh Bình Thuận và NHNo tỉnh Ninh Thuận. Từ ngày 15/11/1996, NHNo tỉnh Bình Thuận được gọi tên mới là Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Bình Thuận (NHNo&PTNT Bình Thuận). Ngày 12/12/2002, NHNo&PTNT Bình Thuận di dời văn phòng đến địa chỉ số 02-04 đường Trưng Trắc, thành phố Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận, tọa lạc tại trung tâm thành phố Phan Thiết, thuận lợi cho việc giao dịch đối với khách hàng trong và ngoài tỉnh. 19
31. Mạng lưới của NHNo&PTNT Bình Thuận đã mở rộng ra các huyện, thành phố trên toàn tỉnh, đến nay gồm 1 chi nhánh loại 1, 14 chi nhánh loại 3, thành phố và 7 Phòng giao dịch trực phân bố đều ở các huyện, thành phố của tỉnh Bình Thuận, thuận tiện cho khách hàng giao dịch, thu hẹp khoảng cách giữa khách hàng và ngân hàng. 2.1.2 Cơ cấu tổ chức các phòng ban 2.1.2. Sơ đồ cơ cấu tổ chức Sơ đồ này thể hiện sự giám sát chặt chẽ của ban lãnh đạo và điều này sẽ giúp cho mỗi phòng ban có trách nhiệm cao hơn trong công việc được giao và thể hiện tính chuyên nghiệp đối với từng lĩnh vực của mình. 20
32. 2.1.2.2 Chức năng từng phòng ban Phòng kế toán – Ngân quỹ: Thực hiện hạch toán, tổng hợp, lưu trữ hồ sơ trong lĩnh vực kinh doanh, quản lý ngân quỹ liên quan đến hoạt động ngân hàng, xử lý chỉ tiêu hoạt động tài chính, quyết toán thu chi, quỹ tiền lương của Agribank chi nhánh Bình Thuận. Phòng điện toán: Thực hiện tổng hợp, thống kê và lưu trữ số liệu, thông tin của các nghiệp vụ liên quan đến hạch toán, kế toán thống kê, hạch toán nghiệp vụ, tín dụng và các hoạt động khác phục vụ cho hoạt động kinh doanh. Phòng tín dụng: Phân tích kinh tế theo ngành nghề, kinh tế kỹ thuật, danh mục khách hàng; thẩm định dự án để lựa chọn biện pháp cho vay an toàn và đạt hiệu quả cao rồi đề xuất cho vay các dự án tín dụng. Thường xuyên phân loại dư nợ, phân tích nợ quá hạn, tìm nguyên nhân và đề xuất hướng khắc phục. Phòng kinh doanh ngoại hối: Thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ, kiều hối và chuyển tiền, mở tài khoản khách hàng nước ngoài. Thực hiện công tác thanh toán quốc tế thông qua mạng SWIFT Agribank. Phòng kiểm tra kiểm soát nội bộ: Xây dựng chương trình công tác và sơ kết, tổng kết chuyên đề theo định kỳ hằng năm, quý phù hợp với chương trình công tác kiểm tra, kiểm soát của Agribank chi nhánh Bình Thuận. Tổ chức kiểm tra, xác minh, tham mưu cho Giám đốc giải quyết đơn thư thuộc thẩm quyền. Phòng hành chính – Nhân sự: Xây dựng và triển khai chương trình giao ban nội bộ chi nhánh trực thuộc trên địa bàn, trực tiếp làm Thư ký tổng hợp cho Giám đốc. Trực tiếp thực hiện chế độ tiền lương, chế độ bảo hiểm, quản lý lao động, theo dõi thực hiện nội quy lao động, thỏa ước lao động tập thể. Phòng công đoàn: Đại diện và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của cán bộ nhân viên lao động. Tổ chức phong trào thi đua lao động trong các cấp cán bộ. Phòng dịch vụ Marketing: Trực tiếp thực hiện nhiệm vụ tư vấn, tiếp thị, giới thiệu sản phẩm dịch vụ ngân hàng cho khách hàng, tiếp nhận các ý kiến phản hồi từ khách 21
33. hàng về dịch vụ, tiếp thu, đề xuất, hướng dẫn, cải tiến nâng cao chất lượng, hiệu quả dịch vụ. Phòng kế hoạch: Quản lý thông tin về kế hoạch và tình hình thực hiện kế hoạch, thông tin phòng ngừa rủi ro và quản lý rủi ro về lĩnh vực nguồn vốn và kinh doanh tiền tệ. Chi nhánh loại 3: Là chi nhánh trực thuộc NHNo&PTNT chi nhánh Bình Thuận. Thực hiện huy động vốn, cho vay và cung cấp các sản phẩm dịch vụ tài chính ngân hàng. 2.1.3 Khả năng cạnh tranh Đây là giai đoạn phát triển nhanh của nền kinh tế Việt Nam nói chung và Bình Thuận nói riêng, đặc biệt là sau khi Việt Nam gia nhập WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới), kéo theo nhu cầu về vốn vay và sử dụng các dịch vụ ngân hàng của các doanh nghiệp ngày càng tăng. Với sự phát triển nhanh về du lịch, Bình Thuận được nhiều NHTM cổ phần quan tâm và mở chi nhánh, phòng giao dịch nhằm tìm kiếm cơ hội kinh doanh và mở rộng mạng lưới hoạt động. Nhiều chi nhánh, phòng giao dịch trong giai đoạn này lần lượt ra đời, cho đến nay trên địa bàn tỉnh Bình Thuận có sự hiện diện của 17 NHTM, 1 NH phát triển, 1 NHCSXH, 25 quỹ tín dụng nhân dân, với 95 điểm giao dịch. Trong đó,NHNo&PTNT có 22 điểm giao dịch, cùng với sự lãnh đạo sang suốt của ban giám đốc NHNo&PTNT hội sở tỉnh Bình Thuận về chính sách huy động vốn và khuyến khích người dân và các doanh nghiệp trên toàn tỉnh vay vốn với lãi suất cố định tại thời điểm ký kết hợp đồng nên khả năng cạnh tranh của Agribank với các ngân hàng khác trong toàn tỉnh là ổn định. Cụ thể là năm 2014, Agribank có dư nợ cho vay doanh nghiệp chiếm 32,79% trong tổng dư nợ cho vay của doanh nghiệp trong toàn tỉnh, tương đương với 2.751 tỷ đồng, do chi nhánh của Agibank có mặt hầu như khắp các huyện trong tỉnh nên chiếm lợi thế cao so với các doanh nghiệp trên cùng địa bàn. Bên cạnh đó, lượng khách hàng đến với Agribank là 401 khách hàng so với 1.157 khách hàng đi vay vốn trong tỉnh Bình Thuận, chiếm 34,66%, cho thấy lượng khách hàng trong tỉnh đến với ngân hàng là đáng kể, ngân 22
34. hàng cần có những sản phẩm dịch vụ tốt nhằm giữ lượng khách hàng tiếp tục giao dịch cũng như tiềm kiếm khách hàng tiềm năng trong tương lai. 2.1.4 Kết quả hoạt động kinh doanh NHNo&PTNT chi nhánh Bình Thuận luôn là một trong những chi nhánh hàng đầu toàn tỉnh về kết quả kinh doanh, liên tục từ năm 2000 đến nay chi nhánh đều đạt danh hiệu lá cờ đầu của tỉnh, đó là nhờ vào sự chỉ đạo đúng đắn của ban lãnh đạo ngân hàng và sự nỗ lực của tập thể nhân viên đạt được kết quả tốt nhất trong thời điểm nền kinh tế nước ta còn gặp nhiều khó khăn sau cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu, kết quả kinh doanh của ngân hàng khá biến động qua các năm. Biểu đồ 2.1.Kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 Đvt: tỷ đồng 1,400 1,250 1,250 1,200 1,061 1,061 1,038 1,038 1,002 1,002 1,000 896 834 800 Doanh thu Chi phí 600 Lợi nhuận 400 248 227 200 142 - Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận 23
35. Biểu đồ 2.2.Tỷ lệ về kết quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 % 60% 2.21% -6.95% Lợi nhuận Chi phí Doanh thu -16.96% -10.58% -42.74% Năm 2013 Năm 2014 Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Doanh thu qua có sự biến động qua các năm, cụ thể là doanh thu năm 2013 là 1.038 tỷ đồng, giảm 16,96% so với năm 2012 và doanh thu đạt 1.061 tỷ đồng năm 2014, tăng nhẹ 2,21% so với năm 2014. Chi phí giảm qua các năm cho thấy ngân hàng có những chính sách cắt giảm bớt những chi phí không đáng kể và do hoạt động quản lý của ngân hàng tốt. Chi phí của ngân hàng năm 2013 là 896 tỷ đồng, giảm đến 10,58% so với năm 2012 và năm 2014 chi phí chỉ còn 834tỷ đồng, giảm 62 tỷ đồng, tương ứng với tỷ lệ 6,95%. Từ những phân tích trên, lợi nhuận năm 2014 của NHNo&PTNT chi nhánh Bình Thuận là 227 tỷ đồng tăng 60% so với tỷ lệ giảm 42,74% vào năm 2013, cho thấy năm 2014 ngân hàng kinh doanh có hiệu quả hơn so với năm 2013. Vì vậy, ngân hàng cần phải duy trì phương án kinh doanh như năm 2014, để ngân hàng ngày một phát triển và mở rộng mạng lưới kinh doanh của ngân hàng. 24
36. 2.2 Phân tích tình hình huy động vốn và cho vay Bảng 2.1. Tình hình huy động vốn và cho vay của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 ĐVT: tỷ đồng Năm Năm Năm Năm So sánh (%) Chỉ tiêu 2012 2013 2014 2013/2012 2014/2013 Tổng vốn huy động 5.266 6.139 7.154 16,58% 16,53% Doanh số cho vay 9.902 12.090 13.208 22,10% 9,25% Doanh số thu nợ 8.709 10.404 11.975 19,46% 15,10% Tổng dư nợ 6.542 8.240 9.168 25.96% 11,26% Nợ xấu 58 60 65 3,45% 8,33% Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Qua bảng số liệu trên ta có thể thấy được nguồn vốn huy động tăng đều qua các năm. Cụ thể là từ 5.266 tỷ đồng năm 2012 tăng lên 6.139 tỷ đồng năm 2013, tương ứng với tỷ lệ 16,58% và nguồn vốn huy động năm 2014 đạt 7.154 tỷ đồng, tăng 16,53% so với năm 2013. Nhờ đó, mà doanh số cho vay được tính lũy kế cộng dồn qua các năm tăng cao. Doanh số cho vay năm 2013 đạt 9.902 tỷ đồng, tăng 2.188 tỷ đồng so với năm 2012, và năm 2014 doanh số cho vay là 13.208 tỷ đồng, tăng 9,25% so với năm 2013. Đó là nhờ vào ngân hàng có những chính sách hỗ trợ khách hàng vay vốn để sản xuất nông nghiệp, thủy sản, và khuyến khích các doanh nghiệp trong toàn tỉnh sản xuất công nghiệp và cung cấp các sản phẩm thương mại và dịch vụ. Bên cạnh đó, doanh số thu nợ trên địa bàn liên tục tăng qua các năm. Doanh số thu nợ của Agribank chi nhánh Bình Thuận năm 2012 là 8.709 tỷ đồng, tăng lên 10.404 tỷ đồng vào năm 2013, tương ứng với tỷ lệ là 19,46%. Năm 2014 doanh số tiếp tục tăng lên 1.571tỷ đồng, tương ứng với tỷ lệ là 15,10%, doanh số thu nợ đạt ở mức 11.975 triệu 25
37. đồng, cho thấy công tác thu hồi nợ của ngân hàng đạt hiệu quả cao, góp phần làm giảm rủi ro tìm ẩn trong tương lai và nâng cao chất lượng tín dụng. Biểu đồ 2.3.Tình hình huy động vốn và cho vay của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 Đvt: tỷ đồng 14,000 13,208 12,090 11,975 12,000 10,404 9,902 10,000 9,168 8,709 8,240 8,000 7,154 Năm 2012 6,542 6,139 Năm 2013 6,000 Năm 2014 5,266 4,000 2,000 65 60 58 0 Tổng vốn Doanh số Doanh số Tổng dư Nợ xấu huy động cho vay thu nợ nợ Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Ngoài ra, tổng dư nợ cho vay qua các năm đều tăng qua các năm. Cụ thể là năm 2013 là 8.240tỷ đồng, tăng 25,96% so với năm 2012, dư nợ cho vay của ngân hàng năm 26
38. 2014 đạt 9.168 tỷ đồng, tăng 928 tỷ đồng so với năm 2013, từ đó cho thấy công tác quản lý tín dụng của ngân hàng khá tốt. Tuy nhiên, nợ xấu tăng nhẹ từ 58 tỷ đồng năm 2012 lên 60 tỷ đồng vào năm 2013 và tiếp tục tăng vào năm 2014 đến 65 tỷ đồng, tỷ lệ tăng tương ứng là 3,45% năm 2013 và tăng lên 8,33% năm 2014. Nguyên nhân là do trong năm 2013 và 2014 tình hình nông nghiệp ở địa phương vẫn còn chịu sự tác động của suy thoái kinh tế, làm ảnh hưởng đến đời sống nông dân Bình Thuận, nên công tác thu hồi nợ gặp khó khăn theo. Năm 2012 – 2014 tỷ lệ nợ xấu tại ngân hàng luôn duy trì trong khoảng 0,70% đến 0,89%, từ đó làm giảm rủi ro tín dụng tại ngân hàng. 2.3 Phân tích hoạt động tín dụng doanh nghiệp 2.3.1 Phân tích hoạt động tín dụng doanh nghiệp 2.3.1.1 Tín dụng doanh nghiệp theo thời gian Bảng 2.2. Tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp theo thời gian của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 ĐVT: tỷ đồng Năm Năm Năm Năm So sánh (%) Chỉ tiêu 2012 2013 2014 2013/2012 2014/2013 Ngắn hạn 1.697 2.157 2.340 27,11% 8,48% Trung và dài hạn 585 715 412 22,22% -42,38% Tổng 2.282 2.872 2.752 25,85% -4,18% Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Qua bảng số liệu ta thấy tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp không ổn định, cụ thể năm 2013 tổng dư nợ cho vay của doanh nghiệp là 2.872 tỷ đồng, tăng 1,26 lần so với năm 2012. Dư nợ cho vay ngắn hạn của ngân hàng đạt 2.157 tỷ đồng, tăng 27,11% so với năm 2012. Dư nợ cho vay trung và dài hạn tăng từ 585 tỷ đồng năm 2012 lên 715 tỷ đồng năm 2013 với tỷ lệ là 22,22%, Trong đó, vay ngắn hạn năm 2013 chiếm tỷ trọng 27
39. 75,10% trong tổng dư nợ cho vay của doanh nghiệp, cho vay trung và dài hạn chỉ chiếm 24.90%. Biểu đồ 2.4.Tỷ trọng cơ cấu dư nợ tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng theo thời hạn qua 3 năm 2012 – 2014 Năm 2012 Năm 2013 25.64% 24.90% 74.36% 75.10% Năm 2014 14.97% Ngắn hạn 85.03% Trung và dài hạn Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Đây là một tỷ trọng an toàn vì cho vay ngắn hạn có rủi ro thấp hơn cho vay trung và dài hạn.Kết quả này chứng tỏ ngân hàng có các chính sách khuyến khích các doanh nghiệp trong tỉnh đến vay vốn để phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh. Cụ thể là tình hình lãi suất trong giai đoạn 2012-2014 có xu hướng giảm, cụ thể là năm 2012 lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa là 13%, đến năm 2013 ngân hàng Nhà nước quy định áp trở 28
40. lại trần lãi suất cho vay ngắn hạn đối đa của của tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với 5 lĩnh vực ưu tiên: nông nghiệp, nông thôn; xuất khẩu; công nghiệp hỗ trợ; doanh nghiệp nhỏ và vừa; doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao giảm 11%/năm xuống 10%/năm. So với cuối năm 2012, lãi suất cho vay trung và dài hạn của các TCTD trên địa bàn giảm từ 2-3% nên dư nợ cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp trung và dài hạn tăng 22,22%. Đến năm 2014 thì tổng dư nợ cho vay của doanh nghiệp giảm còn 4,18% so với năm 2013, đạt 2.752 tỷ đồng, trong đó cho vay ngắn hạn đạt 2.340tỷ đồng tăng 8,48%, dư nợ cho doanh nghiệp vay trung và dài hạn chỉ đạt 412 tỷ đồng, giảm mạnh 42,38% so với năm 2013. Tỷ trọng dư nợ cho doanh nghiệp vay trung và dài hạn giảm xuống còn 14,97%, và vay ngắn hạn chiếm 85,03%. Do trong năm 2014, NHNN tiếp tục giảm lãi suất cho vay bằng đồng Việt Nam. Lãi suất cho vay ngắn hạn của năm 2014 tối đa là 7%, vì vậy dư nợ cho vay ngắn hạn tăng 8,48%. Lãi suất cho vay trung và dài hạn từ 8,5%/năm – 10%/ năm, tuy nhiên do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế vẫn còn tác động đến các doanh nghiệp của địa phương làm các doanh nghiệp thu hẹp quy mô sản xuất, chỉ đầu tư đầu tư các dự án nhỏ, ngắn hạn, hạn chế các dự án lớn nhằm tránh tổn thất lớn cho công ty. Nên tỷ lệ cho vay trung và dài hạn giảm 8,48% so với năm 2013. 2.3.1.2. Tín dụng doanh nghiệp theo loại hình doanh nghiệp Công ty trách nhiệm hữu hạn có dư nợcho vay chiếm tỷ trong cao nhất trong các loại hình doanh nghiệp mà ngân hàng cho vay, năm 2012 công ty TNHH chiếm 64,85% trong tổng dư nợ cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp. Dư nợ cho vay của công ty TNHH là 1.706 tỷ đồng vào năm 2013, tăng 226 tỷ đồng so với năm 2012, nhưng tỷ trọng giảm xuống còn 59,40%. Đến năm 2014 tỷ trọng của loại hình doanh nghiệp này giảm xuống tiếp còn 59,38%, và dư nợ cho vay đạt 1.634 tỷ đồng, giảm 4.22% so với năm 2013. Đây là loại hình doanh nghiệp phổ biến tại địa phương, nên trong năm 2013 ngân hàng có nhiều chính sách duy trì công tác tín dụng với các công ty TNHH, vì vậy tỷ lệ này tăng 15,27% so với năm 2012. Nhưng đến năm 2014, tình hình kinh tế địa phương khó khăn, các công ty giảm quy mô hoạt động lại, ít vay của ngân hàng nên tỷ lệ này giảm xuống. 29
41. Bảng 2.3. Tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp theo loại hình doanh nghiệp của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 ĐVT: tỷ đồng Năm Năm Năm Năm So sánh (%) Chỉ tiêu 2012 2013 2014 2013/2012 2014/2013 Công ty cổ phần 359 665 617 85,24% -7,22% Công ty TNHH 1.480 1.706 1.634 15,27% -4,22% Doanh nghiệp tư nhân 434 491 492 13,13% 0,20% Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài 9 10 9 11,11% -10,00% Tổng 2.282 2.872 2.752 25,85% -4,18% Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Biểu đồ 2.5.Tỷ trọng cơ cấu dư nợ tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng theo loại hình doanh nghiệpqua 3 năm 2012 – 2014 Năm 2012 Năm 2013 0.39% 0.35% 15.73% 19.02% 17.10% 23.15% 64.86% 59.40% 30
42. Năm 2014 0.33% Công ty CP 17.87% 22.42% Công ty TNHH DNTN 59.38% DN có vốn ĐT N. Ngoài Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Doanh nghiệp tư nhân có tình hình vay vốn khá ổn định. Năm 2014, dư nợcho vay của DNTN là 492 tỷ đồng, tăng nhẹ 0,20% so với dư nợ đạt 491 tỷ đồng vào năm 2013, trong khi đó, dư nợ cho vay năm 2013 tăng 13,13% so với 2012, tương ứng với khoản dư nợ tăng 57 tỷ đồng. Cơ cấu tỷ trọng của DNTN qua 3 năm lần lượt là 19,02% vào năm 2012, 17,10% vào năm 2013 và năm 2014 là 17,87%. Hầu như các DNTN trong địa phương có khả năng tự chủ về tài chính tốt nên các doanh nghiệp này hầu như chỉ cần nguồn vốn tài trợ nhỏ từ bên ngoài. Công ty cổ phần chiếm tỷ trọng là 23,15% vào năm 2013 và năm 2014 là 22,42% trong tổng dư nợ cho vay của doanh nghiệp, loại hình doanh nghiệp này có dư nợcho vay biến động qua các năm. Dư nợ cho vay đối với các công ty CP năm 2013 là 665 tỷ đồng, tăng gấp 1,85 lần so với năm 2012, rồi giảm xuống còn 617tỷđồng vào năm 2014, tương ứng tỷ lệ giảm 7,22% so với năm 2013. Lãi suất giảm vào năm 2013 nên các công ty này đi vay vốn rất nhiều nhằm cải thiện hoạt động kinh doanh chịu nhiều ảnh hưởng của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới. Đến năm 2014, kinh tế địa phương vẫn chưa hồi phục, nên các CTCP giảm vay vốn của các ngân hàng lại mặc dù lãi suất ngân hàng giảm so với năm 2013. 31
43. Bên cạnh đó, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ trong cơ cấu cho vay của ngân hàng. Cụ thể là năm 2013 dư nợcho vay của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài là 10 tỷ đồng, chỉ chiếm 0,35% tổng dư nợ cho vay đối với doanh nghiệp, tăng 11,11% so với năm 2012. Tuy nhiên năm 2014, tỷ lệ giảm 10,00%, tương ứng với 9 tỷ đồng và tỷ trọng cũng chỉ chiếm 0.33% trong tổng dư nợ cho vay đối với doanh nghiệp. 2.3.1.3 Tín dụng doanh nghiệp theo mục đích cho vay Bảng 2.4. Tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp theo mục đích cho vay của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 ĐVT: tỷ đồng Năm Năm Năm Năm So sánh (%) Chỉ tiêu 2011 2012 2013 2012/2011 2013/2012 Nông, lâm, ngư nghiệp 245 327 356 33,47% 8,87% Công nghiệp 834 955 1.024 14,51% 7,23% Xây dựng 101 144 183 42,57% 27,08% Dịch vụ, thương mại 880 1.407 1.185 59,89% -15,78% Các ngành nghề khác 222 39 4 -82,43% -89,74% Tổng 2.282 2.872 2.752 25,85% -4,18% Nguồn:phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Qua bảng số liệu, ta thấy dư nợ cho vay đối với doanh nghiệp theo mục đích cho vay đều tăng trưởng ổn định và ít biến động qua 3 năm. Về nông, lâm, ngư nghiệp, năm 2011 dư nợ cho vay là 245 tỷ đồng, chiếm 10,74% tổng dư nợ cho doanh nghiệp vay. Năm 2012, dư nợ cho vay của doanh nghiệp thuộc nhóm nông, lâm, ngư nghiệp đạt 327 tỷ đồng, tăng 33,47% so với năm 2011, mặc dù tỷ trọng của chỉ tiêu này chỉ chiếm 11,39%. Đến năm 2014, tỷ trọng này tăng lên 12,94% nhưng so với năm 2013 32
44. tỷ lệ tăng trưởng chỉ tăng 8,87%, tương ứng với là 356 tỷ đồng. Agribank là ngân hàng của Nhà nước chuyên hỗ trợ các hộ nông dân cũng như các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, vì vậy Agibank luôn có các chính sách ưu đãi hỗ trợ cho các doanh nghiệp hoạt động trong ngành nông, lâm, ngư nghiệp. Do đó, dư nợ cho vay của nhóm khách hàng này luôn tăng qua các năm. Biểu đồ 2.6.Tỷ trọng cơ cấu dư nợ tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng theo mục đích cho vayqua 3 năm 2012 – 2014 % 1.36% 0.14% 9.72% 43.06% 48.99% 38.56% 6.65% 4.43% 5.01% 37.21% 36.55% 33.25% 10.74% 11.39% 12.94% Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Các ngành nghề khác Dịch vụ, thương mại Xây dựng Công nghiệp Nông, lâm, ngư nghiệp Nguồn:phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Dư nợ cho vay ngành công nghiệp chiếm một tỷ lệ khá cao trong tổng dư nợ cho vay của doanh nghiệp và tăng khá ổn định qua các năm. Cụ thể là, năm 2013 tỷ trọng của 33
45. chỉ tiêu này chiếm một tỷ lệ là 33,25% và tăng lên 37,21% vào năm 2014. Trong đó, dư nợ cho vay là 955 tỷ đồng vào năm 2013, tăng 14,51% so với năm 2012 và đạt 1.024 tỷ đồng vào năm 2014, tương ứng tăng một khoản 69 tỷ đồng. Nhờ vào các chính sách của UBND tỉnh Bình Thuận ban hành các chính sách khuyến khích đầu tư, giải quyết nhanh các thủ tục cho nhà đầu tư, cấp đất, giao đất hạn chế khó khăn về năng lực tài chính, công nghệ lạc hậu, mặt bằng lãi suất lớn mở rộng KCN Hàm Kiệm và xây dựng thêm KCN Tuy Phong, Hàm Tân, Sơn Mỹ Vì vậy, dư nợ cho vay ngành công nghiệp chiếm một tỷ trọng ổn định qua các năm. Bên cạnh đó, dư nợ cho vay của nghành xây dựng chỉ chiếm một phần nhỏ trong cơ cấu dư nợ cho vay của ngân hàng, nhưng tỷ lệ cho vay ở nhóm ngành xây dựng tăng cao và ổn định qua các năm. Cụ thể là từ 101 tỷ đồng năm 2012 và tăng lên 144 tỷ đồng vào năm 2013, trong vòng một năm mà dư nợ cho vay tăng 43 tỷ đồng, tương ứng tăng 1,43 lần. Năm 2014 dư nợ cho vay là 183 tỷ đồng, tăng 27,08% so với năm 2013 và chiếm tỷ trọng là 6,65% trong tổng dư nợ cho vay doanh nghiệp ngành xây dựng. Dịch vụ, thương mại là ngành nghề chiếm tỷ trọng cao nhất trong các loại nghành kinh doanh mà ngân hàng cho vay. Năm 2013, dư nợ cho vay là 1.407 tỷ đồng, tăng 59,89% so với năm 2012 và chiếm 38,56% trong tổng dư nợ cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp. Đến năm 2014, tỷ trọng này giảm xuống còn 43,06% nhưng nhóm dịch vụ, thương mại vẫn chiếm tỷ trọng cao nhất ngành, dư nợ cho vay là 1.185 tỷ đồng, giảm 15,78% so với năm 2013. Các ngành nghề khác có dư nợ cho vay đối với doanh nghiệp khách hàng ngày càng giảm và chiếm một tỷ trọng thấp trong cơ cấu nghành. Dư nợ cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp là 222 tỷ đồng vào năm 2012 rồi giảm xuống còn 39 tỷ đồng vào năm 2013, tương ứng với tỷ lệ giảm 82,43%. Năm 2014, tỷ lệ này giảm tiếp tục 89,74% với dư nợ cho vay đạt 4 tỷ đồng. Tỷ trọng của dư nợ cho vay của các ngành nghề khác giảm qua các năm, cụ thể là năm 2012 tỷ trọng là 9,72%, rồi giảm còn 1,36% vào năm 2013 và tiếp tục giảm còn 0,14% vào năm 2014. 34
46. 2.3.2 Phân tích nợ xấu tín dụng doanh nghiệp 2.3.2.1 Nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo thời gian Bảng 2.5. Tình hình nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo thời gian của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 ĐVT: tỷ đồng Năm Năm Năm Năm So sánh (%) Chỉ tiêu 2012 2013 2014 2013/2012 2014/2013 Ngắn hạn 11,8 19,8 5,9 67,80% -70,20% Trung và dài hạn 18,0 18,8 8,7 4,44% -53,72% Tổng 29,8 38,6 14,6 29,53% -62,18% Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Qua bảng số liệu ta thấy tình hình nợ xấu tín dụng doanh nghiệp không ổn định qua các năm. Cụ thể năm 2013 nợ xấu là 38,6 tỷ đồng, tăng 29,53% so với năm 2012. Tỷ lệ nợ xấu năm 2013 tăng là do ảnh hưởng của nền kinh tế tình hình hoạt động của các doanh nghiệp trong địa phương, dẫn đến công tác thu hồi nợ gặp khó khăn, nợ xấu tăng. Tuy nhiên, đến năm 2014 nợ xấu tín dụng doanh nghiệp giảm xuống còn 14,6 tỷ, giảm 24 tỷ so với năm 2013, tương ứng với tỷ lệ giảm 62,18%. Nguyên nhân dẫn đến nợ xấu giảm là do dư nợ cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp năm 2014 giảm và do ngân hàng thực hiện tốt công tác quản lý nợ hiệu quả. Qua biểu đồ ta thấy tỷ trọng cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo thời gian qua các năm không ổn định. Nợ xấu trong ngắn hạn tăng từ 11,8 tỷ đồng năm 2012 lên 19,8 tỷ đồng năm 2013, tương ứng với tỷ lệ tăng là 67,80%. Tỷ trọng nợ xấu ngắn hạn đối với doanh nghiệp năm 2012 chỉ có 39,60%, và tiếp tục tăng lên đến 51,30% vào năm 2013. Các công ty, doanh nghiệp trong địa phương tăng vay nợ ngắn hạn, nhưng do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu, tình hình kinh doanh của các công ty vẫn chưa khởi sắc, dẫn đến nợ xấu của ngân hàng tăng cao. Đến năm 2014, nợ xấu tín dụng doanh nghiệp 35
47. trong ngắn hạn năm 2013 là 5,9 tỷ, giảm 70,20% so với năm 2013, đó là do các doanh nghiệp trả khoản nợ xấu còn nợ trong năm 2013 nên tỷ lệ nợ xấu giảm đáng kể. Biểu đồ 2.7.Tỷ trọng cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng theo thời hạn qua 3 năm 2012 – 2014 Năm 2012 Năm 2013 39.60% 51.30% 48.70% 60.40% Năm 2014 40.41% 59.59% Ngắn hạn Trung và dài hạn Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Nợ xấu trong trung và dài hạn năm 2012 là 18,0 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khá cao là 60,40% trong cơ cấu nợ xấu của ngân hàng đối với khách hàng doanh nghiệp. Sang năm 2013 nợ xấu là 18,8 tỷ đồng, tăng 4,44% so với năm 2012 là do ảnh hưởng của lạm phát làm cho tình hình kinh tế của địa phương gặp khó khăn, ngân hàng không thu được nợ mà phải hỗ trợ cho khách hàng vay vốn để tái sản xuất. Nhưng đến năm 2014 nợ xấu là 8,7 tỷ đồng, giảm 53,72% so với năm 2013, là do năm này, trong tỉnh Bình Thuận có 36
48. nhiều dự án thi công mở rộng đường xá, cũng như xây dựng lại chợ Phan Thiết, nên nhiều doanh nghiệp mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh, góp phần làm giảm nợ xấu cảu ngân hàng. Mặc dù tỷ lệ nợ xấu giảm nhưng tỷ trọng nợ xấu trong trung và dài hạn lại tăng từ 48,70% vào năm 2013 lên 59,59% vào năm 2014. 2.3.2.2 Nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo loại hình doanh nghiệp Bảng 2.6. Tình hình nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo loại hình doanh nghiệp của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 ĐVT: tỷ đồng Năm Năm Năm Năm So sánh (%) Chỉ tiêu 2012 2013 2014 2013/2012 2014/2013 Công ty cổ phần 0 0 7,7 0% 100% Công ty TNHH 28,0 27,2 3,4 -2,86% -87,50% Doanh nghiệp tư nhân 1,8 11,4 3,5 533,33% -69,30% DN có vốn Đ.T N.Ngoài 0 0 0 0% 0% Tổng 29,8 38,6 14,6 29,53% -62,18% Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Qua bảng số liệu ta thấy nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo loại hình doanh nghiệp qua các năm không ổn định. Công ty cổ phần không có nợ xấu vào hai năm 2012 và 2013, nhưng đến năm 2014 nợ xấu là 7,7 tỷ đồng, chiếm 52,74% trong cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp. Công ty cổ phần có nguồn vốn khá ổn định từ việc phát hành cổ phần củ công ty, vì vậy CTCP có nguồn trả nợ từ khoản mục lợi nhuận giữ lại nên ít khi để cho vốn vay của ngân hàng chuyển sang nợ xấu, do đó năm 2012 và 2013, các công ty này không có nợ xấu. Tuy nhiên, đến năm 2014 hoạt động kinh doanh các công ty này chịu ảnh hưởng nhiều của cuộc khủng hoảng kinh tế, các CTCP giảm đi vay lại và nợ xấu cũng tăng lên. 37
49. Biểu đồ 2.8.Tỷ trọng cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng theo loại hình doanh nghiệp qua 3 năm 2012 – 2014 0% 0% % 0% 6.04% 29.53% 23.97% 23.29% DN có 100% vốn Đ.T N.Ngoài 93.96% DNTN 70.47% Công ty TNHH Công ty CP 52.74% 0% 0% Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Công ty TNHH có nợ xấu giảm dần qua các năm, đây cũng là loại hình doanh nghiệp chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp tại ngân hàng. Cụ thể là năm 2012 nợ xấu là 28 tỷ đồng, chiếm đến 93,96% trong tổng nợ xấu đối với doanh nghiệp, đó là do dư nợ cho vay của công ty TNHH có tỷ trọng cao nên tỷ trọng nợ xấu cũng cao theo. Nhưng đến năm 2013 nợ xấu còn 27,2 tỷ đồng, giảm 2,86% so với năm 2012, chiếm tỷ trọng là 70,47%, mặc dù dư nợ cho vay của công ty TNHH tăng nhưng nợ xấu lại giảm là do các công ty TNHH dần ổn định hoạt động kinh doanh và sản xuất có lợi nhuận trở lại, nên trả được nợ cho ngân hàng, giảm nợ xấu còn tồn đọng trong năm trước. Nợ xấu năm 2014 của công ty TNHH là 3,4 tỷ đồng, giảm 87,50% so với năm 2013, trong đó tỷ trọng cơ cấu nợ xấu chỉ còn chiếm 23,29% trong cơ cấu nợ xấu tín 38
50. dụng doanh nghiệp, tất cả là nhờ vào ban giám đốc của công ty TNHH tiếp tục duy trì tình hình hoạt động của công ty như năm 2013. Doanh nghiệp tư nhân có tình hình nợ xấu không ổn định qua các năm. Nợ xấu năm 2013 là 11,4 tỷ đồng, tăng gấp 6,33 lần so với năm 2012, nhưng chỉ chiếm tỷ trọng là 29,53% trong cơ cấu nợ xấu tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp. Nguyên nhân là do cuộc suy thoái kinh tế thế giới vẫn còn ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp tại địa phương nên nợ xấu tăng mạnh. Sang năm 2014, nợ xấu của DNTN là 3,5 tỷ đồng, giảm 69,30% so với năm 2013. Do nợ xấu tăng quá nhiều vào năm 2013, nên trong năm 2014 hầu như các DNTN hạn chế đi vay thêm và cố gắng hoàn trả khoản nợ đã chuyển thành nợ xấu vào năm 2013. Nhờ vào nỗ lực rất lớn của giám đốc các DNTN mà tỷ lệ nợ xấu năm 2014 giảm đi đáng kể, tỷ trọng nợ xấu cũng giảm còn 23,97%. Nợ xấu của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài qua các năm đều không có là nhờ vào chính sách hỗ trợ của công ty mẹ, trụ sở chính đặt tại nước ngoài. Ngoài ra, trước khi thâm nhập và quyết định hoạt động tại Việt Nam, các công ty nước ngoài đã tìm hiểu và nghiên cứu thị trường trong nước nên các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài hầu như không có nợ xấu. 2.3.2.3 Nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo mục đích cho vay Nhóm nghành nông, lâm, ngư nghiệp đều không có nợ xấu tín dụng doanh nghiệp qua các năm. Đây là một tín hiệu tốt từ các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông, lâm ngư nghiệp, chứng tỏ là lượng hàng nông sản được sản xuất ra được tiêu thụ tốt trên cả hai thị trường trong và ngoài nước. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp sản xuất các mặt hàng nông sản, gỗ và hải sản cũng được chính quyền địa phương tạo điều kiện phát triển kinh doanh nên hầu như các doanh nghiệp này đều hoàn trả nợ và lãi đúng thời hạn được ký kết trong hợp đồng. 39
51. Bảng 2.7. Tình hình hoạt động tín dụng doanh nghiệp theo mục đích cho vay của ngân hàng qua 3 năm 2012 – 2014 ĐVT: tỷ đồng Năm Năm Năm Năm So sánh (%) Chỉ tiêu 2012 2013 2014 2013/2012 2014/2013 Nông, lâm, ngư nghiệp 0 0 0 0% 0% Công nghiệp 26,0 28,8 3,4 10,77% -88,19% Xây dựng 1,8 1,8 1,8 0% 0% Dịch vụ, thương mại 2,0 8,0 9,4 300% 17,50% Các ngành nghề khác 0 0 0 0% 0% Tổng 29,8 38,6 14,6 29,53% -62,18% Nguồn:phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Nợ xấu của nhóm ngành công nghiệp năm 2011 là 26,0 tỷ đồng rồi tăng lên 28,8 tỷ đồng vào năm 2013, tỷ lệ tăng là 10,77%. Nguyên nhân là do trong năm 2013, điều kiện nền kinh tế nước ta đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức như: lạm phát cao (khoảng 6,2-6,3%), hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nhóm ngành công nghiệp gặp khó khăn do năng lực tài chính hạn chế, công nghệ lạc hậu, hàng hóa tồn kho lớn, mặt bằng lãi suất lớn, nên tỷ lệ nợ xấu tăng, bên cạnh đó, tiến độ xây dựng các khu công nghiệp chậm, thu hút đầu tư ít cũng ảnh hưởng nhiều đến việc hoàn trả nợ vay đúng hạn. Mặc dù tỷ lệ nợ xấu tăng nhưng tỷ trọng năm 2013 lại giảm còn 74,61% so với tỷ trọng 87,25% vào năm 2012. Sang năm 2014, tình hình kinh tế địa phương bắt đầu hồi phục trở lại, UBND tỉnh ban hành các chính sách khuyến khích đầu tư trên địa bàn tỉnh; chỉ đạo giải quyết nhanh các thủ tục cho các nhà đầu tư, giảm tối đa chi phí liên quan đến dự án đầu tư, hỗ trợ khuyến khích đầu tư như vấn đề cấp đất, giao đất, cho thuê đất, giải quyết mặt bằng sản xuất lãnh đạo tỉnh mở rộng xây dựng KCN Hàm Kiệm, và đang xây dựng các KCN Tuy Phong, 40
52. Hàm Tân, Sơn Mỹ Vì vậy mà năm 2014 tỷ lệ nợ xấu của các công ty thuộc ngành công nghiệp giảm mạnh đến 88,19% so với năm 2013, nợ xấu chỉ còn 3,4 tỷ đồng, chiếm 23,29% trong cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp năm 2014. Biểu đồ 2.9.Tỷ trọng cơ cấu nợ xấu tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng theo mục đích cho vay qua 3 năm 2012 – 2014 % 6.71% 6.04% 20.73% 4.66% 64.38% Các ngành nghề khác Dịch vụ, thương mại Xây dựng 87.25% Công nghiệp 74.61% Nông, lâm, ngư nghiệp 12.33% 23.29% Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Nguồn:phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Nợ xấu nhóm ngành xây dựng luôn là 1,8 tỷ trong giai đoạn 2012-2014. Do tổng nợ xấu qua các năm không ổn định nên tỷ trọng nợ xấu của nhóm ngành xây dựng cũng thay đổi theo, cụ thể là năm 2012 tỷ trọng nợ xấu là 6,04% giảm còn 4,66% vào năm 2013 rồi tăng lên 12,33% vào năm 2014. Năm 2013 nợ xấu nhóm ngành dịch vụ, thương mại là 8,0 tỷ đồng, tăng gấp 4 lần so với năm 2012, tỷ trọng trong cơ cấu nhóm ngành tăng từ 6,71% lên 20,73%. Nguyên nhân là do cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới đã ảnh hưởng đến nền kinh tế địa phương, giá cả thị trường năm 2013 tương đối ổn định, không có nhiều biến động tăng nhưng các đơn vị sản xuất và phân phối vẫn trong tình trạng ế ẩm, tồn hàng. Mặt 41
53. khác, tình hình dịch bệnh heo tai xanh, dịch cúm gia cầm đang có dấu hiệu trở lại ở một số địa phương nên ảnh hưởng đến tâm lý tiêu dùng của người dân, vì vậy nợ xấu tăng mạnh ở nhóm ngành này. Sang năm 2014 nợ xấu là 9,4 tỷ đồng, tỷ lệ chỉ tăng 17,50% so với năm 2013 nhưng tỷ trọng lại chiếm đến 64,38% trong tổng nợ xấu tín dụng doanh nghiệp. Đó là do trong năm 2014, tuyến đường quốc lộ 1A sửa chửa nên ảnh hưởng đến lượng khách du lịch đến với tỉnh nhà, góp phần làm tăng lệ nợ xấu vào năm 2014. Các ngành nghề khác không có nợ xấu qua các năm, ngân hàng nên tiếp tục duy trì công tác quản lý nợ xấu như năm 2014. 2.3.2.4 Nợ xấu tín dụng doanh nghiệp theo nhóm nợ Bảng 2.8. Tình hình nợ xấu của ngân hàng về hoạt động tín dụng doanh nghiệp theo nhóm qua 3 năm 2012 - 2014 ĐVT: tỷ đồng Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Tỷ lệ Tỷ lệ Tỷ lệ Số tiền Số tiền Số tiền (%) (%) (%) Nhóm 3 0,7 2,35 0 0 0 0 Nhóm 4 27,3 91,61 0 0 9,9 67,81 Nhóm 5 1,8 6,04 38,6 100 4,7 32,19 Tổng 29,8 100 38,6 100 14,6 100 Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Qua biểu đồ ta thấy tình hình nợ xấu tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng không ổn định qua các năm. Ngân hàng chỉ có nợ nhóm 3 vào năm 2012 là 0,7 tỷ đồng, chiếm 2,35% trong cơ cấu nợ xấu tín dụng đối với khách hàng doanh nghiệp. Hai năm 2013 và 2014 đều không có nợ xấu nhóm 3 là do nợ xấu nhóm 3 năm 2012 chuyển sang nhóm 4 vào năm 2013. 42
54. Biểu đồ 2.10.Tỷ trọng cơ cấu nợ xấu của ngân hàng về hoạt động tín dụng doanh nghiệp theo nhóm qua 3 năm 2012 – 2014 % 6.04% 32.19% Nhóm 5 91.61% 100% Nhóm 4 Nhóm 3 67.81% 2.35% 0% 0% Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Nguồn: phòng Tín dụng của chi nhánh NHNo&PTNT Bình Thuận Nợ nhóm 4 năm 2012 là 27,3 tỷ đồng, chiếm tỷ trọng là 91,61%, đến năm 2013 không có nợ nhóm 4. Nguyên nhân là do lạm phát năm 2013 tăng cao đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nên toàn bộ nợ nhóm 4 năm 2012 đã chuyển sang nợ nhóm 5 vào năm 2013. Sang năm 2014, nợ nhóm 4 là 9,9 tỷ đồng, tỷ trọng là 61,81% trong tổng nợ xấu tín dụng doanh nghiệp. Nguyên nhân là do cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nên nợ xấu nhóm 4 tăng. Nợ nhóm 5 không ổn định qua các năm. Năm 2012 nợ nhóm 5 là 1,8 tỷ đồng, chiếm 6,04% trong cơ cấu nợ xấu tín dụng đối với doanh nghiệp. Sang năm 2013 nợ nhóm 5 là 38,6 tỷ đồng, tăng gấp 21,44 lần so với năm 2013 và chiếm toàn bộ tỷ trọng nợ xấu của ngân hàng đối với khách hàng là doanh nghiệp. Nguyên nhân là do năm 2013 các doanh nghiệp trong tỉnh gặp rất nhiều khó khăn như lạm phát tăng cao, công nghệ sản xuất sản phẩm lạc hậu, cũng như các doanh nghiệp khó tìm được thị phần tiêu thụ sản phẩm, nên toàn bộ nợ xấu nhóm 3 và 4 chưa trả được năm 2012 chuyển 43
55. sang nợ xấu nhóm 5. Bên cạnh đó, khoản vay thêm vào năm 2013 cũng chưa hoàn trảđúng hẹn nên nợ xấu nhóm 5 tăng cao đột biến vào năm 2013. Sang năm 2014, UBND tỉnh có những chính sách khuyến khích, đầu tư phát triển nên nền kinh tế địa phương khởi sắc hơn, nợ xấu nhóm 5 giảm xuống, chỉ còn 4,7 tỷ đồng, giảm đến 87,82% so với năm 2013, tỷ trọng của nợ xấu nhóm 5 cũng giảm, chỉ chiếm 32,19%. 2.4 Định hướng phát triển Mục tiêu chung của Agribank là tiếp tục giữ vững, phát huy vai trò ngân hàng thương mại hàng đầu, trụ cột trong đầu tư vốn cho nền kinh tế của địa phương, chủ lực trên thị trường tài chính, tiền tệ ở nông thôn. Để tiếp tục giữ vững vị trí là ngân hàng hàng đầu cung cấp sản phẩm dịch vụ tiện ích, hiện đại có chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của đông đảo khách hàng, đồng thời tăng nguồn thu ngoài tín dụng, Agribank không ngừng tập trung đổi mới, phát triển mạnh công nghệ ngân hàng theo hướng hiện đại hóa. Năm 2015, Agribank phấn đấu đạt được các mục tiêu tăng trưởng cụ thể, đó là: nguồn vốn tăng từ 13% - 17%; dư nơ tăng 10% - 14%; tỷ lệ cho vay nông nghiệp, nông thôn đạt trên 70%/tổng dư nợ; nợ xấu dưới 3%; đảm bảo các tỷ lệ an toàn theo quy định của NHNN Việt Nam. Trong đó, dư nợ cho vay đối với doanh nghiệp tăng 7% - 12%; tỷ lệ nợ xấu dao động ở mức 0,53% - 1,34%, phù hợp với quy định của NHNN Việt Nam. 44
56. CHƯƠNG 3: KẾT LUẬN VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO QUY MÔ HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG ĐỐI VỚI AGRIBANK CHI NHÁNH BÌNH THUẬN. 3.1 Kết luận Qua hơn 27 năm hoạt động và phát triển, tuy còn nhiều khó khăn nhưng hoạt động của chi nhánh đã từng bước đi vào ổn định, hằng năm hoạt động kinh doanh của Agribank chi nhánh Bình Thuận luôn mang lại nguồn lợi nhuận cho mình. Bộ máy tổ chức có sự liên kết chặt chẽ từ cấp lãnh đạo đến 9 phòng ban trong ngân hàng. Từng phòng ban thực hiện từng chức năng riêng nhằm phục vụ cho hoạt động ngân hàng đạt hiệu quả tốt nhấtnhư: phòng kế toán – ngân quỹ thực hiện hạch toán, tổng hợp, lưu trữ hồ sơ của khách hàng và quản lý ngân quỹ; phòng điện toán thực hiện tổng hợp, thống kê và lưu trữ số liệu, thông tin của các nghiệp vụ; phòng tín dụng phân tích, thẩm định dự án để đề xuất các dự án tín dụng; phòng kinh doanh ngoại hối thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh ngoại tệ, kiều hối và chuyển tiền ; phòng kiểm tra kiểm soát nội bộ xây dựng chương trình công tác và sơ kết, tổng kết chuyên đề theo định kỳ hằng năm, quý; phòng hành chính – nhân sự trực tiếp thực hiện chế độ tiền lương, chế độ bảo hiểm, quản lý lao động, theo dõi thực hiện nội quy lao động; phòng công đoàn tổ chức phong trào thi đua lao động trong các cấp cán bộ; phòng dịch vụ Marketing thực hiện nhiệm vụ tư vấn, tiếp thị, giới thiệu các sản phẩm dịch vụ của ngân hàng; phòng kế hoạch quản lý rủi ro nguồn vốn và kinh doanh tiền tệ. Khả năng cạnh tranh của Agibank chi nhánh Bình Thuận khá tốt so với các ngân hàng khác trong cùng địa phương, cụ thể là trong năm 2014, tỷ trọng khách hàng doanh nghiệp đến vay vốn tại ngân hàng là 34,66% , dư nợ cho vay doanh nghiệp trong năm 2014 là 2.751 tỷ đồng, chiếm 32,79% tổng dư nợ cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp.Mặc dù doanh thu của ngân hàng chỉ tăng 2,21%, nhưng do ngân hàng có chính sách quản lý tốt nên chi phí giảm đến 6,95%. Vì vậy mà kết quả kinh doanh của năm 2014 tăng đến 60% so với năm 2013. 45
57. Nhìn chung, tình hình huy động vốn của ngân hàng khá ổn định, tốc độ tăng trưởng ổn định qua các năm. Nhờ vậy mà ngân hàng có một nguồn vốn ổn định cho các khách hàng vay vốn, dư nợ cho vay luôn tăng qua các năm, cụ thể là dư nợ cho vay năm 2014 là 9.168 tỷ đồng, tăng 11,26% so với năm 2013. Bên cạnh đó, doanh số cho vay lũy kế qua các năm và doanh số thu nợ đều tăng qua các năm mặc dù tỷ lệ tăng của năm 2014 thấp hơn so với năm 2013 do ảnh hưởng của nền kinh tế nước ta. Nợ xấu của ngân hàng cũng tăng qua các năm, tỷ lệ nợ xấu của năm 2013 chỉ là 3,45%, trong khi năm 2014 tỷ lệ này tăng đến 8,33%. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu chỉ nằm trong khoản 0,709% - 0,887%, phù hợp với quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam. Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh Bình Thuận đã phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và các ban ngành đoàn thể, đặc biệt là với hội nông dân đã nhanh chóng tuyên truyền, tạo điều kiện giúp đỡ, hỗ trợ về vốn cho các doanh nghiệp trong toàn tỉnh hoạt động kinh doanh đạt hiệu quả cũng như thúc đẩy sự phát triển kinh tế toàn tỉnh sau những năm bị khủng hoảng kinh tế thế giới ảnh hưởng.Giai đoạn 2012 – 2014, các doanh nghiệp chủ yếu đi vay vốn ngắn hạn nhằm cứu vãn tình hình hoạt động của công ty trong thời gian này, cụ thể là năm 2013 dư nợ cho vay đối với các doanh nghiệp là 2.157 tỷ đồng, tăng 27,11% so với năm 2012. Trong khi dư nợ cho vay trung và dài hạn đối với khách hàng doanh nghiệp vào năm 2014 chỉ có 412 tỷ đồng, tỷ lệ giảm đến 42,38% so với năm 2013. Chỉ có một số ít doanh nghiệp đi vay vốn dài hạn để đầu tư vào máy móc, thiết bị, dây chuyền sản xuất nên tỷ trọng của dư nợ trung và dài hạn chỉ chiếm 14,97% trong tổng dư nợ cho vay đối với khách hàng là doanh nghiệp. Nhìn chung, dư nợ cho vay của các loại hình doanh nghiệp năm 2014 hầu như giảm so với năm 2013, chỉ có dư nợ cho vay của DNTN năm 2014 tăng nhẹ 0,20% so với năm 2013.Trong đó, công ty TNHH là loại hình doanh nghiệp chiếm tỷ trọng cao nhất, dư nợ cho vay của công ty TNHH năm 2013 là 1.706 tỷ đồng, tăng 15,27% và chiếm 59,40% dư nợ cho vay doanh nghiệp, đến năm 2014 dư nợ cho vay của công ty TNHH là 1.634 tỷ đồng, giảm 4,22% do các công ty này giảm quy mô hoạt động nên dư nợ giảm xuống. Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài chỉ chiếm một tỷ trọng nhỏ trong cơ cấu dư nợ tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng.Công ty cổ phần cũng chiếm một tỷ trọng cố định 46
58. trong hai năm 2013 và 2014 trong tổng dư nợ cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp, tỷ lệ dư nợ của công ty CP cũng giảm vào năm 2014. Tỉnh Bình Thuận đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước nên các doanh nghiệp hoạt động trong ngành công nghiệp và dịch vụ, thương mại là chủ yếu. Năm 2014, dư nợ cho vay của các doanh nghiệp đạt 1,024 tỷ đồng, chiếm 37,21% và tăng 7,23% so với năm 2013. Tuy nhiên, dư nợ cho vay của ngành dịch vụ, thương mại vào năm 2013 là1.407 tỷ đồng, nhưng đến năm 2014 dư nợ của ngành dịch vụ, thương mại chỉ còn 1.185 tỷ đồng, giảm 15,78% so với năm 2013, tỷ trọng của năm 2014 chiếm 43,06%.Ngân hàng chú trọng hỗ trợ về vốn với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp, dư nợ của nhóm này trong năm 2014 chiếm 12,94%. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực xây dựng và các ngành nghề khác cũng có đến vay vốn tại Agribank chi nhánh Bình Thuận nhưng chỉ chiếm một tỷ trọng nhỏ trong cơ cấu tín dụng doanh nghiệp của ngân hàng. Qua thực tế phân tích cho thấy, hoạt động tín dụng của ngân hàng bị ảnh hưởng rất lớn do sự biến động của nền kinh tế trong và ngoài nước. Vì vậy nợ xấu của ngân hàng cũng biến đổi theo, năm 2013 nợ xấu ngân hàng là 38,6 tỷ đồng, tăng 29,53% so với năm 2012, đến năm 2014, các doanh nghiệp không còn đi vay mạnh như trước nữa nên nợ xấu của ngân hàng chỉ còn 14,6 tỷ đồng, tỷ lệ giảm đến 62,18%.Do tình hình kinh tế khó khăn, các dự án lớn mà các doanh nghiệp đầu tư trước đây khó thu được lợi nhuận nên tạo ra nợ xấu trung và dài hạnnhiều, chiếm tỷ trọng cao, năm 2014, nợ xấu tín dụng trung và dài hạn là 8,7 tỷ, chiếm 59,59% trong cơ cấu nợ xấu doanh nghiệp. Công ty TNHH là loại hình doanh nghiệp chiếm tỷ trọng nợ xấu cao trong những năm gần đây, tuy nhiên, năm 2014 nợ xấu của công ty CP tăng cao nên đã làm thay đổi cơ cấu nợ xấu theo loại hình doanh nghiệp của ngân hàng. Nợ xấu của các doanh nghiệp thuộc nhóm ngành công nghiệp chiếm một tỷ trọng cao qua các năm, nhưng lại giảm đột biến chỉ còn 3,4 tỷ đồng vào năm 2014, chiếm 23,29% trong tổng nợ xấu ngân hàng. Nợ xấu của nhóm ngành dịch vụ, thương mại đều tăng qua năm, đặc biệt là năm 2013 tỷ lệ nợ xấu tăng cao đến 300%, nợ xấu của doanh nghiệp ngành dịch vụ, thương mại là 8 tỷ, chiếm 20,73% trong cơ cấu nợ xấu doanh nghiệp. Bên cạnh đó, nợ xấu doanh nghiệp của nhóm nghành xây dựng không đổi qua 3 47
59. năm, nhưng do tổng nợ xấu doanh nghiệp biến đổi qua các năm nên tỷ trọng của nhóm thay đổi. Ngoài ra, nhóm ngành nông, lâm, ngư nghiệp và các ngành nghề khác không có nợ xấu. Nợ nhóm 3 hầu như chiếm một tỷ trọng không đáng kể hoặc không có trong giai đoạn 2012-2014.Nợ nhóm 4 chiếm tỷ trọng cao vào hai năm 2012 và 2014. Trong khi đó, vào năm 2013 chỉ tồn tại một mình nợ nhóm 5. Điều này cho thấy tình hình khủng hoảng kinh tếthế giới tác động mạnh đến nền kinh tế địa phương nên làm gia tăng nợ xấu của ngân hàng. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ xấu của ngân hàng nằm trong khoảng 0,53% - 1,34%, nhỏ hơn quy định về tỷ lệ nợ xấu của ngân hàng là 3% nên hoạt động của ngân hàng vẫn đang phát triển theo chiều hướng tốt. Từ những phân tích trên có thể thấy được hoạt động tín dụng doanh nghiệp mang lại lợi nhuận khá cao cho ngân hàng và uy tín của ngân hàng ngày càng tăng lên. Do đó trong thời gian tới, chi nhánh cần phát huy chính sách cho vay vốn như hiện nay, và đặc biệt chú ý đến việc theo dõi nợ, xử lý nợ quá hạn để hạn chế nợ quá hạn phát sinh và tăng thêm nữa. 48
60. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1]Quốc hội 01/1996/QHIX, Luật đầu tư nước ngoài tại Việt Nam, 1996. [2]Quốc hội 68/2014/QH13, Luật Doanh nghiệp, 2014. [3] Quốc hội 47/2010/QH12, Luật các tổ chức tín dụng, 2010. [4]Quốc hội 02/2013/TT-NHNN, Thông tư Quy định về phân loại tài sản có, mức trích, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro về việc sử dụng dự phòng để xử lý rủi ro trong hoạt động của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, 2013. [5]Sách ThS. Nguyễn Thành Huyên, Châu Văn Thưởng, Trần Quang Toản (2014). Nghiệp vụ ngân hàng 3. Tài liệu lưu hành nội bộ tại Hutech. [6]Sách: PGS.TS. Trầm Thị Xuân Hương (2012). Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại. NXB Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. [7] Sách: TS. Nguyễn Minh Kiều (2011). Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại. NXB Lao Động xã hội. [8] Sách: PGS.TS. Lê Văn Tề (2009). Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại. NXB Thống kê. [9] Tham khảo trang web của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn: [10] Tham khảo trang web: [11] Tham khảo trang web Cổng thông tin điện tử Tỉnh Bình Thuận: [12] Tham khảo trang web Doanh nghiệp Bình Thuận: [13]Tham khảo trang web Tạp chí tài chính: [14]Tham khảo trang web Tin tài chính ngân hàng: 49